Tôi chịu thua đề thi vào lớp 10 trường chuyên dù đạt 10 điểm Toán tốt nghiệp THCS

Học vượt luôn là chủ đề gây tranh cãi trong giáo dục phổ thông hiện nay. Nhiều ý kiến cho rằng việc cho trẻ học trước chương trình có thể khiến các em mất tuổi thơ, thiếu thời gian phát triển toàn diện. Tuy nhiên, cũng có không ít phụ huynh và học sinh chọn hướng đi này như một chiến lược cần thiết để chuẩn bị cho các kỳ thi chuyển cấp ngày càng khốc liệt.

Tôi từng trải nghiệm kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 của một trường chuyên, với đề thi môn Toán ở mức độ tương đương chương trình lớp 11. Khi đó, dù tốt nghiệp THCS với điểm 10 Toán, tôi vẫn choáng váng khi bắt gặp những khái niệm hoàn toàn mới như giai thừa – thứ chưa từng xuất hiện trong chương trình lớp 9.

Không ít học sinh ở các lớp luyện thi được định hướng từ sớm rằng, nếu muốn vào trường chuyên hoặc trường top, thì việc học trước chương trình là gần như bắt buộc. Vì đề thi tuyển thường vượt xa mức yêu cầu chuẩn của chương trình học hiện hành. Do đó, nếu đợi đến cuối cấp mới bắt đầu "học vượt" thì không kịp – bởi ngoài môn chính, các em còn nhiều môn khác cần chuẩn bị.

Nhiều phụ huynh vì thế chọn bắt đầu quá trình này ngay từ tiểu học, thậm chí từ mẫu giáo. Đó không chỉ là quyết định cá nhân, mà là phản ứng trước thực tế tuyển sinh ngày càng cạnh tranh ở tất cả các cấp học.

>> Tôi sốc vì nhiều học sinh của mình bị dưới 5 điểm Tiếng Anh tốt nghiệp THPT

Tất nhiên, không thể phủ nhận mặt trái của việc học vượt quá sớm: trẻ dễ mệt mỏi, giảm hứng thú học tập, và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý, cảm xúc. Song mặt khác, cũng phải nhìn nhận rằng tỷ lệ các em học vượt, ôn luyện từ sớm thường cao hơn trong các kỳ thi vào những trường top – thực tế này dù gây tranh cãi nhưng là điều khó phủ nhận.

Một số quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc... cũng đang đối mặt với áp lực học tập nặng nề tương tự. Mỹ có vẻ cởi mở hơn, nhưng lại thu hút nhân tài từ khắp nơi, nên cũng khó nói hệ thống giáo dục phổ thông của họ là hoàn hảo.

Tựu trung, học vượt là một lựa chọn – không hẳn đúng hay sai tuyệt đối. Nó phản ánh nhu cầu, kỳ vọng và điều kiện của từng gia đình. Thay vì lên án hay áp đặt, có lẽ chúng ta nên nhìn nhận giáo dục theo nghĩa rộng hơn: đó là quá trình hình thành năng lực, tư duy và nhân cách để cá nhân có thể đóng góp tích cực cho xã hội. Việc học không dừng lại ở trường lớp hay một kỳ thi nào đó, mà kéo dài suốt đời.

Phạm Xuân Hiển