Tạo thể chế để doanh nghiệp có thể chỉ có một người

Khởi nghiệp sáng tạo là một trong những vấn đề lớn được thảo luận tại Diễn đàn Tương lai của Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, được Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức ngày 29/8.

Tại đây, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh cam kết hành động "xây dựng hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia gắn với nhu cầu của doanh nghiệp và xã hội". Ông cho rằng cần "xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo, khởi nghiệp dựa trên công nghệ số, dựa trên đổi mới sáng tạo, tạo thể chế và các công cụ số để doanh nghiệp Việt Nam có thể chỉ có một người".

Trong phần chia sẻ tiếp theo, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, giới thiệu dự thảo Đề án Quốc gia khởi nghiệp, đang được Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng.

Ông Quất lấy ví dụ mô hình startup ở một số quốc gia mà Cục đã nghiên cứu. Trong đó, Israel tập trung vào thị trường toàn cầu và công nghệ cao, xuất khẩu các startup và sản phẩm công nghệ ra thế giới bằng cách đi cùng với các tập đoàn lớn. Hàn Quốc dùng sự đầu tư lớn của các tập đoàn để nâng tầm công nghệ và doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn Singapore hướng tới ứng dụng công nghệ sâu trong các lĩnh vực, lập ra nhiều quỹ đầu tư của chính phủ phục vụ cho những giai đoạn khác nhau của startup.

"Xây dựng Quốc gia khởi nghiệp là chiến lược dài hạn", ông nói, nhấn mạnh yêu cầu cần hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo trong toàn dân, đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức.

Theo ông Quất, Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi cho khởi nghiệp. Điển hình là "bộ tứ chiến lược" với các Nghị quyết 57, 59, 66, 68, được đánh giá tạo sự thông thoáng cho khởi nghiệp và thị trường đầu tư. Hàng loạt luật liên quan cũng được điều chỉnh để tạo ra hành lang pháp lý mới. Nhờ đó, Việt Nam có thể sớm có các chính sách hữu hiệu như những quốc gia tiên tiến kể trên, chẳng hạn quỹ đầu tư mạo hiểm của chính phủ hoặc cơ chế đặt hàng các bài toán lớn cho tập đoàn và startup.

Cục trưởng cho biết, triết lý chính thể hiện trong dự thảo Đề án Quốc gia khởi nghiệp là "mọi công dân đều có thể khởi nghiệp trên nền tảng công nghệ số, công nghệ mới và sự sáng tạo trong mọi lĩnh vực". Trong đó, doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, đổi mới sáng tạo, có khả năng tăng trưởng nhanh, phá vỡ mô hình cũ đóng vai trò nòng cốt, lan tỏa tinh thần khởi nghiệp đến toàn xã hội.

"Điều đó không có nghĩa khởi nghiệp dễ dàng, nhưng mọi công dân có cơ hội tiếp cận những điều kiện cần thiết để khởi nghiệp", ông nói.

Ông cũng nhấn mạnh, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ mở ra môi trường, công cụ và thị trường mới cho khởi nghiệp; đồng thời thay đổi phương thức, mô hình hoạt động để tạo ra sản phẩm mới, nâng cao năng lực, năng suất, chất lượng và hiệu quả, từ đó tạo nên đột phá và tăng trưởng nhanh.

Để thực hiện điều này, sáu nhóm nhiệm vụ được vạch ra, đầu tiên là xác lập tư duy, nhận thức, văn hóa chấp nhận rủi ro trong việc thiết kế các quy định, chương trình hỗ trợ. Thứ hai là xây dựng hạ tầng và hệ sinh thái, đặc biệt là hạ tầng công nghệ, hạ tầng số dùng chung.

Một nhiệm vụ khác là thiết lập và triển khai chính sách mới. Ông Quất lấy ví dụ về những chính sách có thể áp dụng cho "doanh nghiệp một người", tức cá nhân có thể tận dụng sức mạnh AI để chỉ cần một người cũng vận hành được tất cả hoạt động trong doanh nghiệp.

Ngoài ra, Cục cho rằng cần nuôi dưỡng hạt giống khởi nghiệp bằng các mô hình như "tổ cố vấn cộng đồng" ở xã, phường, đại học khởi nghiệp, đại học đổi mới sáng tạo. Cuối cùng, việc cung cấp vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp phải được đẩy mạnh, như thông qua quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, địa phương.

Ông Phạm Hồng Quất đề xuất tập trung vào hoạt động ươm tạo và tăng tốc khởi nghiệp, thông qua mô hình như Deeptech Hub, Startup Park, Startup City, vườn ươm khởi nghiệp ở các viện trường, tập đoàn.

Với các nhóm nhiệm vụ trên, mục tiêu được Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ đưa ra trong dự thảo Đề án Quốc gia khởi nghiệp là đến năm 2030, Việt Nam sẽ nằm trong top 40 về xếp hạng đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) và top 45 hệ sinh thái khởi nghiệp (StartupBlink), hướng tới xây dựng một triệu "doanh nghiệp một người". Đề án cũng đặt mục tiêu phát triển 10.000 startup và thu hút ba tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm mỗi năm.

Ngô Hà