Từ 1/7/2025: Người dân được tự chọn nơi khám chữa bệnh BHYT trên toàn quốc, nhiều quyền lợi mở rộng

TPO - Từ ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) sửa đổi, bổ sung năm 2024 chính thức có hiệu lực. Với nhiều điều chỉnh mang tính đột phá, luật mới được kì vọng sẽ tạo thuận lợi lớn cho người dân trong tiếp cận dịch vụ y tế, đồng thời tăng cường minh bạch và hiệu quả trong quản lí quỹ BHYT.

Một trong những điểm thay đổi đáng chú ý nhất là việc người dân có thể đăng kí khám chữa bệnh ban đầu tại bất kì cơ sở y tế nào thuộc hệ thống BHYT trên toàn quốc, thay vì bị giới hạn theo nơi cư trú hay nơi làm việc như trước. Điều này mở ra sự chủ động và linh hoạt cho người tham gia BHYT, đặc biệt là trong bối cảnh di cư lao động và đô thị hóa diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Cùng với đó, người tham gia được phép thay đổi nơi đăng kí khám chữa bệnh ban đầu mỗi quý nếu có nhu cầu, thời hạn thay đổi được ấn định trong 15 ngày đầu của quý.

Không dừng lại ở đó, luật mới còn mở rộng quyền được điều trị nội trú tại các cơ sở y tế thuộc hệ thống BHYT trên toàn quốc mà không cần giấy chuyển tuyến. Trước đây, yêu cầu giấy chuyển tuyến là điều kiện bắt buộc để đảm bảo quyền lợi BHYT, gây không ít phiền hà cho người bệnh, đặc biệt là những trường hợp cấp cứu hoặc người bệnh không thường trú tại địa phương nơi đăng kí ban đầu. Với quy định mới, việc khám chữa bệnh nội trú sẽ trở nên thuận tiện và thực chất hơn.

Bên cạnh việc mở rộng lựa chọn cho người tham gia, Luật BHYT sửa đổi cũng đưa ra những chính sách cụ thể nhằm tăng độ bao phủ của BHYT trong cộng đồng. Theo đó, một loạt nhóm đối tượng mới sẽ được tham gia BHYT bắt buộc với phần đóng do ngân sách Nhà nước chi trả hoặc hỗ trợ. Đáng chú ý là người từ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng; người từ 70 đến dưới 75 tuổi thuộc hộ cận nghèo; nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản; lực lượng bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở và người thuộc các hộ làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình. Đây là những nhóm dễ bị tổn thương về mặt y tế và tài chính, vì vậy chính sách mới không chỉ mở rộng diện bao phủ mà còn góp phần đảm bảo an sinh cho người dân vùng sâu, vùng xa.

Mở rộng quyền lợi người tham gia BHYT

Về quyền lợi, Luật BHYT sửa đổi năm 2024 mở rộng nhiều trường hợp được hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh. Theo đó, người tham gia BHYT sẽ được thanh toán toàn bộ chi phí khi khám tại nơi đăng kí ban đầu, khi điều trị nội trú tại cơ sở khám chữa bệnh BHYT cấp cơ bản trên toàn quốc hoặc tại các cơ sở tuyến huyện (theo phân tuyến trước ngày 1/1/2025). Ngoài ra, người dân tộc thiểu số, người thuộc hộ nghèo sinh sống tại các vùng khó khăn, xã đảo cũng sẽ được quỹ BHYT chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh nội trú tại các bệnh viện chuyên sâu.

Luật mới cũng bổ sung quyền lợi cho những người mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh hiếm gặp hoặc cần can thiệp kĩ thuật cao. Đối tượng này sẽ được thanh toán 100% chi phí theo tỉ lệ quy định, giúp họ tiếp cận các dịch vụ chuyên sâu mà không bị rào cản tài chính.

Đáng chú ý, luật sửa đổi cũng điều chỉnh độ tuổi được hỗ trợ chi phí điều trị tật khúc xạ và lác mắt, từ “dưới 6 tuổi” lên “từ đủ 18 tuổi trở lên”, phản ánh sự thay đổi trong nhu cầu chăm sóc thị lực ở người trưởng thành, đặc biệt trong bối cảnh gia tăng lao động văn phòng và học sinh sinh viên cận thị.

Bên cạnh quyền lợi, phương thức đóng BHYT cũng được thiết kế linh hoạt hơn. Các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong lĩnh vực nông, lâm, ngư, diêm nghiệp được phép lựa chọn đóng BHYT theo tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng, tùy theo phương thức trả lương (theo sản phẩm hoặc khoán). Mức đóng được xác định theo tỉ lệ phần trăm của lương cơ sở hoặc thu nhập hàng tháng, có hỗ trợ từ ngân sách cho nhóm yếu thế. Đối với nhóm do Nhà nước hỗ trợ, việc đóng được thực hiện theo quý, đảm bảo dòng tiền được luân chuyển đều và kịp thời vào quỹ BHYT.

Quyền lợi của bệnh nhân được mở rộng.

Một thay đổi kĩ thuật nhưng có tác động lớn đến hệ thống y tế là việc bổ sung quy định thanh toán thuốc và thiết bị y tế trong trường hợp cơ sở khám chữa bệnh phải điều chuyển sang nơi khác do thiếu vật tư. Quy định này giúp tránh tình trạng gián đoạn điều trị hoặc người bệnh phải tự chi trả ngoài BHYT vì lí do khách quan.

Luật cũng siết chặt chế tài đối với hành vi trốn đóng, chậm đóng BHYT. Theo đó, các đơn vị sử dụng lao động nếu vi phạm sẽ phải nộp đủ số tiền còn thiếu, kèm khoản phạt tương đương 0,03% mỗi ngày tính trên tổng số tiền chậm đóng, trốn đóng. Ngoài ra, vi phạm này còn khiến đơn vị bị xử phạt hành chính và không được xét danh hiệu thi đua, khen thưởng. Đây được xem là một bước tăng cường kỉ luật tài chính trong hệ thống BHYT.

Không chỉ thay đổi về đối tượng, phương thức và quyền lợi, Luật BHYT sửa đổi còn điều chỉnh tỉ lệ chi từ quỹ BHYT, theo hướng tăng tỉ lệ dành cho khám chữa bệnh từ 90% lên 92%, đồng thời giảm tỉ lệ chi cho quản lí quỹ xuống 8%, trong đó tối thiểu 4% được dùng cho quỹ dự phòng. Điều này thể hiện rõ định hướng tập trung nguồn lực cho người bệnh, hạn chế chi phí hành chính.

Với hàng loạt điều chỉnh đáng kể, Luật BHYT sửa đổi, bổ sung năm 2024 được kì vọng sẽ tạo nên bước tiến lớn trong việc hiện thực hóa mục tiêu bao phủ BHYT toàn dân. Không chỉ mở rộng phạm vi bảo vệ và tăng quyền lợi cho người tham gia, luật mới còn tạo sự linh hoạt, minh bạch và công bằng hơn trong tổ chức và vận hành hệ thống bảo hiểm y tế quốc gia.