Thấy gì khi chuyện chia ly của đôi 'vợ chồng hờ' ở Đồng Tháp gây sốt

Nội dung về cuộc chia ly và đoàn tụ sau gần ba thập niên được chia sẻ mạnh mẽ trên mạng xã hội. Sách "Contagious" lý giải cách những câu chuyện như vậy dễ lan truyền.

Ông Ba Minh, ngụ ở cù lao Tây (Đồng Tháp), được chú ý trên mạng xã hội qua câu chuyện với bà Giao, người phụ nữ cùng ông chung sống như vợ chồng hơn 10 năm. Ảnh: Phong Bụi/Facebook.

“Ông Ba Minh mượn 320 ngàn, mua hai con gà thả vườn. Ông lựa kỹ, con gà tơ cỡ hơn ký, chắc thịt, tính bụng làm mâm cơm đãi các con của bà Giao trong ngày gặp lại…

Hai con gà được ông nhốt kỹ trong góc bếp, chờ giờ con cái bà Giao tới. Nhưng chưa kịp bày mâm, bà đã theo con lên chuyến đò rời cù lao. Tối đó, tiếng gà gáy làm lòng ông thắt lại. Ông bế từng con mang trả cho chủ vườn. Gà chưa đãi, các con đã đi. Người thương mười năm cũng đi theo”.

Đó là câu chuyện của đôi “vợ chồng hờ” là ông Ba Minh và bà Giao đang được chia sẻ trên mạng xã hội. Theo đó, 29 năm trước, bà Giao rời quê Nghệ An vào TP.HCM với một đứa con vì không chịu nổi những trận đòn kéo dài từ người chồng nghiện rượu. Vào Nam, bà gặp thêm một người đàn ông khác quê Trà Vinh nhưng đó vẫn là một người thích bạo lực.

Sau nhiều lần chịu đòn, bà được ông Ba Minh, một người cùng dãy trọ, ngỏ ý giúp đỡ, mời sang sống cùng nhóm thợ hồ. Cũng từ đó, họ gắn bó với nhau, về Cù Lao Tây (Đồng Tháp) sống như vợ chồng và bán vé số mưu sinh.

Câu chuyện nhanh chóng lan rộng trên mạng xã hội. Bài viết gốc từ một tài khoản cá nhân thu hút hơn 100.000 lượt tương tác chỉ sau vài ngày. Hàng loạt fanpage chia sẻ lại và thu hút thêm hàng chục nghìn lượt thích, bình luận. Một người đàn ông ở Cần Thơ còn đứng ra kêu gọi được hơn 1 tỷ đồng để tặng cho ông Minh.Hiện tượng lan truyền này không ngẫu nhiên. Dưới góc nhìn của Jonah Berger trong Contagious: Why Things Catch On (Tạm dịch: Lan truyền: Tại sao mọi người lại được chú ý), câu chuyện ông Minh - bà Giao hội đủ các yếu tố khiến nội dung trở nên nổi tiếng trên mạng xã hội. Bà Giao đoàn tụ với người con trai lớn sau hơn 29 năm xa cách sau một bài đăng tìm con trên mạng xã hội. Ảnh: Phong Bụi/Facebook. Mô hình STEPPSTrong Contagious, GS Jonah Berger (Trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, Mỹ) cho rằng để một nội dung lan truyền, nó phải khiến người ta muốn chia sẻ ngay cả khi không được yêu cầu. Để làm điều đó, nội dung phải đáp ứng ít nhất 1 trong 6 yếu tố thuộc mô hình STEPPS: Social currency (giá trị xã hội) - Trigger (kích hoạt) - Emotion (cảm xúc) - Public (công khai) - Practical Value (giá trị thực tiễn) - Story (câu chuyện).Trong trường hợp của ông Minh - bà Giao, cảm xúc là yếu tố mạnh mẽ thúc đẩy hành vi này. Theo Jonah Berger, những nội dung khơi gợi cảm xúc mạnh, ví dụ như xúc động, buồn bã hay bất ngờ, có xu hướng lan truyền cao hơn. Hành trình tha hương, thất lạc và đoàn tụ với con cái của bà Giao hay chuyện mua hai con gà làm gỏi nhưng chưa kịp của ông Minh chứa đầy những lớp cảm xúc đó, khiến người đọc không chỉ quan tâm mà còn muốn chia sẻ với người khác.Ngoài ra, yếu tố “kích hoạt” cũng giữ vai trò quan trọng. Những chi tiết như món gỏi gà miền Tây, tấm ảnh đoàn tụ, đôi mắt ướt của người đàn ông ở lại hay cả câu chuyện quyên góp đều là những hình ảnh mạnh mẽ, dễ làm người đọc liên tưởng đến câu chuyện của bản thân. Dù viết về tiếp thị, Contagious của Jonah Berger vẫn được xem là một trong những quyển sách tham khảo có thể lý giải cách nội dung lan truyền trên mạng xã hội. Ảnh: Medium. Berger phân tích: “Càng thường xuyên nghĩ đến điều gì đó, người ta càng dễ nói về nó”. Câu chuyện này khơi đúng những điểm mà nhiều người từng trải qua: gia đình ly tán, sự ân hận, nỗi nhớ nhà… nên dễ được chia sẻ.Yếu tố thứ ba nằm ở cách thông tin được truyền tải qua hình thức kể chuyện. Theo Jonah Berger, những câu chuyện là phương tiện hiệu quả để lan truyền thông điệp. Người đọc dễ tiếp nhận và chia sẻ một bài viết khi nó diễn tiến theo dòng thời gian, có cao trào và kết thúc. Ba yếu tố còn lại là giá trị xã hội, giá trị thực tiễn và tính công khai cũng không vắng mặt. Chia sẻ một bài viết cảm động khiến người đọc cảm thấy mình tử tế hơn, nhân văn hơn. Các thông điệp về gia đình, tình yêu, giúp đỡ người khác đều là những giá trị dễ lan tỏa.Thận trọng với thông tin chưa kiểm chứngTuy nhiên, theo Berger, nội dung lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội không đồng nghĩa với việc nó chính xác hay đáng tin cậy. Ông dành nhiều thời gian để nói về mặt trái của mạng xã hội, nơi những thông tin sai lệch hoặc không kiểm chứng kỹ càng có thể đi rất xa với tốc độ chóng mặt.Berger nhắc đến trường hợp nổi tiếng năm 1998, một bài báo y học gợi ý rằng vaccine có thể gây ra chứng tự kỷ ở trẻ em. Thông tin kích hoạt nỗi sợ bản năng về sức khỏe và con cái của các bậc phụ huynh, khiến nó nhanh chóng lan truyền qua các phương tiện truyền thông và cộng đồng. Tuy nhiên, sau này giới khoa học chứng minh bài báo đã sai và chính tác giả đã bị tước bằng hành nghề do gian lận dữ liệu. Dù vậy, hàng triệu người vẫn tin và chia sẻ thông tin đó vì nghĩ mình đang giúp đỡ người khác, một ví dụ điển hình cho yếu tố “giá trị thực tiễn” mà Berger đề cập. Thông tin sai về vaccine gây tự kỷ được công bố vào năm 1998 là sai sự thật nhưng vẫn được lan truyền rộng rãi. Ảnh: Freepik. Không ít người chia sẻ những thông tin "cảnh báo" như vụ vaccine không hẳn có mục đích xấu. Họ đơn giản là lo xa hoặc tin rằng mình đang hành động có trách nhiệm. Chính tâm lý đó, theo Berger, là thứ khiến những thông tin sai lệch càng dễ tồn tại dai dẳng, đôi khi lâu hơn cả thông tin chính xác.Thậm chí, với những thông điệp đúng, cách lan truyền cũng có thể dẫn đến hậu quả ngược. Berger đưa ra ví dụ về các chiến dịch tuyên truyền chống ma túy ở Mỹ. Khi các cơ quan nhấn mạnh “rất nhiều người đang dùng ma túy”, họ vô tình khiến hành vi này trở nên bình thường trong mắt thanh thiếu niên. "Nếu bạn muốn mọi người không làm điều gì đó, đừng nói với họ rằng nhiều bạn bè cùng trang lứa của họ đang làm điều đó", Berger nhấn mạnh. Ông nói thêm khi một nội dung được công khai rộng rãi, nó không chỉ lan truyền sự việc, mà còn lan truyền cảm nhận xã hội về điều đó.Vì vậy, Berger khuyến nghị độc giả cần kiểm tra thông tin kỹ lưỡng, đặc biệt khi nội dung kích thích cảm xúc mạnh hoặc kêu gọi hành động. Trong thời đại Internet, việc một câu chuyện trở nên “viral” không có nghĩa nó đã được kiểm chứng mà đơn giản là nó vừa đánh trúng một phần nào đó trong mô hình STEPPS.Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - ZnewsBạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.