Tổng thống Mỹ trong danh sách ứng viên sáng giá cho Nobel Hòa bình 2025

(Dân trí) - Năm nay có 338 cá nhân và tổ chức được đề cử cho giải Nobel Hòa bình, bao gồm 244 cá nhân và 94 tổ chức, trong đó có những nhân vật nổi tiếng như Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Giải Nobel Hòa bình được trao hàng năm vào ngày 10/12, trùng với ngày mất của nhà khoa học Alfred Nobel vào năm 1896. Thông thường, Ủy ban Nobel sẽ công bố người nhận giải 2 tháng trước đó, và năm nay là vào ngày 10/10 tại thủ đô Oslo của Na Uy.

Có 338 ứng viên được đề cử cho giải Nobel Hòa bình năm nay, bao gồm 244 cá nhân và 94 tổ chức. Con số này tăng so với năm ngoái, khi chỉ có 286 ứng cử viên.

Trước thềm trao giải, Tổng thống Donald Trump và chính quyền của ông nhiều lần khẳng định rõ ràng rằng "Tổng thống Mỹ xứng đáng nhận giải thưởng này".

Danh sách đề cử được giữ bí mật trong 50 năm, nhưng hàng chục nghìn người trên thế giới, từ nghị sĩ, thành viên nội các các nước, đến những người từng đoạt giải và các giáo sư đại học, đều có quyền gửi đề cử.

Ủy ban Nobel, một hội đồng gồm 5 chuyên gia do Quốc hội Na Uy bổ nhiệm, lập danh sách rút gọn các ứng viên, sau đó được các cố vấn bên ngoài xem xét kỹ lưỡng hơn. Những người này bao gồm các cố vấn thường trực của ủy ban, các chuyên gia Na Uy và quốc tế trong lĩnh vực này.

Sau khi thông tin này được chia sẻ với ủy ban, quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra và người chiến thắng sẽ được công bố vào ngày 10/10.

Những nhân vật sáng giá

Theo các chuyên gia, tình hình thế giới hiện nay khiến nhiều tổ chức và cá nhân đang được nhắc đến như những ứng viên phù hợp với tinh thần hòa bình và hợp tác quốc tế mà ông Alfred Nobel đề ra.

Trong đó, các nhà cái đặt cược rằng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là một trong những ứng viên tiềm năng cùng với bà Yulia Navalnaya, góa phụ của nhà hoạt động người Nga Alexei Navalny.

Các tổ chức nhân đạo như Mạng lưới Phòng Ứng phó Khẩn cấp Sudan, chuyên tập hợp các tình nguyện viên mạo hiểm mạng sống để cung cấp lương thực và cứu trợ người dân giữa chiến tranh và nạn đói và tổ chức Bác sĩ Không Biên giới cũng có nhiều khả năng được trao giải.

Ủy ban Nobel cũng có thể trao giải thưởng cho các tổ chức của Liên hợp quốc như Cơ quan về người tị nạn (UNHCR), Cơ quan cứu trợ người tị nạn Palestine (UNRWA) hay Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), hoặc toàn thể Liên hợp quốc, tổ chức đang kỷ niệm 80 năm thành lập trong năm nay.

Ngoài ra, Ủy ban Nobel cũng có thể gửi thông điệp chính trị rộng hơn bằng cách trao giải cho Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres trong bối cảnh trật tự quốc tế đang chịu nhiều sức ép.

Ủy ban cũng có thể trao giải thưởng cho Ủy ban Bảo vệ Nhà báo hoặc Phóng viên Không Biên giới, để đánh dấu một năm có nhiều nhân viên truyền thông bị giết hại hơn bao giờ hết, chủ yếu là ở Gaza.

Ngoài ra Văn phòng Về các thiết chế dân chủ và quyền con người - một tổ chức giám sát bầu cử quốc tế - cũng được đánh giá cao.

Các chuyên gia nhận định những năm gần đây, Ủy ban Nobel có xu hướng "quay trở lại với các giá trị cổ điển của hòa bình", tập trung vào nhân quyền, dân chủ, tự do báo chí và quyền của phụ nữ.

Năm 2024, giải thưởng được trao cho Tổ chức Nihon Hidankyo, nhóm những người sống sót sau vụ ném bom nguyên tử ở Nhật Bản, vì nỗ lực vận động cấm vũ khí hạt nhân.

Cơ hội nào cho Tổng thống Trump?

Đã có 4 Tổng thống Mỹ đã từng giành được giải thưởng danh giá này gồm các ông Theodore Roosevelt (1906), Woodrow Wilson (1919), Jimmy Carter (2002) và Barack Obama (2009). Vì vậy, nhiều người hy vọng ông Trump sẽ mang giải thưởng danh giá thứ 5 về cho Nhà Trắng.

Các Tổng thống Mỹ nói trên đều giành được giải thưởng này khi còn đương nhiệm, ngoại trừ ông Carter - mặc dù Ủy ban Nobel cho rằng ông đáng lẽ phải nhận được giải thưởng này vào năm 1978, khi còn là tổng thống, khi đã thành công trong việc làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình giữa Ai Cập và Israel.

Cựu Tổng thống Obama đã giành được giải thưởng này chỉ 9 tháng sau khi nhậm chức vì "những nỗ lực phi thường nhằm củng cố ngoại giao quốc tế và hợp tác giữa các dân tộc".

Tổng thống Trump đã có một chiến dịch vận động tranh cử Giải Nobel một cách không mấy kín đáo trong nhiều năm, bắt đầu từ nhiệm kỳ đầu tiên, khi ông nói rằng "nhiều người" nghĩ rằng ông xứng đáng nhận giải. "Mọi người đều nói tôi nên được trao Nobel Hòa bình", ông Trump phát biểu tại Liên hợp quốc hôm 23/9.

Và vì vậy, kể từ khi trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1, ông nỗ lực xây hình ảnh "Tổng thống hòa bình", tuyên bố đã giúp ngăn chặn 6 cuộc xung đột và thấy bản thân ngày càng xứng đáng với giải thưởng. "Chúng ta đã thấy nhiều lệnh ngừng bắn diễn ra. Nếu không có tôi, các bạn sẽ chứng kiến 6 cuộc chiến lớn", ông Trump nói.

Nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố góp phần giúp chấm dứt xung đột biên giới Thái Lan - Campuchia, ngăn chặn cuộc chiến leo thang giữa Ấn Độ và Pakistan, tháo ngòi xung đột Israel - Iran, trung gian cho thỏa thuận hòa bình Rwanda - Cộng hòa Congo, hòa giải Serbia với Kosovo và Azerbaijan với Armenia.

Một trong những khu vực được Tổng thống Trump chú trọng nhất cho nỗ lực hòa giải là Trung Đông, vùng đất với nhiều xung đột dai dẳng với mâu thuẫn phức tạp.  Gần đây nhất, ông Trump ngày 29/9 công bố kế hoạch 20 điểm để chấm dứt chiến sự Gaza, giải cứu các con tin trong tay Hamas, định hình tương lai của dải đất.

Kế hoạch 20 điểm nhằm chấm dứt chiến sự Gaza có thể giúp ông Trump đoạt giải Nobel Hòa bình 2025, dù khả năng này vẫn rất mong manh.

Những người ủng hộ cho rằng ông Trump xứng đáng với giải Nobel Hòa bình, trong khi cũng có ý kiến cho rằng những thành tựu ngoại giao mà ông đạt được cho đến nay vẫn chưa đủ sức thuyết phục.

Nhiều lãnh đạo thế giới cũng đã đề cử ông Trump nhận Nobel Hòa bình 2025, như Thủ tướng Israel hay Thủ tướng Campuchia. Pakistan cũng tiến cử ông Trump cho giải vì vai trò trung gian trong khủng hoảng Ấn Độ - Pakistan.

Nhưng theo nhiều chuyên gia nhận định, khả năng ông Trump giành Nobel Hòa bình năm nay khá thấp, bởi Ủy ban Nobel thường tập trung vào tính bền vững của hòa bình, thúc đẩy tinh thần đoàn kết quốc tế và những nỗ lực âm thầm của các tổ chức góp phần củng cố các mục tiêu đó.

Và nếu Tổng thống Trump thực sự góp công sức để đi đến hòa bình cho Ukraine và Gaza trong tương lai, giải Nobel Hòa bình năm 2026 có thể sẽ thuộc về ông.