Tu-95, oanh tạc cơ Nga vừa bị UAV Ukraine 'hạ gục' có gì đặc biệt?

Dù được đưa vào sử dụng trong các hoạt động quân sự từ gần 70 năm trước, nhưng máy bay ném bom Tu-95 hiện vẫn đóng vai trò quan trọng trong lực lượng răn đe hạt nhân chiến lược của Nga.

Bối cảnh phát triển

Chính quyền Liên Xô vào đầu thập niên 1950 đã nêu ý tưởng về máy bay ném bom chiến lược có khả năng di chuyển tầm xa không cần tiếp nhiên liệu, có thể răn đe nhiều mục tiêu nằm bên kia bán cầu cũng như mang lượng bom đạn lên tới 11 tấn. Nhiệm vụ thiết kế máy bay ném bom chiến lược này được giao cho công ty hàng không Tupolev và Viện thiết kế Myasishchev, người đứng đầu dự án là kỹ sư quân sự tài năng Andrei Tupolev.

Ban đầu, kỹ sư Tupolev đối mặt với vấn đề nan giải xoay quanh việc lựa chọn loại động cơ thích hợp dùng cho máy bay ném bom mới. Những động cơ được thiết kế trước đó, chẳng hạn như Shvetsov ASh-73TK trang bị cho oanh tạc cơ Tu-4 với sức đẩy 1.790 Kilowatt (2.400 mã lực) không đủ mạnh để dùng cho máy bay ném bom mới có kích thước lớn hơn.

Do vậy, vào tháng 11/1951, ông Tupolev đã đề xuất một loại động cơ turbine cánh quạt cũng như thiết kế mới dành cho dự án máy bay ném bom và được chấp nhận.

Dự án phát triển máy bay ném bom thế hệ mới sau đó đã diễn ra thuận lợi, khi nguyên mẫu đầu tiên với tên gọi Tu-95-1 đã tham gia bay thử nghiệm vào tháng 11/1952. Tuy nhiên, một sự cố liên quan tới hộp số cánh quạt của mẫu thử nghiệm trên, xảy ra vào ngày 11/5/1953, đã khiến máy bay rơi và phi công tử nạn. Vụ rơi máy bay đã buộc ông Tupolev và nhóm nghiên cứu phải xem xét lại bản thiết kế và chế tạo mẫu thử nhiệm Tu-95/2 trang bị 4 động cơ NK-12 Kuznetsov ở hai bên cánh.

Sau khi hoàn tất các cuộc thử nghiệm trong 2 năm sau đó, nguyên mẫu Tu-95/2 được đưa vào sản xuất kể từ tháng 1/1956 để trang bị cho Không quân Liên Xô và được đặt tên chính thức là Tu-95.

Thông số kỹ thuật

Theo trang Army Recognition, Tupolev Tu-95 dài 46,2m; chiều dài sải cánh 50,1m và cao 12,12m. Trọng lượng rỗng của máy bay đạt 90 tấn; trọng lượng cất cánh tối đa có thể đạt 188 tấn, trong đó riêng nhiên liệu là 67,2 tấn. Lượng vũ khí tối đa máy bay có thể mang khi cất cánh là 15 tấn.

Tupolev Tu-95 được trang bị 4 động cơ cánh quạt Kuznetsov NK-12 với công suất 11.000 kilowatt (14.800 mã lực). Nhờ các động cơ trên, máy bay có thể đạt vận tốc tối đa khi di chuyển tới 650 km/h. Trong trường hợp mang đầy nhiên liệu, tầm tác chiến của Tu-95có thể đạt 6.400km.

Về vũ khí, lượng vũ khí tối đa một chiếc Tu-95 có thể chở theo lên tới 15 tấn, với nhiều loại tên lửa như Kh-55, Kh-101 có khả năng tấn công mục tiêu cách điểm phóng từ vài trăm đến vài nghìn cây số. Để đối phó trường hợp tiêm kích thù địch áp sát từ phía sau, đuôi của Tu-95 được trang bị pháo 2 nòng tự động Gsh-23L, sử dụng loại đạn 23x115mm.

Tu-95 không chỉ được thiết kế như một loại máy bay ném bom chiến lược, mà còn được ngành công nghiệp quốc phòng Liên Xô phát triển một số phiên bản khác, chẳng hạn như Tu-95MR với mục đích chụp ảnh trinh sát; Tu-95RTs được thiết kế để trinh sát trên biển cũng như phục vụ tình báo điện tử; Tu-95U dùng cho huấn luyện hoặc Tu-95V được chỉnh sửa cho cuộc thử nghiệm Bom Sa hoàng, tức Tsar Bomba.

Lịch sử tác chiến

Cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ từ cuối thập niên 1940, đầu những năm 1950 đã buộc Liên Xô phải phát triển nhiều khí tài quân sự quan trọng, nhất là vũ khí hạt nhân. Vào năm 1961, việc nghiên cứu dự án bom hạt nhân Sa hoàng đã được giới khoa học Liên Xô hoàn tất và đi vào quá trình thử nghiệm.

Do bom Sa hoàng nặng tới 27 tấn và dài 8m, nên Tu-95 là máy bay ném bom duy nhất của Liên Xô ở thời điểm đó mang được vũ khí này. Dù vậy, các kỹ sư của công ty hàng không Tupolev vẫn phải chỉnh sửa lại thiết kế máy bay Tu-95 được dùng trong nhiệm vụ thử nghiệm ném bom.

Vào ngày 30/10/1961, chiếc Tu-95V mang theo quả bom Sa hoàng đã xuất phát từ căn cứ không quân trên bán đảo Kola của Liên Xô, nay thuộc vùng tây bắc Nga, để tới khu vực thử nghiệm trên một hòn đảo thuộc Novaya Zemlya. Đi cùng máy bay ném bom là chiếc Tu-16 được giao nhiệm vụ quay phim cũng như lấy các mẫu thử nghiệm trên không.

Không chỉ được sử dụng trong các vụ thử nghiệm ném bom, Tu-95 cũng tham gia vào một số hoạt động như răn đe hạt nhân hay tác chiến trên thực địa. Theo hãng tin TASS, vào giữa tháng 11/2016, một chiếc Tu-95MSM trong biên chế quân đội Nga đã sử dụng tên lửa hành trình Kh-101 để tấn công nhiều mục tiêu quân sự của đối phương ở Syria.

Video: Trích đoạn vụ thử nghiệm bom Sa hoàng. Nguồn: Rosatom