Vì sao chọn phương án 1 trung tâm tài chính đặt 2 nơi TP.HCM, Đà Nẵng?

Theo Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, nếu không xây dựng trung tâm tài chính quốc tế sẽ mất cơ hội. Nhưng nếu không có cơ chế vượt trội cũng không cạnh tranh được với các trung tâm của Thượng Hải, Singapore, Dubai...

Sáng 11.6, Quốc hội thảo luận tại tổ về Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. 

Nêu ý kiến thảo luận, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, do nhu cầu rất lớn nên nếu không làm trung tâm tài chính quốc tế, chúng ta sẽ mất cơ hội. Nhưng nếu làm không vượt trội thì không thu hút được nhà đầu tư, không cạnh tranh được với các trung tâm tài chính khu vực như Thượng Hải, Hồng Kông, Singapore, Dubai… 

Lý giải vì sao Bộ Chính trị kết luận lập 2 trung tâm tài chính quốc tế, nhưng bây giờ chỉ có 1 trung tâm đặt ở 2 nơi, Phó thủ tướng nói, 2 trung tâm non trẻ ra đời đồng thời sẽ cạnh tranh nhau, giành giật nhà đầu tư của nhau, như thế sẽ làm suy yếu nhau. 

Do đó, Chính phủ báo cáo và Bộ Chính trị đồng ý thành lập 1 trung tâm đặt ở 2 nơi và định hướng phát triển khác nhau. 

Cụ thể, TP.HCM là trung tâm tài chính toàn phần như các trung tâm khác trên thế giới, còn Đà Nẵng chỉ tập trung vào tài chính xanh, tài chính số… Định hướng phát triển của 2 trung tâm tài chính này không xung đột nhau. 

Phó thủ tướng cũng cho hay, các chuyên gia quốc tế đánh giá đây là "một quyết định sáng suốt, táo bạo".

Về cơ chế giải quyết tranh chấp, ông cũng lưu ý hai câu hỏi đặt ra: các nhà đầu tư quốc tế có tin để lựa chọn trọng tài của chúng ta hay không? Năng lực của các trung tâm trọng tài có đủ để giải quyết những câu chuyện của Trung tâm tài chính hay không?

Lời giải cho việc này, theo Phó thủ tướng, là trung tâm tài chính cho phép các nhà đầu tư lựa chọn phương án giải quyết tranh chấp, có thể là trung tâm trọng tài của Việt Nam hiện hành, hoặc hình thành một trung tâm trọng tài ở trung tâm tài chính sử dụng Common Law (luật mà tất cả các trung tâm tài chính đang vận hành).

Ông cho hay, có ý kiến đề nghị sử dụng Tòa án Đà Nẵng hoặc TP.HCM để xử lý tranh chấp, nhưng "nói thật là không đủ sức để xử lý câu chuyện này trong ngắn hạn". Do đó, nghị quyết cho phép nhà đầu tư được lựa chọn, có thể là tòa án Đà Nẵng, tòa án trong trung tâm tài chính hay tòa án Hồng Kông, Singapore cũng được. 

"Việc này chỉ có ở các hoạt động thương mại, còn giết người, đánh nhau, gây rối vẫn phải xử lý theo quy định của pháp luật Việt Nam", Phó thủ tướng nêu.

Hai rủi ro khi lập trung tâm tài chính

Phát biểu giải trình tại tổ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đồng tình với các ý kiến nhận định, việc thành lập trung tâm tài chính quốc tế không dễ dàng và có những rủi ro. Theo ông, dù mô hình này đã có trên thế giới hàng trăm năm, song với Việt Nam đây vẫn là mô hình "rất mới và rất khó". 

Qua nghiên cứu, khảo sát, Chính phủ đã xây dựng mô hình trung tâm tài chính quốc tế trình Quốc hội với nhiều thay đổi so với trước đây. Đề án hiện nay chỉ còn là 1 trung tâm tài chính quốc tế đặt tại 2 thành phố thay vì 1 trung tâm tài chính quốc tế và 1 trung tâm tài chính khu vực như trước. 

Là nước đi sau, Việt Nam có cả thuận lợi và thách thức từ kinh nghiệm các nước. Theo thống kê, thế giới có 119 trung tâm tài chính quốc tế, nhưng số trung tâm thực sự thành công, hiệu quả chỉ vào khoảng 20.

Để cạnh tranh được với các trung tâm hiện nay trên thế giới, Chính phủ đề xuất 14 nhóm chính sách đặc thù, trong đó có những chính sách tương đồng, có những chính sách vượt trội so với các nước. 

Thông tin về giải quyết tranh chấp, ông Thắng cho hay, hiện Việt Nam đang duy trì 2 mô hình giải quyết tranh chấp. Một là trung tâm trọng tài quốc tế đặt tại trung tâm tài chính và hai là tòa án chuyên biệt, còn tại trung tâm tài chính quốc tế thì chỉ có một tòa án.

"Trung tâm tài chính quốc tế sẽ sử dụng hệ thống luật Common Law, theo đó cho phép áp dụng tiền lệ của những vụ việc tranh chấp tương tự đã xử lý ở các trung tâm tài chính quốc tế khác để áp dụng. Tất cả những vấn đề liên quan đến xử lý tranh chấp của các trung tâm tài chính sẽ tương đồng và ngôn ngữ là tiếng Anh", ông Thắng nói.

Cạnh đó, lãnh đạo Bộ Tài chính cũng chia sẻ, việc thành lập trung tâm tài chính cũng có nhiều rủi ro. Trong đó, rủi ro lớn nhất là nếu nguồn vốn ngoại tệ huy động không được quản lý chặt chẽ thì dòng vốn chuyển có thể bị rút ra nhanh chóng. Nếu điều này xảy ra sẽ dẫn đến hỗn loạn thị trường, thậm chí khủng hoảng tài chính như kinh nghiệm của Thái Lan năm 2008.

Rủi ro thứ hai là khi dòng vốn đầu tư vào được chuyển từ ngoại tệ sang tiền Việt Nam có thể tạo ra sức ép cho tỷ giá. Chẳng hạn khi nhà đầu tư chuyển đổi từ ngoại tệ sang tiền Việt Nam để đầu tư trái phiếu, hay ngược lại chuyển từ tiền Việt Nam sang ngoại tệ khi thanh toán…