TP.HCM đổi mới mạnh mẽ trong năm học mới

Sau sáp nhập, ngành giáo dục TP.HCM trở thành 'siêu đô thị' về giáo dục với quy mô lớn nhất cả nước. Trước thềm năm học mới, phóng viên báo Tuổi Trẻ đã có buổi trao đổi với tiến sĩ Nguyễn Văn Hiếu, giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM.

Ông Nguyễn Văn Hiếu cho biết: "TP.HCM hiện có 3.528 trường học; 2,6 triệu học sinh từ mầm non đến THPT. Chúng tôi có thuận lợi là nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo TP và Bộ GD-ĐT; có hệ thống văn bản, cơ sở pháp lý phân định thẩm quyền quản lý giáo dục và đào tạo khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp...

Trong đó Sở GD-ĐT có nhiệm vụ chỉ đạo về chuyên môn đối với tất cả các cơ sở giáo dục trên địa bàn; quản lý trực tiếp các trường THPT, trung tâm giáo dục thường xuyên, trường khuyết tật, chuyên biệt. UBND phường xã quản lý trực tiếp các trường từ mầm non đến THCS".

Ưu tiên số 1: xây dựng thêm trường lớp!

* Với quy mô như trên thì thách thức lớn nhất với ngành giáo dục TP.HCM là gì, thưa ông?

- Tôi cho rằng thách thức lớn nhất chính là việc thiếu trường, lớp; đặc biệt ở khu vực 2 (tỉnh Bình Dương cũ - PV). Tốc độ xây dựng trường lớp ở khu vực này rất chậm, trong khi dân số lại tăng nhanh dẫn đến tình trạng sĩ số học sinh/lớp quá cao. 

Nhiều trường tiểu học có sĩ số hơn 50 học sinh/lớp, thậm chí có trường 57 học sinh/lớp. Tỉ lệ học sinh học 2 buổi/ngày rất thấp. Đó là chưa kể một số trường phổ thông có cơ sở vật chất đang xuống cấp trầm trọng, thiếu phòng thực hành, thí nghiệm...

Xin nói thêm là mùa tuyển sinh năm 2025 các trường THPT ở khu vực 2 chỉ tuyển được 60% số học sinh tốt nghiệp THCS vào lớp 10 công lập. Trong khi đây là lứa học sinh có số lượng thấp đột biến so với những năm gần đây (lứa học sinh này tuổi dần. Ở Việt Nam nhiều người không muốn sinh con trong năm Dần nên số học sinh thi vào lớp 10 năm nay rất thấp - PV). 

Về chỉ tiêu 300 phòng học/10.000 dân trong độ tuổi đến trường, trước sáp nhập, khu vực 1 (TP.HCM cũ) đạt 297 phòng; khu vực 3 (Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) đạt 316 phòng; riêng khu vực 2 chỉ đạt 200 phòng. Sau sáp nhập, TP.HCM mới chỉ đạt 277 phòng học/10.000 dân.

Thêm nữa, những công chức phụ trách giáo dục tại các phường, xã hiện nay ở TP.HCM chưa hoặc ít có kinh nghiệm trong vấn đề quản lý nhà nước về giáo dục. Vì vậy nhiều người không bao quát được hết các lĩnh vực, còn lúng túng khi tiếp cận với nhiệm vụ quản lý giáo dục tại địa phương.

* Như vậy ông sẽ ưu tiên các giải pháp cho vấn đề cơ sở vật chất trước?

- Ưu tiên số 1 của ngành GD-ĐT TP là việc thực hiện các giải pháp đầu tư, xây dựng thêm phòng học mới, bổ sung, mua sắm trang thiết bị dạy học. 

Bên cạnh việc tăng cường xã hội hóa, thu hút các nguồn lực đầu tư cho giáo dục thì ngành giáo dục sẽ tham mưu các cấp có thẩm quyền bổ sung ngân sách chi thường xuyên cho các cơ sở giáo dục. Đảm bảo chi cho hoạt động giảng dạy và học tập đạt tỉ lệ tối thiểu 19% trong tổng chi thường xuyên theo quy định. Phấn đấu đến năm 2030 đạt 300 phòng học/vạn dân trong độ tuổi đi học (từ 3 đến 18 tuổi).

Đối với lực lượng công chức phụ trách giáo dục ở các phường, xã thì ngay trong hè 2025, Sở GD-ĐT TP đã tổ chức họp giao ban, tập huấn cho lực lượng này. Trong năm học 2025-2026, 

Sở GD-ĐT sẽ đồng thời thực hiện ba giải pháp sau: tạo kênh hỏi - đáp giữa sở và UBND các phường, xã về giáo dục; tổ chức họp giao ban định kỳ với công chức giáo dục ở phường, xã để lắng nghe ý kiến, kịp thời tháo gỡ những khó khăn nếu có; Sở GD-ĐT sẽ tham mưu với UBND TP ban hành quy chế phối hợp giữa sở với các sở, ngành khác và UBND các phường, xã.

Thành lập 16 cụm chuyên môn

* Ngành giáo dục TP.HCM được gắn liền với những cụm từ như chủ động, sáng tạo... Tuy nhiên sau sáp nhập, chất lượng giáo dục cũng như tinh thần chủ động, sáng tạo có sự chênh lệch rõ rệt giữa các khu vực. Chưa kể địa bàn hiện tại quá rộng, số trường học quá nhiều, số lượng học sinh quá đông... Ông sẽ làm gì để khoảng cách chênh lệch ấy kéo
gần lại?

- Việc đầu tiên sau sáp nhập là chúng tôi thành lập 16 cụm chuyên môn cho mỗi cấp học, mỗi cụm chuyên môn bao gồm các nhà trường của 10-12 phường, xã. Cụm trưởng sẽ là một hiệu trưởng có uy tín, giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn...của cấp học đó. Các cụm cũng sẽ thành lập mạng lưới giáo viên cốt cán. 

Về phía sở, chúng tôi cũng sẽ phân công chuyên viên phụ trách các cụm chuyên môn cụ thể để gắn bó và sâu sát tình hình. Mọi kế hoạch của sở sẽ đưa xuống các trường thông qua cụm chuyên môn như vậy.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục TP trong năm học mới là đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo. Từ đó ngành giáo dục sẽ tăng cường tổ chức các hoạt động nhằm hỗ trợ về chuyên môn; tạo điều kiện cho cán bộ quản lý, giáo viên có điều kiện giao lưu, học hỏi kinh nghiệm với nhau, kéo gần khoảng cách chênh lệch về chất lượng giáo dục giữa các khu vực.

Nếu như trước đây một buổi chuyên đề chỉ có thể cho vài chục giáo viên tham dự trong hội trường thì nay có thể tập huấn trực tuyến cùng lúc cho tất cả giáo viên trên toàn TP. Mô hình lớp học số mà TP.HCM đã triển khai và thực hiện hiệu quả từ hai năm trước cũng vậy. 

Lớp học số (giáo viên ở nội thành sẽ giảng dạy tại trung tâm số và truyền hình ảnh, âm thanh trực tiếp đến học sinh ở vùng ngoại thành. Tại lớp học ở vùng ngoại thành sẽ có giáo viên trực tiếp quản lớp và trợ giảng hoặc đồng giảng - PV) không chỉ giải quyết bài toán thiếu giáo viên ở khu vực khó khăn. 

Lớp học số còn có nhiệm vụ quan trọng hơn là lan tỏa phương pháp dạy tốt của giáo viên đến đồng nghiệp thông qua việc tổ chức hội giảng, thao giảng, đồng giảng...

Ngoài ra, kho học liệu số dùng chung đã được xây dựng từ các năm học trước thì nay Sở GD-ĐT cũng sẽ thường xuyên bổ sung, giúp cho giáo viên ở các khu vực thuận lợi hơn trong việc tìm tài liệu, nâng cao chất lượng tiết dạy...

* Như vậy năm học mới ngành GD-ĐT TP.HCM có rất nhiều nhiệm vụ nặng nề. Vậy mục tiêu chính mà ngành đang hướng đến là gì, thưa ông?

- Thứ nhất là đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục cho mọi đối tượng. Trong đó chúng tôi đặc biệt quan tâm đến đối tượng là người dân tộc thiểu số, học sinh xã đảo, trẻ mồ côi, trẻ em không nơi nương tựa, trẻ em khuyết tật thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo. Ngành GD-ĐT TP sẽ tăng cường công tác phối hợp liên ngành để can thiệp và hỗ trợ kịp thời cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Đảm bảo 100% trẻ trong độ tuổi đến trường đều được đi học.

Thứ hai là đào tạo thế hệ học sinh năng động, sáng tạo, giỏi ngoại ngữ, vững công nghệ, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho TP.