Văn học nghệ thuật Hà Nội - Huế - TP.HCM: 50 năm tự hào

Sáng 27.6 tại TP.HCM, Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật (VHNT) TP.Hà Nội - Liên hiệp các Hội VHNT TP.Huế và Liên hiệp các Hội VHNT TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học 'VHNT Hà Nội - Huế - TP.HCM: 50 năm tự hào bản anh hùng ca'.

Phát biểu mở đầu hội thảo, nghệ sĩ Lê Nguyên Hiều (Hội Nghệ sĩ Múa TP.HCM) cho rằng: "TP.HCM là thành phố năng động, 'đất lành chim đậu'. Dù là nơi gặp gỡ, hội tụ, giao thoa của nhiều vùng, miền nhưng Sài Gòn - TP.HCM vẫn có những nét riêng biệt tiêu biểu của vùng đất mới phương nam phì nhiêu và hào sảng. Các văn nghệ sĩ đã góp phần quyết định trong việc làm nên nhiều thương hiệu cho văn học nghệ thuật, như: Giải thưởng Trần Hữu Trang, Chuông vàng vọng cổ, Liên hoan Múa TP.HCM mở rộng, Giai điệu mùa  thu…". 

Tuy nhiên, để VHNT TP.HCM có một diện mạo mang sắc thái riêng, nghệ sĩ Lê Nguyên Hiều thẳng thắn: "Chúng ta biết rằng, xã hội luôn vận động, cái cũ, lạc hậu sẽ được thay thế bằng cái mới, cái tiến bộ, và trong lĩnh vực VHNT cũng vậy. Tuy nhiên, trong thực tế không phải cái cũ lạc hậu hơn cái mới mà có khi ngược lại cái cũ chính lại là cái chưa thể thay thế. Từ nhận thức đó, tôi muốn đưa ra một số nội dung để cùng trao đổi và có thể coi đó là những giải pháp 'cởi trói' để văn nghệ sĩ có được những tác phẩm có giá trị tương xứng với tầm vóc của dân tộc trong thời đại ngày nay".

Nhà báo, đạo diễn Thanh Hiệp - Trưởng ban Lý luận phê bình Hội Sân khấu TP.HCM cho rằng: "VHNT vừa khẳng định vừa phản biện, vừa nuôi dưỡng vừa nâng đỡ, vừa là chỗ dựa tinh thần vừa nghiêm khắc cảnh tỉnh con người, giúp con người nhận ra những cái xấu, cái chưa hoàn thiện để tự điều chỉnh mình. Hiệu quả tích cực mà văn học nghệ thuật đem lại là điều không thể phủ nhận, ngược lại, nếu để VHNT chạy theo thị hiếu thấp kém, tầm thường thì những tác động tiêu cực của nó ảnh hưởng không nhỏ đến công chúng, nhất là giới trẻ. Những ảnh hưởng tiêu cực này thật đáng báo động trong những năm gần đây".

Chung tay cho "bản anh hùng ca" bay xa

Chủ tịch Hội Nhà văn TP.HCM Trịnh Bích Ngân đề cao vai trò của báo chí khi đã làm "bà đỡ" mát tay cho nhiều cây bút văn xuôi thành danh trong nghề nghiệp: "Đã có nhiều khởi nguồn từ những truyện ngắn được in trên Báo Văn nghệ TP.HCM  (giai đoạn từ năm 2000 trở về trước), đặc biệt là Thanh Niên và Tuổi Trẻ - hai tờ báo có lượng độc giả ổn định và một số tờ báo khác nữa, suốt 50 năm qua đã chọn lọc và đăng tải hàng chục ngàn truyện ngắn. Đó là một tập hợp khá đồ sộ về số lượng và chất lượng, phản ánh hiện thực ngổn ngang được và mất về con người và xã hội Việt Nam đang dò dẫm đổi mới với nhiều rạn nứt, nhiều góc khuất, nhiều số phận, từ chiến tranh sang hòa bình, từ dằn vặt riêng tư đến ưu tư nhân tình thế thái, từ khao khát của bản thân đến khát vọng của cộng đồng".

Kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu - Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT TP.HCM thì quá... lo lắng cho TP.HCM đang thiếu vắng những bài hát hay về mình. Ông nêu ví dụ: "Nếu một lúc nào đó bỗng nhớ “Sài Gòn”, đi tìm những bài hát có từ khóa: Sài Gòn - TP.HCM, ta thấy con số bài hát rất khiêm tốn so với Hà Nội, Huế, Đà Lạt, Quảng Bình, Hà Tĩnh,… và cả Cà Mau. Hà Nội có rất nhiều bài hát hay về mình. Không hiểu, có phải Hà Nội có đủ bốn mùa xuân, hạ, thu, đông. Hà Nội có sông Hồng, Hồ Tây, Hồ Gươm… Hà Nội có ngàn năm văn hiến nên Hà Nội có cái “bản sắc” riêng? Sài Gòn - TP.HCM cũng có mùa mưa, mùa nắng, có sông Sài Gòn, có hệ thống kênh rạch chằng chịt… sao lại ít bài hát hay về mình? Hay TP chưa đủ “bản sắc” để có những trầm tư, thơ mộng, xao xuyến, để rung cảm. Hay “bản sắc” văn hóa cũng như vậy. Sài Gòn - TP.HCM 300 năm, có vẻ như nhỏ bé so với chiều dài 4.000 năm lịch sử dân tộc, so với 1.000 năm văn hiến của Hà Nội, so với 500 năm của Hội An?".

Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT TP.HCM: "Với 'văn hóa' Sài Gòn - TP.HCM, những người nhập cư trên toàn quốc cũng đã trở thành người TP.HCM, kể cả khi họ về thăm quê thì họ vẫn sống và thể hiện văn hóa Sài Gòn. Cái 'văn hóa' ứng xử và quan hệ, một 'văn hóa' công nghiệp, văn minh. Phải chăng những công dân của các vùng miền đang sống, làm việc tại TP.HCM có ảnh hưởng về văn minh của thành phố nên khi về quê nhà họ cũng bay đi ít nhiều cái 'bản sắc' vùng quê và họ cũng để lại cho thành phố nhiều bản sắc vùng miền khác, góp phần cho Sài Gòn - TP.HCM trở thành trung tâm văn hóa đa dạng với nhiều sắc thái".

Nền văn hóa với những giá trị văn học nghệ thuật mới

NSND Trần Quốc Chiêm - Chủ tịch Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội - tự hào: "Với vị thế là thủ đô ngàn năm văn hiến, Hà Nội là nơi hình thành, lưu giữ đậm nét những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, nơi hội tụ và cũng là điểm giao thoa các vùng, miền văn hóa khác nhau. Những đặc điểm chọn lọc qua các thời kỳ lịch sử đã tạo nên tính cách con người Hà Nội nói chung và thế hệ văn nghệ sĩ Hà Nội nói riêng".

"Từ những năm 2011 đến nay, VHNT thủ đô biểu hiện sự giao thoa hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, phản ánh sinh động đời sống đô thị và tinh thần đổi mới sáng tạo của một thành phố đang hội nhập. Con người Hà Nội trong thời kỳ mới hiện lên trong các tác phẩm văn học, nghệ thuật vừa mang nét truyền thống thanh lịch, vừa tiếp cận đời sống hiện đại, năng động; nhiều vấn đề nóng hổi của cuộc sống đô thị được phản ánh chân thực, tích cực. 

Các hoạt động nghệ thuật đường phố, lễ hội văn hóa, triển lãm ngoài trời, dự án nghệ thuật cộng đồng tại các khu vực như phố cổ, hồ Hoàn Kiếm, phố đi bộ ngày càng nhiều, quy mô lớn đáp ứng nhu cầu thưởng thức của nhân dân thủ đô và du khách. Sự tham gia mạnh mẽ của thế hệ trẻ và sự hỗ trợ từ công nghệ, không gian văn hóa thủ đô trở nên đa dạng, mở rộng và gần gũi hơn với công chúng, góp phần khẳng định vị thế của Hà Nội như một trung tâm văn hóa sáng tạo tiêu biểu của cả nước", NSND Trần Quốc Chiêm nhấn mạnh.

Nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc - Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT TP.Huế trình bày tóm lược về tình hình văn nghệ Huế từ sau ngày thống nhất đất nước, với quá nhiều thành tựu rất đáng tự hào. "Một đội ngũ văn nghệ sĩ đông đảo đang ngày càng phát triển, với những khuôn mặt mới: Thanh Hải, Trần Hoàn, Nguyễn Khoa Điềm, Tống Hoàng Nguyên, Nguyễn Quang Hà, Tô Nhuận Vỹ, Nguyễn Đắc Xuân, Hà Khánh Linh, Nguyễn Tuyến Trung, Ngô Kha, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Trần Vàng Sao, Nguyễn Hữu Ngô, Trần Công Tấn, Quế Lâm, Trần Thanh Lâm, Trần Phá Nhạc, Lê Khánh Thông, Nghiêm Sĩ Thái, Phạm Đăng Trí, Trịnh Công Sơn, Bửu Ý, Bửu Chỉ, Vĩnh Phối, Đỗ Kỳ Hoàng, Đinh Cường, Tần Hoài Dạ Vũ, Lê Khắc Cầm, Hoàng Đăng Nhuận, Thái Ngọc San, Nguyễn Đông Nhật, Ngụy Ngữ, Lê Văn Ngăn, Lê Gành, Đặng Mậu Tựu, Võ Quê, Trần Đình Sơn Cước ...", ông Hồ Đăng Thanh Ngọc cho biết.

"Các văn nghệ sĩ Huế chính là những sứ giả văn hóa là các nghệ nhân dân gian, các văn nghệ sĩ, các nhà hoạt động văn hóa… Họ là những người giữ gìn và phát huy di sản văn hóa cha ông, vun bồi cho nền văn hóa những giá trị VHNT mới, quảng bá những giá trị văn hóa vùng đất ra bên ngoài thế giới, góp phần xây dựng những dấu ấn tình cảm tốt đẹp trong lòng du khách muôn phương", Chủ tịch Hồ Đăng Thanh Ngọc chia sẻ thêm.