Tâm linh trong điều trị trầm cảm là niềm an ủi hay rào cản?

PGS.TS Nguyễn Phương Hoa đã chia sẻ những kiến thức dễ tiếp cận về sức khỏe tinh thần để giúp người trầm cảm và những ai đang bất lực khi hỗ trợ người thân vượt qua khủng hoảng. Cuốn sách giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về nội tâm người mắc trầm cảm để đồng hành cùng họ một cách thấu cảm và hiệu quả kể cả khi không có chuyên gia bên cạnh.

Trong những lúc bế tắc, nhiều người tìm đến tâm linh và tín ngưỡng như một nguồn an ủi. Có thể gia đình bạn cũng phân vân: “Hay là thử đưa con đi lễ chùa, cầu an, hoặc cúng bái giải hạn xem sao?” Ở văn hóa của chúng ta, “có bệnh vái tứ phương” là điều dễ hiểu. Niềm tin tôn giáo có thể đem lại sự bình yên và hy vọng, nhưng mặt khác, mê tín dị đoan có thể khiến người bệnh đi sai hướng điều trị. Mối quan hệ giữa tín ngưỡng, tôn giáo và sức khỏe tâm thần rất phức tạp.

Năm 1983, Bergin A.E. đã thực hiện một nghiên cứu cho rằng tôn giáo có cả tác động tích cực lẫn tiêu cực. Sloan và cộng sự (1999) từ Đại học Columbia đã chỉ ra những hạn chế trong phương pháp nghiên cứu về tôn giáo và sức khỏe.

Koenig và cộng sự (2012) từ Đại học Duke nhận định rằng tôn giáo và tâm linh có thể giúp con người đối phó với căng thẳng, từ đó giảm nguy cơ trầm cảm hoặc rút ngắn thời gian mắc bệnh.

Năm 2015, Zhizhong Wang và cộng sự đã nghiên cứu cho thấy, tôn giáo có thể liên quan đến các rối loạn tâm thần, đặc biệt là lo âu. Đến năm 2019, Harold G. Koenig và Arjan W. Braam tiếp tục phân tích các nghiên cứu về mối quan hệ giữa tôn giáo, tâm linh và trầm cảm. Họ nhận thấy trầm cảm, với đặc trưng là mất hy vọng và ý nghĩa trong cuộc sống, có nhiều điểm tương đồng với các vấn đề về tâm linh.

Một số nghiên cứu cho thấy các hoạt động tôn giáo như đi lễ hay tham gia các nghi thức tôn giáo có thể giúp giảm mức độ trầm cảm theo thời gian. Mặc dù còn nhiều tranh luận, các bằng chứng hiện tại cho thấy các bác sĩ và nhà trị liệu nên quan tâm đến yếu tố tôn giáo trong điều trị bệnh nhân trầm cảm. Tôn giáo có thể mang lại tác động tích cực, nhưng cũng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực, tùy thuộc vào từng cá nhân và hoàn cảnh cụ thể.

Tâm linh có thể gây ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Ảnh: Chị đẹp đạp gió 2024.

Trong thực tế, nếu gia đình bạn có đạo hoặc tín ngưỡng, bạn hoàn toàn có thể cầu nguyện cho con, hoặc nếu con đồng ý, có thể đưa con đến những nơi linh thiêng mà gia đình tin tưởng, miễn là con cảm thấy thoải mái với điều đó. Những buổi lễ nhẹ nhàng, những lời kinh tiếng kệ có thể giúp tâm hồn con lắng dịu phần nào, giống như một liệu pháp tinh thần. Người có đức tin thường giữ được tinh thần lạc quan hơn khi đối mặt nghịch cảnh.

Nếu con sẵn lòng, bạn có thể cùng con thử thiền, tụng kinh, hoặc đơn giản là ngồi yên lặng trong không gian tín ngưỡng. Tuy nhiên, hãy tỉnh táo với những lời mách bảo mang màu sắc mê tín hay cực đoan, chẳng hạn như “bị ma ám, phải cúng trừ tà” hay “chỉ có đeo bùa mới khỏi”. Những quan niệm này không có cơ sở khoa học và nguy hiểm ở chỗ chúng có thể khiến gia đình chậm trễ đưa con đi điều trị y tế đúng cách.

Tôi đã chứng kiến trường hợp một bạn trẻ trầm cảm nặng nhưng bố mẹ tin là “nghiệp chướng” nên chỉ đưa con đi cúng bái, tốn khá nhiều tiền, không cho uống thuốc, kết quả là bệnh ngày càng nặng, bạn ấy nhiều lần tự sát suýt mất mạng.

Nếu muốn bạn vẫn có thể kết hợp đức tin tâm linh với phương pháp điều trị khoa học. Bạn có thể cầu nguyện, nhưng đồng thời vẫn cho con uống thuốc và trị liệu đều đặn. Bạn có thể khấn xin ơn trên phù hộ, nhưng đừng quên làm theo lời dặn của bác sĩ. Nếu gia đình cảm thấy việc thực hiện nghi lễ tôn giáo giúp có cảm giác an tâm, hãy thực hiện, nhưng đừng xem nhẹ việc chữa trị y tế.

Bạn cũng nên nói chuyện cởi mở với con về đức tin. Hỏi xem con nghĩ gì về những nghi thức tôn giáo. Có thể con bạn cũng đang hoang mang một phần muốn tin vào Chúa, vào Phật, một phần lại thấy không ích gì. Hãy lắng nghe mà không phán xét. Nếu con không tin vào tâm linh, đừng ép con tham gia các nghi thức vì sẽ gây phản tác dụng. Nếu con có đức tin, ví dụ con từng đi nhà thờ, đi chùa, bạn có thể khuyến khích con lấy đức tin ấy như một chỗ dựa tinh thần. Biến đức tin thành động lực sống và hy vọng, chứ không phải thành nỗi sợ hãi mù quáng.