Tràn lan hàng giả, hàng nhái trên sàn thương mại điện tử

Những đường dây sản xuất, buôn bán sữa giả, mỹ phẩm, thực phẩm nhập lậu quy mô cực lớn bị triệt phá, bóc gỡ vừa qua cho thấy các sàn thương mại điện tử đang là "cứ điểm" để các đối tượng kinh doanh hàng giả, hàng nhái thoải mái hoạt động.

"Hàng hiệu" giá bèo nhan nhản

Sau nhiều ngày khảo sát, PV Thanh Niên ghi nhận nhiều sản phẩm hàng giả, hàng nhái các thương hiệu nổi tiếng được rao bán công khai, nhan nhản khắp các sàn thương mại điện tử (TMĐT). Trên Lazada, Shopee, TikTok Shop…, hàng nhái các thương hiệu lớn từ sạc điện thoại, ốp điện thoại, đến hàng thời trang như túi, giày, đồng hồ… có giá cực rẻ. Sạc điện thoại, cáp điện thoại từ 19.000 - 20.000 đồng/chiếc; ốp lưng điện thoại nam châm Spigen 2in1 hàng chính hãng giá từ 800.000 - 1 triệu đồng/cái, nhưng trên Shopee được rao bán 123.000 đồng/cái.

Một chiếc đồng hồ nam thương hiệu Orient Sun moon Gen 4 dây da chính hãng có giá hơn 5 triệu đồng nhưng một cửa hàng trên sàn Shopee rao bán 680.000 đồng. Dù là hàng nhái nhưng người bán lại dùng hình thật để quảng cáo. Giày Ultraboost của Adidas giá chính hãng trên 3 triệu đồng, sàn TikTok Shop bán hàng nhái 495.000 đồng. Túi xách, quần áo "gắn" thương hiệu thời trang nổi tiếng như LV, Dior, Gucci…, được bán với mức giá "bèo" chỉ vài trăm nghìn đồng và được biến hóa dưới tên gọi túi Lệ Vi, túi Lờ Vờ, túi Lovo hay áo Gucdi, Guchi…

Chúng tôi thử truy cập gian hàng có tài khoản Samsung Official trên Shopee để mua sạc điện thoại. Khi truy cập vào bên trong, gian hàng lại hiển thị tên mới là NAHU Official Store. Sau 2 ngày đặt mua sạc Samsung với giá 82.000 đồng (bao gồm phí ship), chúng tôi nhận được gói hàng chuyển từ xã Tốt Động, H.Chương Mỹ (Hà Nội). Mang sản phẩm này đến cửa hàng Samsung Center, đại lý phân phối cao cấp của Samsung trên đường Trần Phú, Q.Hà Đông, để xác thực, chúng tôi được anh Tạ Văn Đại, quản lý cửa hàng, khẳng định "không phải hàng chính hãng" dù trên củ sạc có chữ Samsung được in chìm sắc nét.

Theo anh Đại, sạc chính hãng của Samsung được đóng trong hộp có niêm phong, tem nhãn thông tin nhà sản xuất, đơn vị phân phối..., trên mỗi củ sạc đều có IMEI (mã số nhận dạng) khi tra cứu phải trùng khớp với số công bố trên website. "Chúng tôi thường xuyên nhận được phản ánh từ khách hàng mua phải sản phẩm giả mạo Samsung trên các website, sàn TMĐT. Nhiều lần báo cáo tài khoản vi phạm nhưng dẹp được cửa hàng này thì cửa hàng khác lại mọc lên, không thể làm xuể. Ngoài củ sạc, sản phẩm bị giả mạo nhiều nhất hiện giờ là tai nghe Buds 3 Pro, giá hàng chính hãng thấp nhất là hơn 3 triệu đồng nhưng loại rao bán trên các TMĐT chỉ vài trăm nghìn đồng", anh Đại cho hay.

Tiếp tục khảo sát sản phẩm nước yến, trên TikTok Shop, Lazada, Shopee, đầy rẫy "nước yến thượng hạng" có giá rẻ mạt. Cụ thể, trên Lazada, tài khoản Gia dụng B.G rao bán bộ sản phẩm yến sào 9 vị với tỷ lệ yến tươi 35% nhưng mỗi hộp có 6 hũ chỉ với giá 99.000 đồng (16.500 đồng/hũ), chỉ bằng 1/3 so với sản phẩm của các doanh nghiệp (DN) chuyên sản xuất, chế biến yến. Trước đây, Hằng Du Mục và Quang Linh Vlog từng quảng cáo nước yến "1 hũ yến 70 ml có đến 30 gr yến tươi" bị người tiêu dùng chỉ trích dữ dội.

Ông Nguyễn Mạnh Thắng, Giám đốc chi nhánh miền Bắc, Công ty yến sào Khánh Hòa, cho biết trên sàn TMĐT đang "loạn" sản phẩm nước yến không khác gì sữa giả bị vạch trần vừa qua. Nhiều shop quảng cáo tỷ lệ yến tươi 35 - 39%, thậm chí lên tới 70% nhưng thực chất đây chỉ là hàng gia công giá rẻ. "Nếu kiểm định chắc chắn đây là hàng giả vì không thể có tỷ lệ yến như công bố", ông Thắng quả quyết và nói thêm: "Một số DN ngành yến từng mua nước yến công bố 35% yến tươi đi kiểm định thì kết quả chưa đến 1%. Để sản xuất ra hũ nước yến thật, chi phí từ 38.000 - 40.000 đồng, trong khi hàng gia công chỉ bán giá 10.000 đồng/hũ thì lấy đâu ra yến thật".

Cũng theo ông Thắng, các DN ngành yến đang phải đối mặt với nạn hàng gia công giá rẻ, hàng giả, không đảm bảo chất lượng tràn lan trên sàn TMĐT, ảnh hưởng đến DN sản xuất chân chính và đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. "Cửa hàng truyền thống bán hàng giả, hàng nhái khi cơ quan chức năng phát hiện ngoài xử phạt, còn bị tịch thu hàng hóa. Còn trên sàn TMĐT, người bán vi phạm chỉ gỡ bỏ sản phẩm là xong, hàng hóa không bị tịch thu thì đó là sự bất công. Các sản phẩm của chúng tôi đều được đăng ký bảo hộ thương hiệu, logo... nhưng thực tế bị làm nhái rất nhiều và được bán chủ yếu trên TMĐT nhưng chưa có cách nào xử lý triệt để", ông Thắng nói.

Hàng không nhãn hiệu, hàng cấm vẫn bán dễ dàng

Theo tìm hiểu của Thanh Niên, các sàn TMĐT đều có quy trình kiểm duyệt hàng hóa trước khi đưa lên sàn nhưng thực tế quy trình này rất lỏng lẻo, chỉ mang tính hình thức, rất dễ bị lợi dụng để bán hàng lậu, hàng giả, thậm chí là hàng cấm.

Anh Quân, một người kinh doanh trên sàn TMĐT tại Hà Nội, cho hay: "Việc đăng ký mở gian hàng trên các sàn TMĐT rất dễ. Người bán tự khai báo thông tin cơ bản như số điện thoại, email, CCCD, giấy phép đăng ký kinh doanh… nhưng mức độ tin cậy rất thấp, bởi người bán có thể tạo tài khoản ảo, mượn giấy tờ của người thân để né tránh xử lý của nền tảng hoặc cơ quan chức năng khi có sự cố xảy ra".

Trên TikTok Shop, nền tảng TMĐT có 67 triệu người bán hàng, quy mô lớn thứ hai tại Việt Nam, chúng tôi thử đăng ký mở gian hàng cá nhân với quy trình rất nhanh gọn. Hệ thống đăng ký chỉ yêu cầu khai báo thông tin, cung cấp ảnh chụp CCCD, mã số thuế cá nhân… Chỉ sau vài tiếng, chúng tôi được thông báo mở thành công gian hàng. Để thử nghiệm hệ thống kiểm duyệt của nền tảng này, chúng tôi chọn một sản phẩm mật ong đóng chai thủ công, không có bất kỳ tem nhãn nào, điền các thông tin về giá, hướng dẫn sử dụng... rồi gửi lên. Chỉ sau vài giờ, món hàng được TikTok Shop phê duyệt rất dễ dàng.

Nhiều năm kinh doanh trên các sàn TMĐT, đang sở hữu nhiều gian hàng bán, tư vấn về thuốc đông y, thảo dược chăm sóc sức khỏe, anh N.V.M (Q.Thanh Xuân, Hà Nội) tiết lộ các sàn đều cấm bán thuốc, sản phẩm điều trị bệnh nhưng thực tế rất dễ lách quy định này. Để chứng minh, anh M. mở cho chúng tôi xem một tài khoản bán thuốc đông y trên TikTok Shop mang tên Y SĨ YHCT T., có trên 23.700 người theo dõi, đang bán rất nhiều loại thuốc nam trị sỏi mật, viêm đại tràng, thậm chí cả thuốc viêm nhiễm phụ khoa. "Sàn TMĐT cấm bán thuốc, sản phẩm trị bệnh nhưng ở phần khai báo thông tin, tên sản phẩm không để là thuốc mà thay vào đó là thực phẩm bảo vệ sức khỏe hoặc trà thảo mộc... Chỉ cần lách theo cách này thì muốn bán thuốc gì cũng được", anh M. nói.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Cục phó Cục Quản lý và phát triển thị trường (Bộ Công thương), cho biết trong những vụ sản xuất, buôn bán hàng giả phát hiện gần đây, thủ đoạn của các đối tượng vô cùng tinh vi. DN sản xuất hàng giả thực hiện đầy đủ các thủ tục, giấy tờ kinh doanh theo quy định pháp luật để che đậy vi phạm của sản phẩm. Những vi phạm này chỉ có thể phát hiện khi đem đi kiểm nghiệm, trong khi về mặt nguyên tắc thì các sản phẩm, hàng hóa chưa có phản ánh, chưa dấu hiệu vi phạm nào để lực lượng chức năng có thể lấy mẫu kiểm nghiệm. Các đối tượng đã gian lận trong tên gọi của sản phẩm là "thuốc" nhưng thực chất tên gọi theo công bố và ghi nhãn sản phẩm là "thực phẩm bảo vệ sức khỏe", "thực phẩm bổ sung", "sản phẩm dinh dưỡng công thức", "thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt"... 

(còn tiếp)