Thuyền cổ ở Bắc Ninh mới khai quật có kỹ thuật phức tạp nhất Việt Nam

TPO - Thuyền cổ mới khai quật ở Bắc Ninh là di tích thuyền có quy mô, cấu trúc và kỹ thuật phức tạp nhất được phát hiện từ trước đến nay không chỉ ở Việt Nam mà còn trên bình diện quốc tế.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh đã có kết quả bước đầu về khai quật di tích thuyền cổ ở phường Hà Mãn, thị xã Thuận Thành. Theo đó, toàn bộ hai thân thuyền được chế tác cùng kỹ thuật, đó là kỹ thuật đục thân cây độc mộc, ghép các dải ván bằng mộng, sau đó các mộng được chốt lại bằng đinh gỗ.

Kỹ thuật phức tạp nhất thể hiện ở phần đầu và đuôi thuyền, đó là vị trí nối giữa phần đáy độc mộc và ván bửng được khoá chặt với nhau, cố định bằng 4 trụ gỗ có kích thước tương tự nhau 5x5 cm. Đây là kỹ thuật lần đầu tiên thấy được trong kỹ thuật đóng tàu thuyền cổ ở Việt Nam và thế giới.

Đánh giá giá trị bước đầu, từ quy mô, cấu trúc, kỹ thuật và vật liệu xây dựng cho thấy đây là loại hình thuyền hai thân. Đây có thể là thuyền có chức năng để chở hàng hóa, nhưng cũng có thể là thuyền được dùng để du ngoạn trên sông hoặc sông pha biển.

Khai quật di tích thuyền cổ ở khu phố Công Hà (phường Hà Mãn, thị xã Thuận Thành, Bắc Ninh). Ảnh: Nguyễn Thắng.

Thuyền được đóng hoàn toàn bằng gỗ, không sử dụng kim loại trong các bộ phận kết cấu và liên kết thuyền. Căn cứ trên các nguồn tài liệu về thuyền cổ Việt Nam và trên thế giới, các nhà khoa học đánh giá đây là di tích thuyền có quy mô, cấu trúc và kỹ thuật phức tạp nhất, là duy nhất phát hiện được cho đến nay không chỉ ở Việt Nam mà còn trên bình diện quốc tế.

Nhất là kết cấu liên kết ở phần đầu (mũi) và đuôi thuyền với phần thân thuyền, cụ thể là ở khối liên kết giữa phần độc mộc ở đáy và phần ván bửng nhô lên ở mũi và đuôi chưa hề gặp ở bất cứ đâu trên thế giới.

Căn cứ vào kỹ thuật cho thấy loại hình thuyền này thường có niên đại sớm và có thể được đóng tại Việt Nam, là sự phát triển tiếp nối của kỹ thuật đóng thuyền thời văn hóa Đông Sơn thông qua việc so sánh phần đáy của 2 thân với kết cấu độc mộc (được làm từ một thân cây) và kỹ thuật mộng ghép.

Có ý kiến cho rằng thuyền có niên đại trong khoảng từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 14 (thời Lý và thời Trần), và không thể muộn hơn thế kỷ 15 và có ảnh hưởng kỹ thuật từ phía nam lên.

Thuyền cổ ở Bắc Ninh mới khai quật là di tích có kỹ thuật phức tạp nhất Việt Nam. Ảnh: Nguyễn Thắng.

Cũng theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh, Viện Khảo cổ học kiến nghị tiếp tục mở rộng khai quật, nghiên cứu rộng ra toàn bộ không gian sông Dâu, nghiên cứu quy mô, cấu trúc của sông Dâu tại khu vực phát hiện di tích, giải mã vị trí và vai trò, quá trình biến đổi của sông Dâu trong lịch sử, đồng thời tổ chức hội thảo quy mô cấp quốc tế, có sự tham gia của các chuyên gia đến từ nhiều nước.

Không thực hiện di dời thuyền khỏi hiện trường phát hiện, tức là giữ nguyên trạng tại chỗ, thực hiện khoanh vùng bảo vệ, bảo tồn khẩn cấp di tích bằng giải pháp lấp kín lại một cách khoa học, bài bản nhằm tránh các tác động từ các điều kiện tự nhiên và xã hội ảnh hưởng trực tiếp đến di tích.