Những đổi thay nhờ du lịch ở bản '3 không' của đồng bào Bru - Vân Kiều

Từng coi việc khai thác rừng là nguồn sống, giờ đây cuộc sống của bà con bản Rum Ho đã thay đổi nhờ du lịch cộng đồng.

Bản Ho Rum, xã Kim Ngân, tỉnh Quảng Trị (xã Kim Thủy, huyện Lệ Thủy, Quảng Bình trước đây) là nơi sinh sống của hơn 110 hộ dân Bru - Vân Kiều. Bao đời nay, cuộc sống của người dân phụ thuộc vào trồng trọt, chăn nuôi nhỏ lẻ và khai thác sản vật của rừng nên gặp nhiều khó khăn.

Gần 3 năm trở lại đây, bà con đã bắt đầu tiếp cận và biết làm du lịch cộng đồng bền vững.

Dù tài nguyên thiên nhiên, bản sắc văn hóa ở Ho Rum phong phú, ít nơi nào có nhưng giữa bốn bề đại ngàn Trường Sơn nơi không có sóng điện thoại, không có điện lưới quốc gia thì đây là việc rất khó.

Câu chuyện bắt đầu vào đầu tháng 6/2022, khi đồng bào Bru - Vân Kiều ở bản được tham gia lớp tập huấn “Kỹ năng làm du lịch cho cộng đồng sống phụ thuộc vào rừng của vùng đệm Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - khe Nước Trong” do Tổ chức Helvetas Việt Nam, Công ty TNHH Netin và các đối tác địa phương phối hợp thực hiện. Đây là một trong những chuỗi hoạt động của tiểu hợp phần 6 thuộc dự án “Quản lý rừng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học”.

Lần đầu tiên, bà con được trang bị những kiến thức cơ bản về kỹ năng giao tiếp với du khách, kỹ năng phục vụ tour, dịch vụ lưu trú homestay, ẩm thực và văn hóa bản địa, bảo đảm môi trường du lịch sinh thái…

Từ bước đi ban đầu ấy, 2 hộ gia đình ở bản là Hồ Thị Son và Hồ Thị Mĩm đã đầu tư, cải tạo căn nhà sàn truyền thống thành homestay với sức chứa khoảng 30 người, giúp du khách có nơi nghỉ ngơi khi đến tìm hiểu đời sống văn hóa bản địa.

“Không ngờ lại có ngày, căn nhà sàn cũ của gia đình tôi trở thành nơi dừng chân của nhiều du khách. Có những ngày chúng tôi đón nhóm 3-4 khách, nhiều thì 20 khách. Nếu khách ở lại thì thu 150.000 đồng/người, mỗi bữa ăn giá 100.000 đồng/người. Nhờ vậy, chúng tôi đã bớt phụ thuộc vào rừng, cuộc sống được cải thiện rất nhiều” - chị Son nói.

Cũng từ đây, nhiều bà con trong bản đã có thêm thu nhập thông qua việc bán các sản vật địa phương, phục vụ ẩm thực dân tộc Bru - Vân Kiều, tắm suối, bắt cá suối, ngâm chân thảo dược, làm bánh A Dơ, hát lý... Trung bình, mỗi lao động có thù lao khoảng 300 ngàn đồng/ngày làm việc.

Dù chưa có điện cũng như mạng viễn thông nhưng với những phượt thủ thích trải nghiệm, họ xem 1, 2 ngày "mất tích" ở Ho Rum là cơ hội để rời xa phố thị, sống hòa mình vào thiên nhiên.

Không chỉ mang đến nguồn sinh kế ổn định, mỗi hoạt động du lịch đều là nỗ lực để bảo tồn bản sắc văn hóa của đồng bào. Các món ăn phục vụ du khách được chế biến, trang trí đậm bản sắc văn hóa dân tộc và thân thiện với thiên nhiên. Bà con cũng được khuyến khích mặc trang phục truyền thống để thể hiện nét văn hóa độc đáo của người Bru - Vân Kiều.

“Vì bản Ho Rum thuộc vùng đệm của Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong nên muốn đưa khách trong nước lên đây lưu trú thì phải báo cáo với lực lượng biên phòng và công an địa phương. Riêng khách nước ngoài phải có giấy phép vào khu vực biên giới của công an tỉnh. 

Nếu không có giấy phép, du khách quốc tế không thể trải nghiệm du lịch hay ở lại qua đêm được. Vì thế, chúng tôi đã không thể đưa quá nhiều du khách đến với Ho Rum như kỳ vọng, dù ở đây ngoài thời gian mưa lũ, bất kỳ lúc nào cũng có thể tổ chức tour” - ông Trần Cương, Giám đốc Công ty TNHH Netin Travel, đơn vị được tỉnh Quảng Bình (cũ) cho tổ chức thí điểm đưa khách vào Khu dự trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong và vùng lân cận chia sẻ.

Cũng theo ông Cương, nếu có một chính sách thí điểm, một ngoại lệ nào đó với Ho Rum để du khách lên với bản dễ dàng hơn thì khi đó, dân bản sẽ có nhiều việc để làm, tăng thu nhập. 

Việc đồng bào ở bản Ho Rum nâng cao ý thức bảo vệ bền vững tài nguyên rừng, khai thác tài nguyên, phát triển du lịch cộng đồng là một tín hiệu tích cực đáng được quan tâm. Nếu được hỗ trợ và đầu tư thích đáng, trong tương lai không xa, bản Ho Rum của đồng bào Bru - Vân Kiều sẽ là điểm sáng về du lịch cộng đồng.