Tăng lương giáo viên, mừng nhưng chưa đủ

"Làm giáo viên thì yêu nghề lắm nhưng không ít lúc phải làm thêm, buôn bán, dạy thêm hoặc tính chuyển việc để nuôi sống gia đình". Lời của những đồng nghiệp tôi phản ánh một thực tế giáo dục lâu nay khi người dạy còn chật vật mưu sinh.

Chính vì vậy, tin Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố mức lương cơ bản giáo viên sẽ tăng từ 2 đến 7 triệu đồng/tháng chưa tính phụ cấp khiến không ít thầy cô thở phào.

Đây là mức tăng đáng kể, đặc biệt với những giáo viên ở mầm non, tiểu học vốn lâu nay chịu áp lực lớn về khối lượng công việc và trách nhiệm chăm sóc học trò.

Tăng lương và cốt lõi đổi mới

Một đồng nghiệp của tôi dạy ở vùng khó khăn nói nghe tin mà mừng đến rơi nước mắt. Vui mừng là lẽ tất nhiên. Giáo viên được trả lương cao hơn không chỉ để đảm bảo đời sống mà còn là sự thừa nhận của xã hội về vai trò và cống hiến.

Điều này cũng có thể góp phần giải quyết tình trạng thiếu giáo viên ở nhiều cấp học, nhất là mầm non và phổ thông. Nhưng nói như thế không có nghĩa rằng chỉ cần tăng lương là chất lượng giáo dục sẽ tăng theo. Bởi lẽ lương chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng.

Một thầy cô có thu nhập tốt hơn chắc chắn sẽ yên tâm bám nghề. Tuy nhiên câu chuyện giáo dục Việt Nam còn nhiều ngổn ngang.

Tôi có bạn bè làm giáo viên mầm non ở thành thị, dù tăng lương vài triệu vẫn nói rằng khối lượng công việc quá tải từ việc dạy đến chăm, dỗ, giữ an toàn cho hàng chục trẻ mỗi ngày.

Mức lương tăng không giải quyết được sự mệt mỏi và áp lực nếu không đi kèm giảm tải, cải thiện môi trường làm việc.

Một đồng nghiệp khác đang dạy ở trường đại học chia sẻ: "Lương cao hơn nhưng nếu hệ thống vẫn thiên về dạy lý thuyết, chạy theo thành tích, không cải thiện chương trình thì việc dạy - học cũng chưa thể sáng hơn".

Đúng vậy, thu nhập ổn định là điều kiện cần nhưng chưa đủ để giáo viên phát huy hết năng lực và sáng tạo. Nếu chúng ta chỉ dừng ở chuyện lương, rất có thể sẽ bỏ qua cốt lõi: đổi mới cách dạy, cách học và cách vận hành cả hệ thống giáo dục.

4 việc cần làm ngay

Ở góc nhìn người làm trong ngành giáo dục, tôi thấy ít nhất có bốn việc cần làm ngay cùng với chính sách tăng lương.

Thứ nhất, cải thiện môi trường làm việc và giảm tải áp lực hành chính. Không ít giáo viên đang kiệt sức vì những báo cáo, hồ sơ, thủ tục giấy tờ.

Thời gian lẽ ra để nghiên cứu, soạn bài, hỗ trợ học trò thì lại tiêu tốn vào giấy tờ. Nếu không thay đổi, lương tăng cũng chỉ như phần thưởng bù đắp chứ không tạo động lực phát triển chuyên môn. Chúng ta cần ứng dụng mạnh công nghệ để giảm thủ tục, để giáo viên thật sự có thời gian cho lớp học.

Thứ hai, trao quyền tự chủ cho trường học và giáo viên. Một hệ thống giáo dục chỉ phát triển khi người thầy có quyền sáng tạo và tự quyết trong chuyên môn.

Giáo viên cần được khuyến khích thử nghiệm phương pháp mới, điều chỉnh nội dung phù hợp với thực tế học trò. Tự chủ đi cùng với trách nhiệm giải trình nhưng ít ra nó giúp giáo viên thấy công việc của mình có giá trị thật, thay vì chỉ dạy theo những khuôn mẫu cứng nhắc.

Thứ ba, gắn kết giữa nhà trường - phụ huynh - xã hội. Giáo viên không thể một mình gánh hết trách nhiệm giáo dục. Muốn học sinh phát triển toàn diện cần sự đồng hành của phụ huynh và cộng đồng.

Tôi từng chứng kiến một trường học ở nông thôn nhờ phối hợp tốt với phụ huynh đã biến sân trường thành vườn rau sạch cho học sinh vừa học vừa làm. Đó là ví dụ nhỏ nhưng ý nghĩa: giáo dục sẽ hiệu quả hơn nhiều khi có sự chung tay.

Thứ tư, đầu tư phát triển chuyên môn và đời sống tinh thần giáo viên. Tăng lương là tăng vật chất. Nhưng song song cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng liên tục để thầy cô không bị tụt hậu.

Cũng phải quan tâm đến đời sống tinh thần, tạo môi trường văn hóa trong nhà trường giúp giáo viên thấy hạnh phúc với nghề. Một giáo viên hạnh phúc mới có thể gieo hạt giống hạnh phúc cho học trò.