Tránh giao tư nhân làm đường sắt rồi... bán dự án

Không để thuê bên ngoài sản xuất rồi nhập về lắp ráp

Chiều 18/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Tại phiên họp, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) quan tâm đến khoản 9, điều 5 dự thảo luật, quy định miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa phục vụ dự án đường sắt mà trong nước chưa sản xuất được.

Theo ông Cường, hiện tại, Việt Nam chưa có ngành công nghiệp đường sắt, nên tất cả các hàng hóa, thiết bị, kể cả các sản phẩm thuộc danh mục Nhà nước dự định đặt hàng, hiện tại trong nước đều chưa sản xuất được.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội). Ảnh: Như Ý

Do vậy, nếu quy định như trên, rất có thể các doanh nghiệp sẽ đi thuê bên ngoài sản xuất, rồi nhập về lắp ráp. ‘Như thế sẽ giết chết ngành công nghiệp đường sắt trong nước’, ông Cường, nhận định.

Từ đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định: Không được nhập khẩu các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, kể cả linh kiện để lắp ráp thành các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục nhà nước giao nhiệm vụ, đặt hàng cho các tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam.

Về khoản 3, điều 26, ông Cường đồng tình với việc giao cho UBND cấp tỉnh tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch khu vực TOD đối với đường sắt quốc gia và đường sắt địa phương. Đồng thời, HĐND được quyết định sử dụng ngân sách địa phương để thực hiện bồi thường, GPMB khu vực TOD, tạo quỹ đất đấu giá theo quy định của pháp luật.

“Quy định này sẽ cho phép khai thác được lợi thế từ đất đai xung quanh các nhà ga khi có đường sắt chạy qua. Việc tổ chức đấu giá, đấu thầu quỹ đất khu vực TOD sẽ lựa chọn được nhà đầu tư sử dụng đất có hiệu quả nhất, đồng thời điều tiết được lợi ích từ đất đai vào ngân sách nhà nước”, ông Cường, nói.

Tuy nhiên, ông cũng băn khoăn khi khoản 5, điều 25 lại quy định: Đối với đường sắt quốc gia, UBND cấp tỉnh có dự án đường sắt đi qua được quyền chỉ định nhà đầu tư làm đường sắt, được thực hiện luôn dự án án phát triển đô thị khu vực TOD.

Theo ông, nếu quy định như thế này, rất có thể doanh nghiệp đăng ký đầu tư không phải vì đường sắt mà vì muốn lấy đất làm các khu đô thị TOD.

Do vậy, ông Cường đề nghị bỏ quy định này và nếu muốn ưu đãi nhà đầu tư thì nên thêm vào khoản 3, điều 26 là: Nhà đầu tư đường sắt sẽ được ưu tiên khi tham gia đấu giá, đấu thầu dự án đô thị khu vực TOD.

Tránh giao cho tư nhân nhưng lại chuyển nhượng

Tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Minh Đức (TP HCM) cho rằng, việc hoàn thiện hành lang pháp lý để khơi thông nguồn lực, đồng bộ quy hoạch, kết nối các vùng kinh tế là yêu cầu cấp bách. Đây cũng là nền tảng pháp lý triển khai các dự án trọng điểm quốc gia, như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt đô thị, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng...

“Việc mở rộng cho tư nhân tham gia vào các dự án đường sắt có điểm lợi là huy động được nguồn vốn, vì các dự án đường sắt cần vốn rất lớn”, nhấn mạnh điều này, song ông Đức cũng đề nghị có những quy định "rất chặt chẽ", nhất là liên quan đến an ninh, quốc phòng.

Tuy nhiên, cần tránh trường hợp dự án được giao cho tư nhân rồi sau đó lại chuyển nhượng hay bán cho nhà đầu tư khác, trong đó có nhà đầu tư nước ngoài.

Cùng mối quan tâm, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) cũng cho rằng, cần có những chính sách ưu đãi, vượt trội cho nhà đầu tư đầu tư vào đường sắt. Điều này rất cần thiết, bởi đặc điểm của đường sắt cần số vốn đầu tư rất lớn.

Tuy nhiên, ông Hòa đề nghị cân nhắc với quy định Chính phủ bảo lãnh vốn tín dụng cho nhà đầu tư. Nếu nhà đầu tư là doanh nghiệp có 100% vốn nhà nước thì có thể bảo lãnh. Còn đối với những nhà đầu tư tư nhân, nếu không may ‘sập tiệm’ thì sẽ ra sao?

“Theo tôi, ưu đãi vốn có thể là mức lãi suất thấp, thậm chí nếu nhà đầu tư cần thiết, nhà nước có thể ‘bơm vốn’ nhưng phải tính lãi, phải có điều kiện. Nhà nước bảo lãnh vốn tín dụng cho nhà đầu tư là doanh nghiệp nhà nước còn nguy hiểm, huống chi bảo lãnh cho doanh nghiệp tư nhân”, ông Hoà nói.

Tiếp thu, giải trình, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, đầu tư đường sắt, thời gian thu hồi vốn rất lâu, như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, theo tính toán, thời gian thu hồi vốn phải mất 140 năm. Vì thế, phải làm sao hài hòa được lợi ích các bên, trong đó, giải pháp TOD sẽ mang lại ‘lợi ích kép’.

Chia sẻ về những lo lắng của đại biểu, song Bộ trưởng khẳng định, sẽ không có chuyện nhà đầu tư tham gia rồi lại bán cho nhà đầu tư nước ngoài. “Chính phủ sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra, các cơ quan liên quan hoàn thiện dự thảo luật để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này”, Bộ trưởng Xây dựng, cho hay.