Tên lửa hành trình Paveh - ‘Tomahawk Iran’ tầm bắn 1.650km, bay thấp bám địa hình, dẫn đường kép TERCOM-DSMAC, khả năng bay vòng chờ mục tiêu, tấn công bầy đàn và triển khai từ căn cứ ngầm.
Tên lửa Paveh mới của Iran được mệnh danh là 'Tomahawk Iran'. Video: SHKamran
Khi truyền hình nhà nước Iran liên tục phát những đoạn phim quay chậm tên lửa hành trình phóng ra từ lòng núi vào tháng 3 và tháng 11/2025, cả thế giới mới thực sự chú ý đến một cái tên: tên lửa Paveh.
Đây không còn là phiên bản kéo dài tầm bắn đơn thuần của dòng Soumar nữa, mà đã trở thành tên lửa hành trình tấn công mặt đất hiện đại nhất mà Tehran tự chế tạo hoàn toàn.
Tên lửa Paveh lần đầu được công bố năm 2023 với tầm bắn chỉ hơn 1000km, nhưng đến năm 2025 con số chính thức đã tăng lên mức 1.650km, đủ để từ sâu trong lãnh thổ Iran vẫn phủ kín toàn bộ Israel và mọi căn cứ Mỹ ở Trung Đông.
Chính khoảng cách này, kết hợp với hàng loạt công nghệ mới, đã biến tên lửa Paveh thành mối đe dọa thực sự chứ không còn là lời nói suông.
Về hình dáng bên ngoài, tên lửa Paveh giữ thiết kế khí động học quen thuộc của dòng tên lửa hành trình cận âm: thân trụ tròn, cánh gập mở khi rời bệ phóng, cửa hút khí động cơ turbojet đặt phía dưới bụng.
Động cơ chính là loại Tolou-10 hoặc Tolou-13 do chính Iran sản xuất, dựa trên nguyên mẫu TJ100 của Cộng hòa Séc nhưng đã được nội địa hóa hoàn toàn.
Đây là loại turbojet nhỏ gọn, đủ để duy trì tốc độ khoảng Mach 0,8 trong suốt hành trình dài 1.650km mà không cần bình nhiên liệu phụ quá lớn.
Điểm làm nên sự khác biệt lớn nhất của tên lửa Paveh chính là khả năng bay cực thấp và bám địa hình liên tục. Tên lửa duy trì độ cao chỉ vài chục mét so với mặt đất hoặc mặt biển trong suốt phần lớn quãng đường.
Để làm được điều này, tên lửa Paveh sử dụng hệ thống dẫn đường địa hình TERCOM kết hợp radar đo cao và cảm biến quang học.
Hệ thống này liên tục so sánh địa hình thực tế bên dưới với bản đồ số được nạp sẵn, tự động điều chỉnh độ cao để tránh bị radar phòng không phát hiện sớm.
Giai đoạn cuối đường bay, khi đã tiếp cận mục tiêu, tên lửa Paveh chuyển sang dùng hệ thống so sánh hình ảnh quang-điện tử DSMAC.
Camera độ phân giải cao ở mũi tên lửa chụp ảnh khu vực mục tiêu và so sánh với ảnh vệ tinh đã lưu trong bộ nhớ, cho phép điều chỉnh đường bay cuối cùng với độ chính xác dưới 10 mét.
Nhờ kết hợp cả TERCOM và DSMAC mà Paveh đạt được độ chính xác cao hơn rất nhiều so với các tên lửa hành trình đời cũ của Iran.
Một tính năng khiến các nhà phân tích phương Tây bất ngờ nhất là khả năng bay vòng chờ mục tiêu mà Iran công khai năm 2025.
Khác với các tên lửa Soumar hay Hoveizeh trước đây chỉ bay theo đường cố định một chiều, Paveh được lập trình để bay lòng vòng trên khu vực mục tiêu trong một khoảng thời gian nhất định.
Tính năng này cho phép chỉ huy mặt đất thay đổi mục tiêu vào phút cuối hoặc chờ thời điểm phòng thủ đối phương yếu nhất mới lao xuống tấn công.
Đây vốn là đặc trưng của những tên lửa hành trình đắt tiền nhất thế giới như Tomahawk Block IV hay Storm Shadow, giờ đã xuất hiện trên một sản phẩm hoàn toàn nội địa Iran.
Tên lửa Paveh còn được thiết kế để hoạt động theo bầy đàn. Các video chính thức năm 2025 cho thấy hàng chục quả được phóng gần như cùng lúc từ nhiều bệ phóng khác nhau, phối hợp với tên lửa đạn đạo Kheibar Shekan và Ghadr.
Chiến thuật này nhằm làm bão hòa hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương, buộc họ phải phân tán hỏa lực và để lộ khoảng trống cho lớp tấn công thứ hai.
Khả năng sống sót trong môi trường căn cứ ngầm là yếu tố cuối cùng biến tên lửa Paveh thành vũ khí chiến lược thực sự.
Từ tháng 3/2025, Iran liên tục công bố hình ảnh các đường hầm sâu hàng trăm mét dưới núi chứa sẵn hàng loạt bệ phóng Paveh.
Tên lửa được đặt trên xe phóng di động, có thể di chuyển nhanh trong hệ thống đường hầm phức tạp, chỉ đưa lên mặt đất hoặc phóng trực tiếp từ cửa hầm khi cần tấn công.
Cách bố trí này khiến việc tiêu diệt trước toàn bộ kho tên lửa Paveh bằng không kích trở nên gần như bất khả thi.
Đầu đạn của tên lửa Paveh là loại nổ phá hoặc nổ phân mảnh đơn giản với khối lượng khoảng 400 đến 500kg.
Mặc dù không quá mạnh so với một số tên lửa đạn đạo nặng vài tấn của Iran, nhưng với độ chính xác cao và khả năng tấn công bất ngờ từ nhiều hướng, đầu đạn này hoàn toàn đủ để gây thiệt hại nghiêm trọng cho các mục tiêu cố định như sở chỉ huy, sân bay, kho nhiên liệu hay nhà máy điện.
Như vậy, chỉ trong vòng hai năm từ 2023 đến 2025, Iran đã biến Paveh từ một dự án thử nghiệm thành vũ khí thành phẩm với đầy đủ các tính năng hiện đại nhất của tên lửa hành trình thế giới: tầm bắn 1.650 km, bay thấp bám địa hình, dẫn đường kép TERCOM-DSMAC, khả năng bay vòng chờ mục tiêu, tấn công bầy đàn và triển khai từ căn cứ ngầm.
Đây là lần đầu tiên một quốc gia chịu cấm vận nặng nề suốt hàng thập kỷ lại tự phát triển được tên lửa hành trình đạt trình độ tương đương các sản phẩm của Mỹ, Nga hay châu Âu.
Với tên lửa Paveh trong tay, Iran không chỉ có thêm một lớp tấn công thứ hai sau tên lửa đạn đạo mà còn sở hữu khả năng răn đe chính xác, linh hoạt và khó bị tiêu diệt trước.
Đó chính là lý do tại sao cái tên Paveh liên tục xuất hiện trong mọi báo cáo tình báo của Israel và Mỹ suốt năm 2025.
47 Nguyễn Tuân, Phường Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội, Việt Nam.
Điện thoại: 1900 98 98 36
Fax: 045625169
Email: info@daisan.vn