Thanh Hóa còn nhiều khó khăn trong bố trí tái định cư vùng nguy cơ lũ, sạt lở

Đề án sắp xếp, ổn định dân cư vùng có nguy cơ lũ ống, lũ quét, sạt lở ở miền núi Thanh Hóa đã đạt được một số kết quả bước đầu, song vẫn còn nhiều khó khăn trong công tác tái định cư.

Bố trí tái định cư là nhu cầu cấp thiết

UBND tỉnh Thanh Hóa vừa tổ chức hội nghị sơ kết tình hình thực hiện Đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các xã miền núi giai đoạn 2021 - 2025.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, trong những năm gần đây, tình hình biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp; thiên tai diễn biến bất thường, khắc nghiệt, gây thiệt hại lớn về người, tài sản, đời sống và sản xuất của người dân.

Do đó, công tác sắp xếp dân cư ở các khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất luôn được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đặc biệt quan tâm. Bên cạnh việc tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, chủ động xây dựng các phương án phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn..., việc bố trí tái định cư cho người dân là nhiệm vụ cấp thiết.

Đề án sắp xếp, ổn định dân cư vùng có nguy cơ cao tại các huyện miền núi (cũ) của tỉnh được triển khai từ năm 2021 đến 2025. Mục tiêu là bố trí, sắp xếp, ổn định nơi ở cho 2.225 hộ dân tại 59 xã thuộc 9 huyện miền núi trước đây, nay là 41 xã khu vực miền núi, theo hình thức tái định cư xen ghép, tái định cư liền kề và tái định cư tập trung.

Tổng kinh phí thực hiện đề án hơn 583 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách nhà nước hơn 569 tỷ đồng; phần còn lại huy động từ các tổ chức, mặt trận Tổ quốc, nguồn xã hội hóa và các nhà tài trợ hơn 13 tỷ đồng.

Hiện nay, việc tái định cư xen ghép mới đạt tỷ lệ 38,9%. Đối với hình thức tái định cư liền kề, đã có 4 dự án được triển khai; 5 dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư; còn 8 dự án chưa được chấp thuận chủ trương đầu tư.

Về tái định cư tập trung, đã có 4 dự án hoàn thành đầu tư hạ tầng và giao đất cho các hộ dân xây dựng nhà tại nơi ở mới; 15 dự án đã có quyết định chủ trương đầu tư; 12 dự án vẫn chưa được phê duyệt.

Về quỹ đất cho các hộ tái định cư, 8 dự án đã hoàn thành, 20 dự án được chấp thuận chủ trương, 20 dự án đang lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư.

Nhiều khó khăn, vướng mắc

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, đề án đang gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, đối với hình thức bố trí xen ghép, đa số các hộ dân chịu ảnh hưởng bởi thiên tai là hộ nghèo, cận nghèo nên gặp nhiều khó khăn trong việc tự tìm kiếm quỹ đất để di chuyển.

Với các dự án tái định cư liền kề và tập trung, địa hình các xã miền núi bị chia cắt mạnh, độ dốc lớn, quỹ đất ở hạn chế. Nhiều vị trí dự kiến bố trí tái định cư lại cách xa trung tâm xã. Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, giao thông đi lại khó khăn; địa hình phức tạp, khối lượng đá lớn làm tăng chi phí san nền, vận chuyển vật liệu và đầu tư hạ tầng khu tái định cư.

Việc huy động các nguồn lực xã hội tham gia vào chương trình cũng đã được một số địa phương thực hiện, song hiệu quả chưa cao, chủ yếu vẫn trông chờ vào nguồn lực từ Nhà nước.

Nguyên nhân được xác định là do phần lớn các hộ dân bị ảnh hưởng đang sinh sống tại vùng núi cao, vùng sâu, vùng xa – nơi quỹ đất ở rất ít, chủ yếu là đất lâm nghiệp. Trong khi đó, điều kiện kinh tế của người dân còn nhiều khó khăn, không đủ khả năng tự mua đất ở để tái định cư.

Ngoài ra, đặc điểm địa hình miền núi với độ dốc lớn, chia cắt bởi nhiều sông suối cũng khiến chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng tăng cao, gây trở ngại trong quá trình triển khai đề án.

Đối với các hộ dân thuộc diện tái định cư xen ghép, công tác kiểm tra, rà soát các hộ đang sinh sống trong vùng nguy cơ đã được nhiều địa phương quan tâm, cập nhật vào đề án. Tuy nhiên, các hộ dân vẫn chưa tự chủ được trong việc tìm kiếm quỹ đất để di dời. Mặt khác, nhiều địa phương chưa xây dựng kế hoạch cụ thể hoặc chủ động bố trí quỹ đất, cũng như chưa có phương án điều chỉnh hình thức sắp xếp dân cư phù hợp với thực tế từng địa bàn.