Thi tốt nghiệp THPT 2025: 4 chú ý khi làm bài môn văn

Chỉ còn 2 ngày nữa là thí sinh cả nước chính thức bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Đây là kỳ thi có nhiều thay đổi theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Trong đó môn ngữ văn được quan tâm đặc biệt vì lần đầu tiên đề thi tốt nghiệp ra văn bản ngoài chương trình, sách giáo khoa.

Từ thực tế những hạn chế của học sinh khi học chương trình mới và những lỗi trong bài làm thi thử tốt nghiệp THPT do các trường tại TP.HCM tổ chức vào tháng 5 vừa qua, giáo viên khuyên học sinh chú ý các điểm sau đây khi làm bài thi môn văn.

1. Cần đọc kỹ đề thi và có thao tác phân tích trước khi làm bài. Chú ý sự sắp xếp các câu hỏi theo trình tự yêu cầu từ thấp đến cao, sự tương thông giữa các câu hỏi. Chú ý giữa phần đọc hiểu và câu hỏi viết đoạn văn có sự tích hợp. Đây là lợi thế cho thí sinh, vì nếu hiểu văn bản, trả lời đọc hiểu tốt sẽ giúp thí sinh viết đoạn văn đúng hướng, đúng trọng tâm. Ngược lại, nếu thao tác đọc hiểu không tốt, có thể dẫn đến hiểu sai văn bản, bài viết đoạn văn dễ lạc đề.

2. Hình thành thói quen đọc văn bản bằng cách dùng bút gạch chân/đánh dấu các từ ngữ, hình ảnh, câu thơ/văn, đoạn thơ/văn... để tạo hiệu ứng trực quan khi đọc đề. Với các câu hỏi đọc hiểu, cần gạch chân các từ khóa chính mà đề yêu cầu để trả lời đúng trọng tâm. 

Các từ khóa này thường gắn với các yêu cầu từ thấp đến cao, như "chỉ ra", "xác định" (mức nhận biết), "trình bày hiệu quả" (mức thông hiểu), "bày tỏ suy nghĩ" (mức vận dụng)... Chú ý các từ "những", "các"... Từ đó, không trả lời lan man, dài dòng mà trả lời rõ ràng, bám sát từ khóa với các câu hỏi nhận biết (câu 1, 2). Câu hỏi mức thông hiểu (câu 3, 4) phải bám sát văn bản, và nên trả lời thành nhiều ý. Với câu vận dụng (câu 5), thường là từ văn bản đề yêu cầu liên hệ đến bản thân người viết. Đề đạt trọn 1 điểm câu này, thí sinh cần viết thành đoạn văn (5-7 dòng, không nên trình bày bằng gạch đầu dòng). Bày tỏ suy nghĩ bản thân một cách chân thành, sâu sắc, phù hợp với chủ đề văn bản gợi ý, nếu không sẽ lạc đề. Cần tránh việc đi phân tích văn bản để làm rõ yêu cầu.

3. Ở phần viết (6 điểm), lỗi thường thấy của học sinh là viết không sát với yêu cầu độ dài (đoạn văn là khoảng 200 chữ, bài văn là khoảng 600 chữ) của đề. Nhiều thí sinh viết đoạn quá dài, mất nhiều thời gian và không đủ giờ để làm câu sau. Ngược lại, cũng có học sinh làm quá sơ sài, không đủ ý, khó đạt điểm tốt. Vì vậy cần rèn cách viết đoạn văn. Nên áp dụng cách viết đoạn theo hình thức tổng (giới thiệu khái quát, trực tiếp) - phân (bàn luận, phân tích...) - hợp (đánh giá chung, suy nghĩ/bài học...). Chú ý kết chặt chẽ giữa các thao tác lập luận với lý lẽ và bằng chứng (lấy từ văn bản và đời sống). Và quan trọng nhất là xác định đúng vấn đề nghị luận, không lạc đề. 

Với câu viết bài văn nghị luận xã hội (câu 2, mức 4 điểm) chú ý có 2 phần: phần lời dẫn và phần yêu cầu viết (như đề tham khảo). Nếu thí sinh không bám sát vào phần lời dẫn sẽ dễ lạc đề.

4. không làm chủ thời gian khi làm bài cũng là lỗi dễ gặp của thí sinh. Say sưa viết mà bài làm có nhiều câu chưa kịp làm cũng là điều đáng tiếc. Những câu hỏi khó trả lời sau, để đỡ mất thời gian. Cần phân chia thời gian hợp lý giữa các phần, dành thời gian cho việc đọc lại bài, chỉnh sửa.

Ngoài ra, học sinh khó đạt điểm cao môn văn thi tốt nghiệp THPT nếu mắc lỗi về trình bày, diễn đạt. Vì vậy cần chú ý đến chữ viết, chính tả, dùng từ, đặt câu, tránh bôi xóa...