'Tỷ phú bụi đời' ghét giàu sang

Trong khi nhiều nhà sáng lập khao khát gia nhập câu lạc bộ tỷ phú như Warren Buffett, Bill Gates hay Jeff Bezos, Yvon Chouinard, người sáng lập Patagonia, công ty thời trang và thiết bị ngoài trời Mỹ, lại coi đó là gánh nặng.

Năm 2017, tạp chí Forbes xếp Yvon Chouinard vào danh sách tỷ phú với tài sản 1,2 tỷ USD. Ông không coi đó là thành tựu mà sự phản ánh khoảng cách giàu nghèo, bất bình đẳng trong xã hội ngày càng lớn. Chouinard yêu cầu nhân viên đưa tên mình ra khỏi danh sách.

Vị tỷ phú này không phải người duy nhất quan ngại bất bình đẳng giàu nghèo. Hơn 1/4 người Mỹ thuộc nhiều quan điểm chính trị khác nhau cho rằng việc một số cá nhân sở hữu tài sản trên một tỷ USD là tiêu cực, theo Pew Research Center.

Yvon Chouinard sinh ngày 9/11/1938 tại Lewiston, bang Maine (Mỹ) trong một gia đình gốc Pháp - Canada nghèo khó. Thủa nhỏ, ông không biết tiếng Anh, thường bị bạn bè trêu chọc vì cái tên giống con gái nên thường lang thang leo núi.

Năm 1957, nhận thấy thiết bị leo núi châu Âu vừa đắt, vừa kém chất lượng, ông mua một lò rèn than cũ, học cách tự làm mọi thứ trong sân nhà. Ông chế tạo chiếc móc sắt đầu tiên từ lưỡi hái cũ bằng thép, thử nghiệm thành công trên các vách đá nổi tiếng ở Yosemite cùng bạn bè. Dụng cụ này nhanh chóng được cộng đồng leo núi ưa chuộng.

Ông vay bố mẹ 1.000 USD để sản xuất hàng loạt. Năm 1965, Chouinard thành lập công ty Chouinard Equipment, chuyên sản xuất dụng cụ leo núi.

Từ thời thanh niên, Chouinard đã nổi tiếng với lối sống "bụi đời" (dirtbag). Ông chỉ ăn bột yến mạch, súp nấu từ khoai tây và thực phẩm cận date, thậm chí đồ hộp dành cho chó mèo.

Chouinard không có nhà cố định, ngủ trong xe tải cũ, tại các khu cắm trại miễn phí hoặc dưới những tảng đá ở Yosemite, Grand Tetons và dãy Alps. Mỗi năm, ông dành hơn 6 tháng để rong ruổi khắp Bắc Mỹ và châu Âu.

Dân leo núi ở Yosemite thường thấy ông dựng lều tạm, dùng túi ngủ cũ và quần áo vá nhiều lần. "Leo núi và sống đơn giản là tất cả những gì tôi muốn", ông nói.

Chouinard khởi xướng phong trào "leo núi sạch" - thay thiết bị bằng nhôm có thể tháo ra để hạn chế làm hỏng bề mặt đá. Năm 1972, trong catalog đầu tiên, ông giới thiệu triết lý "đặt thiên nhiên lên hàng đầu", sau này trở thành nền tảng để Patagonia chuyển sang dùng vật liệu hữu cơ và cam kết trích 1% doanh thu hỗ trợ các tổ chức môi trường.

Patagonia tăng trưởng mạnh sau khủng hoảng tài chính 2008-2009, doanh số tăng 25% và lợi nhuận tăng gấp ba lần giai đoạn 2008-2014. Đến năm 2017, doanh thu công ty đạt khoảng một tỷ USD, giá trị công ty ước tính đạt 3 tỷ USD.

Năm 2022, Chouinard và gia đình chuyển quyền sở hữu Patagonia cho một quỹ tín thác và một tổ chức phi lợi nhuận, đảm bảo 100 triệu USD lợi nhuận hàng năm để chi cho các chương trình chống biến đổi khí hậu, bảo vệ các khu đất chưa khai thác. "Chúng tôi sẽ trao tối đa cho những ai nỗ lực cứu hành tinh", ông nói.

Nhiều tỷ phú trên thế giới đã tự nguyện hiến phần lớn tài sản cho xã hội. Năm 2024, số lượng tỷ phú mới tăng ba lần so với năm trước, trung bình mỗi tuần thế giới có thêm bốn tỷ phú, theo Oxfam.

Riêng tại Mỹ, tài sản của các tỷ phú tăng thêm 1.400 tỷ USD. Trong đó, tài sản ròng của Larry Ellison tăng 175 tỷ USD, theo Bloomberg Billionaire Index. Ông từng vượt Elon Musk để trở thành người giàu nhất thế giới, nhưng CEO Tesla và SpaceX đã lấy lại vị trí dẫn đầu với 440 tỷ USD.

Ngọc Ngân (Theo Fortune)