Thế trận mới, sứ mệnh xuyên không gian

"Con gái tôi bị bắt cóc" - Bà V. (58 tuổi) hốt hoảng nói với Công an Đồng Nai. Sự hoảng hốt của bà xuất phát sau khi nhận được cuộc gọi của người lạ yêu cầu chuộc con gái với giá 300 triệu đồng. Trong cuộc trò chuyện, người đó gằn giọng: “Nếu không sẽ bán ra nước ngoài” khiến người mẹ đứng ngồi không yên.

Công an nhanh chóng điều tra, xác định chị T. (22 tuổi, con gái bà V.) đang ở khách sạn tại quận 3 (TPHCM). Nữ sinh không bị bắt cóc, mà bị băng nhóm tội phạm thao túng tâm lý qua điện thoại, ép tự "giam lỏng". Cuộc giải cứu được bắt đầu…

Đây là một trong nhiều cuộc giải cứu "bắt cóc online" do lực lượng công an triển khai. Tội phạm lừa đảo qua mạng đã nhắm vào học sinh, sinh viên và người nhẹ dạ... thao túng tâm lý qua điện thoại, ép họ tự "giam lỏng".  Đây cũng được nhận định là một loại tội phạm mới - một thách thức phi truyền thống mà lực lượng công an đang phải đấu tranh. 

Thống kê của Công an TPHCM, từ tháng 3 - 7/2025, công an thành phố đã tiếp nhận 18 vụ lừa đảo dưới hình thức “bắt cóc online”, với tổng số tiền bị chiếm đoạt lên đến khoảng 3,5 tỷ đồng.

Khác với tội phạm truyền thống, những tên tội phạm mới không dùng bạo lực trực tiếp, không cần hiện diện vật lý. Chúng ẩn danh, xuyên biên giới, có thể hoạt động từ nước ngoài, khó truy dấu... Loại tội phạm này, sử dụng công nghệ cao, thủ đoạn tinh vi, liên tục biến đổi và cập nhật.

Đánh giá của Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao cho thấy, các hoạt động tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn ra với nhiều phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi, trở thành thách thức chung đối với mọi quốc gia.

Ở Việt Nam nổi lên và gây ra nhức nhối cho xã hội là các loại tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản; tổ chức đánh bạc, đánh bạc; mua bán vũ khí, chất cấm qua mạng...

Một thách thức an ninh phi truyền thống hiện nay là các loại tội phạm truyền thống lợi dụng công nghệ cao để hoạt động có tổ chức, xuyên quốc gia. Điển hình như tội phạm ma túy – vốn là loại hình phạm pháp quen thuộc – nhưng nay đã sử dụng không gian mạng làm “địa bàn” để giao dịch, nhằm trốn tránh sự truy bắt của lực lượng công an.

Trong chuyên án 123T, qua công tác nắm tình hình, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04, Bộ Công an) phát hiện hàng loạt quảng cáo, rao bán thuốc lá điện tử và thuốc lá chứa ma túy trên mạng xã hội. Quá trình điều tra, C04 xác định đối tượng cầm đầu là Lê Anh Thơ (28 tuổi, trú tại Hà Nội). Thơ tìm kiếm công thức pha chế trên mạng, sau đó đặt mua cần sa tổng hợp, tinh dầu, hóa chất, thuốc lá điện tử và ống thuốc lá sợi từ nước ngoài, vận chuyển về kho tại Hà Nội thông qua các công ty dịch vụ vận chuyển.

Các đối tượng bơm tinh dầu chứa ma túy vào đầu điếu thuốc lá điện tử, thuốc lá sợi sau đó lắp ráp, chạy máy để thành thuốc lá điện tử, thuốc lá sợi có chứa chất ma túy với nhiều hương vị khác nhau.

Sau khi cho ra điếu thuốc thành phẩm, Thơ chỉ đạo đàn em đăng bài quảng cáo, livestream trên mạng xã hội nói sản phẩm này chứa chất kích thích nhưng không phải ma túy nhằm đánh lừa người sử dụng.

Các đối tượng lập nhóm riêng và thường xuyên lọc người vào nhóm và cảnh giác, nếu thấy dấu hiệu bị phát hiện thì xóa nhóm, xóa tài khoản ảo để lập tài khoản, nhóm mới hoạt động. C04 đã khởi tố vụ án, khởi tố, tạm giam 6 bị can, thu giữ một lượng lớn các chất ma túy.

Trung tướng Nguyễn Văn Viện - Nguyên Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đã nhận định, các đối tượng buôn bán ma túy qua mạng khi bị phát hiện thì khóa tài khoản, đánh sập trang và tạo tài khoản mới để tiếp tục hoạt động, gây nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc đấu tranh.

Để đấu tranh với các đối tượng, lực lượng Cảnh sát phòng chống ma túy cũng phải hoạt động trên không gian mạng, chuyển từ “đời thực” lên “đời ảo”, từ biện pháp thủ công, truyền thống sang công nghệ, hiện đại.

Mùa hè năm 2014, hàng loạt website, cổng thông tin điện tử của các bộ, ngành và doanh nghiệp… ở nước ta bị tấn công, gây tê liệt hệ thống, dẫn đến không thể truy cập hoặc bị cài đặt mã độc.

Báo cáo của Bộ Công an cho thấy, tính đến ngày 14/7/2014 đã có hơn 1.380 website của nước ta bị các "hacker" tấn công. Tiếp đó, từ ngày 28/8 đến ngày 5/9/2014, các nhóm tin tặc đã phát động 1.253 cuộc tấn công vào các website Việt Nam.

Đến rạng sáng 13/11/2014, tiếp tục khoảng 800 máy chủ đặt tại Công ty VDC đã bị tấn công, chiếm quyền điều khiển và xóa toàn bộ dữ liệu, dẫn tới tình trạng hàng chục website không thể truy cập. Đây là vụ tấn công hệ thống máy chủ quy mô lớn nhất từ trước đến nay, khiến hàng loạt các trang tin, truyền hình trực tuyến, thương mại điện tử, cổng thanh toán lớn bị dừng hoạt động, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Năm 2014 được coi là năm “bất thường” với an ninh mạng Việt Nam, khi mức độ tấn công gia tăng rõ rệt, khiến cơ quan chức năng phải nhanh chóng tổ chức lại, thành lập các lực lượng chuyên trách.

Đến nay, các hoạt động tấn công mạng cũng diễn ra ngày nguy hiểm hơn. Chỉ tính riêng từ đầu năm đến tháng 8/2025, đã phát hiện gần 1.500 vụ việc lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại hơn 1.660 tỷ đồng. Lực lượng chức năng cũng phát hiện hơn 1.500 kênh, hội nhóm quảng cáo, đánh bạc trực tuyến; hơn 1.500 kênh, hội nhóm hoạt động liên quan giao dịch tiền ảo, tiền mã hóa; gần 200 kênh, hội nhóm có nội dung quảng cáo, mua bán chất gây nghiện…

Từ năm 2024 đến tháng 8/2025, cơ quan chức năng phát hiện trên 42 triệu cảnh báo tấn công mạng, 420.000 cảnh báo phát hiện mã độc nhằm vào các hệ thống thông tin.

Tuy nhiên, lực lượng công an đã triển khai các biện pháp nghiệp vụ nhằm bảo vệ hệ thống thông tin quan trọng quốc gia, phát hiện và vô hiệu hóa các âm mưu tấn công mạng, xâm nhập, phá hoại hạ tầng kỹ thuật số, cũng như ngăn chặn kịp thời các hành vi lợi dụng mạng xã hội để xuyên tạc, kích động, chống phá Đảng và Nhà

nước. 

Song song đó, lực lượng công an đóng vai trò nòng cốt trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng – lĩnh vực mới nhưng đầy thách thức trong thời kỳ hội nhập.

Trước những thách thức an ninh phi truyền thống, Bộ Công an xác định nhiệm vụ then chốt là xây dựng đội ngũ cán bộ hiện đại về con người theo phương châm “người trước, súng sau”, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Mô hình công an 3 cấp được vận hành hiệu lực, hiệu quả theo định hướng “bộ tinh, tỉnh toàn diện, xã vững mạnh, bám cơ sở”.

Bộ Công an đặc biệt chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ, đảng viên “hiện đại”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, nắm vững pháp luật, tinh thông nghiệp vụ, đủ năng lực làm việc trong môi trường quốc tế. 

Mỗi cán bộ phải có ý thức tổ chức kỷ luật cao, làm chủ khoa học – công nghệ, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và đổi mới sáng tạo vì lợi ích chung; luôn đặt lợi ích quốc gia – dân tộc và quyền lợi chính đáng của nhân dân lên trên hết, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Cùng với đó, Bộ Công an đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ và chuyển đổi số; hoàn thiện mô hình hành chính phục vụ công tác quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, hướng tới phục vụ tốt nhất người dân và doanh nghiệp. 

Mục tiêu đến cuối năm 2025, toàn lực lượng Công an nhân dân sẽ chuyển đổi hoàn toàn sang môi trường làm việc điện tử, tích cực ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, bảo đảm an ninh – an toàn, đặc biệt trong các hoạt động nghiệp vụ, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác.

Bộ Công an tiếp tục giữ vai trò nòng cốt triển khai Đề án 06 của Chính phủ về “Phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn 2030”. 

Hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyên ngành sẽ được xây dựng đồng bộ, tạo nền tảng cải cách tối đa thủ tục hành chính. Mục tiêu đến năm 2025, mọi thủ tục hành chính liên quan đến doanh nghiệp sẽ được thực hiện trực tuyến, không phụ thuộc địa giới hành chính cấp tỉnh; 100% dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực an ninh, trật tự được tích hợp và cung cấp toàn trình trên Cổng dịch vụ công Quốc gia, bảo đảm thông suốt, minh bạch, hiệu quả.