Tình báo Israel phá hoại chương trình hạt nhân Iran - Kỳ 3: Từ cài chất nổ tới đốt cơ sở hạt nhân

Khi thời cơ tới, các điệp viên Israel chỉ việc nhấn nút. AEOI đánh giá "đã xảy ra thiệt hại đáng kể và làm chậm trễ công việc lắp đặt máy ly tâm tại địa điểm này trong thời gian trung hạn".

Một ngày nọ, một công dân Azerbaijan tên Rajab liên lạc với người Iran tên Montazeri và đề nghị tìm dân giang hồ đốt một nhà xưởng trong khu phố Shad Abad ở Tehran (Iran) để lấy tiền công. Montazeri cung cấp bản thiết kế xưởng này qua mạng Internet và được Rajab chuyển tiền.

Thuê người phóng hỏa cơ sở hạt nhân bí mật Iran

Cuối tháng 7-2020, chín người Iran do Masoud Rahimi cầm đầu xông vào xưởng ở Shad Abad trói nghiến nhân viên bảo vệ và đốt cháy nhiều thiết bị.

Gần bốn năm sau, vào cuối tháng 3-2024, nhờ các tài liệu tư pháp và tình báo của Iran do một nhóm tin tặc bí ẩn xưng danh là Edalat-e Ali (Công lý cho Ali) cung cấp, kênh truyền hình Iran International ở London (Anh) tiết lộ nhà xưởng bị phóng hỏa nêu trên chính là cơ sở hạt nhân bí mật thuộc Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI).

Lúc vụ cháy xảy ra, nhà cầm quyền Iran đã ém nhẹm thông tin vì không hề báo cáo xưởng này với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Vụ phóng hỏa đã nhanh chóng trở thành vấn đề an ninh quốc gia nghiêm trọng tới mức lãnh tụ tối cao Ali Khamenei khi nhận được báo cáo đã kêu gọi trừng phạt nghiêm khắc những kẻ gây án. Cuối cùng nhóm chín người của Masoud Rahimi bị bắt.

Theo tài liệu tư pháp Iran bị rò rỉ, Rajab chính là điệp viên Mossad của Israel. Chín người Iran được thuê nhận bản thiết kế xưởng rồi phóng hỏa đã được trả công 2,7 tỉ rial (khoảng 10.000 USD) từ một người ẩn danh xưng là chủ nợ bất mãn muốn đốt xưởng để trả thù. Chín bị cáo khai không biết xưởng bị phóng hỏa là cơ sở hạt nhân bí mật của nhà nước.

Tài liệu bị rò rỉ nhận định các bị cáo bị nghiện ngập và phóng hỏa vì tiền chứ không vì động cơ chính trị và cố ý phá hoại an ninh quốc gia.

Ban đầu chín bị cáo bị truy tố các tội chống đối chính quyền Hồi giáo, phá hoại, phá hủy tài sản của AEOI, làm phương hại an ninh quốc gia thông qua hợp tác với Israel, tàng trữ vũ khí và ma túy.

Cuối cùng các tội danh hợp tác với Israel và làm phương hại an ninh quốc gia đã bị hủy bỏ. Bị cáo đầu vụ Masoud Rahimi nhận bản án nặng nhất 10 năm tù. Các bị cáo còn lại nhận bản án thấp hơn.

Đây không phải lần đầu các cơ sở hạt nhân Iran bị phá hoại. Báo The Jewish Chronicle ở London (Anh) dẫn các nguồn tin không nêu tên tiết lộ trong hai năm 2020 và 2021, Mossad đã tiến hành ba hoạt động phá hoại kéo dài 11 tháng ở Iran.

Ba hoạt động này được lên kế hoạch cùng lúc trong suốt 18 tháng với 1.000 kỹ thuật viên, nhà phân tích và điệp viên cũng như hàng chục điệp viên trên thực địa tham gia.

Các nguồn tin cho biết Mossad tiến hành ba hoạt động phá hoại này một mình (thường được giới tình báo Israel gọi là "hoạt động xanh trắng") chứ không phối hợp với Mỹ (thường được gọi là "hoạt động xanh - trắng - đỏ").

Hoạt động phá hoại đầu tiên xảy ra ngày 2-7-2020 với một vụ nổ bí ẩn bên trong nhà kho Trung tâm Máy ly tâm tiên tiến Iran (ICAC) ở Natanz thuộc miền trung Iran.

Đây là nơi hiệu chuẩn máy ly tâm, khâu quan trọng trong quy trình chế tạo vũ khí hạt nhân. Các nguồn tin cho biết một năm trước đó, các điệp viên Mossad đã đóng giả nhà buôn bán cho phía Iran các bệ đá cẩm thạch nhồi đầy chất nổ bên trong dùng để cân bằng máy ly tâm.

Khi thời cơ tới, các điệp viên Israel chỉ việc nhấn nút. AEOI đánh giá "đã xảy ra thiệt hại đáng kể và làm chậm trễ công việc lắp đặt máy ly tâm tại địa điểm này trong thời gian trung hạn".

Chất nổ trong hộp thực phẩm và máy bay không người lái

Trong hoạt động thứ hai, 10 nhà khoa học Iran được các điệp viên Israel tiếp cận đã đồng ý phá hủy phòng máy ly tâm ngầm A1000 tại cơ sở hạt nhân Natanz vì tin rằng đang làm việc cho các nhóm bất đồng chính kiến quốc tế.

Đây là nơi chứa tới 5.000 máy ly tâm và được bảo vệ dưới hơn 12m bê tông và sắt thép. Máy bay không người lái sẽ thả chất nổ xuống cơ sở Natanz, sau đó các nhà khoa học bí mật thu hồi và sử dụng.

Một số chất nổ khác được bí mật tuồn vào trong các hộp thực phẩm được xe tải phục vụ ăn uống chở tới.

Vài giờ sau khi Iran tuyên bố bắt đầu sử dụng các thế hệ máy ly tâm IR-5 và IR-6 tiên tiến tại địa điểm này vào trung tuần tháng 4-2021, Mossad đã kích nổ từ xa phá hủy hệ thống cung cấp điện cho các máy ly tâm.

Vụ nổ đã phá hủy 90% máy ly tâm và cơ sở này phải dừng hoạt động chín tháng. Các nguồn tin cho biết chỉ số ít nhà khoa học ở vòng trong mới biết hoạt động phá hoại còn các nhà khoa học ở vòng ngoài nắm ít thông tin hơn.

Sau vụ nổ, các nhà khoa học liên can đã được đưa đến địa điểm an toàn.

Hoạt động phá hoại thứ ba xảy ra tháng 6-2021. Mossad tuồn vào Iran từng phụ tùng rời của một máy bay không người lái bốn cánh quạt nặng tương đương một chiếc mô tô.

Mục tiêu tấn công là Công ty Công nghệ máy ly tâm (TESA) ở Karaj, cách Tehran 48km, nơi chế tạo máy ly tâm để làm giàu hạt nhân.

Ngày 23-6-2021, từ địa điểm cách nhà máy 16km, các điệp viên đã phóng máy bay không người lái để máy bay bắn tên lửa tấn công nhà máy, sau đó thu hồi máy bay lại.

Hầu như trong vụ phá hoại nào Iran cũng cáo buộc Israel là thủ phạm. Như thông lệ Israel không có bình luận nào.

Khoảng 10 ngày sau khi rời chức vụ giám đốc Mossad, trả lời phỏng vấn trên kênh truyền hình 12 của Israel vào tối 10-6-2021, ông Yossi Cohen đã ám chỉ Mossad có thể liên quan đến vụ đặt chất nổ phá hoại cơ sở Natanz.

Gần đây nhất vào trung tuần tháng 1-2025, phát biểu trong chương trình trực tuyến Hozour, ông Mohammad Javad Zarif - phó tổng thống Iran (vừa từ chức vào đầu tháng 3-2025) - cho biết Israel đã từng cài chất nổ vào vật liệu máy ly tâm.

Ông nói: "Các đồng nghiệp của chúng tôi đã mua bệ máy ly tâm cho Tổ chức Năng lượng nguyên tử và phát hiện có chất nổ bên trong".

TS sử học Arash Azizi, tác giả cuốn sách Chỉ huy trong bóng tối: Soleimani, Mỹ và tham vọng toàn cầu của Iran (xuất bản vào tháng 11-2020) nhận xét trên trang Atlantic Council (Mỹ): "Không phải các tuyên bố của Israel đều đáng tin cậy thì rõ ràng việc Israel dễ dàng hoạt động bên trong lãnh thổ Iran là điều rất đáng kinh ngạc".

********************

Sau khi nhà khoa học - chuẩn tướng Mohsen Fakhrizadeh bị ám sát ở Iran, báo chí cho rằng nạn nhân bị ám sát bằng khẩu súng được điều khiển từ xa. Các nhà nghiên cứu Mỹ đã phát hiện nhiều chứng cứ pháp y cho thấy giả thiết này không đáng tin cậy.

>> Kỳ tới: Hai sát thủ, 90 giây và một viên đạn