Tại sao kiến tạo đô thị cần bảo tồn bản sắc?

Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, đô thị không chỉ còn là nơi để ở, mà trở thành hình ảnh nhận diện quốc gia trên bản đồ thế giới. Masterise Group - thông qua trụ cột thương hiệu Masterise Homes - cho rằng kiến tạo đô thị đúng nghĩa phải dung hòa ba trụ cột: không gian sống hiện đại, chuẩn quốc tế, hạ tầng thương mại - kết nối - an sinh đồng bộ, cộng hưởng việc bảo tồn bản sắc văn hóa. Đó là cách để mỗi đô thị vừa hội nhập toàn cầu, vừa khẳng định chất Việt riêng biệt.

Khi đô thị hóa ‘đe dọa’ bản sắc

Việt Nam đang bước vào giai đoạn đô thị hóa mạnh mẽ với tốc độ chưa từng có. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ đô thị hóa đã đạt khoảng 45%, với hơn 925 đô thị trên cả nước. Những tuyến metro, đại lộ, khu đô thị mới liên tục được mở ra, tạo nên bức tranh phát triển đầy sôi động. Thế nhưng, đằng sau bức tranh ấy là một thực trạng khiến không ít người lo ngại: nhiều khu đô thị mới ngày càng giống nhau, mang dáng dấp ‘đồng phục’, thiếu vắng bản sắc địa phương.

Nỗi lo này không phải không có cơ sở. Từ Bắc Ninh, Hà Nam, Hải Dương đến các tỉnh miền Trung, hàng loạt khu đô thị mọc lên với thiết kế na ná, chủ yếu chú trọng công năng mà quên đi phần hồn văn hóa. Nếu xu hướng này kéo dài, đô thị Việt sẽ đứng trước nguy cơ mất đi sự khác biệt, biến mình thành những khối bê tông vô cảm trong dòng chảy toàn cầu hóa.

Ở góc nhìn quy hoạch, KTS. Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch - Kiến trúc, Nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng - đã nhiều lần nhấn mạnh rằng bản sắc chính là yếu tố giúp đô thị trường tồn. Huế, Hà Nội hay Hội An là những minh chứng sống động. Huế có kinh thành, sông Hương, núi Ngự hòa quyện thành ‘bài thơ đô thị’. Hà Nội lưu giữ ký ức trong 36 phố phường, vừa cổ kính vừa sáng tạo không ngừng. Hội An cuốn hút thế giới bởi mái ngói cổ kính cùng nếp sống cộng đồng bên sông Thu Bồn. Điểm chung của những đô thị ấy không nằm ở kiến trúc đẹp đơn thuần, mà ở sự gắn kết giữa con người, cảnh quan và ký ức - chính điều đó tạo nên bản sắc.

Theo tinh thần Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị, Việt Nam đặt mục tiêu phát triển hệ thống đô thị bền vững đến năm 2045: hiện đại nhưng phải giữ được bản sắc và hài hòa với điều kiện tự nhiên từng vùng miền. Đây là một yêu cầu cấp bách, bởi nếu không, đô thị Việt Nam sẽ mất đi bản lĩnh và sức hút đặc thù, để rồi trở thành những thành phố ‘vô danh’ giữa thế giới phẳng.

Masterise Group: chiến lược kiến tạo đô thị dung hòa giữa tính hiện đại và bản sắc

Đặt trong góc nhìn doanh nghiệp, Masterise Group cho rằng thách thức này chính là cơ hội: cơ hội để kiến tạo những đô thị vừa đạt chuẩn quốc tế, vừa nuôi dưỡng phần hồn dân tộc. Điều đó đòi hỏi một triết lý phát triển đô thị khác biệt - không phải sao chép những biểu tượng kiến trúc cũ, mà là sáng tạo một ‘ngôn ngữ vùng miền’ mới, dung hòa giữa hiện đại và truyền thống. Triết lý này được cụ thể hóa trong cả ba khía cạnh: không gian sống đạt chuẩn quốc tế, hạ tầng đồng bộ, gắn kết, và những giải pháp để giữ gìn bản sắc trong nhịp đập đô thị đương đại.

Ông Nguyễn Hoàng Triều - Phó Giám đốc Khối thiết kế Masterise Group - nhấn mạnh: ‘Chúng tôi không đặt mục tiêu xây dựng tòa nhà cao nhất hay hiện đại nhất, mà quan trọng hơn là làm sao mỗi dự án đều kể được câu chuyện riêng của vùng đất nơi nó hiện diện. Đó có thể là nhịp sinh hoạt cộng đồng, là những thói quen đời thường hay chi tiết gợi nhớ văn hóa dân tộc, để không chỉ phát triển - mà còn nâng tầm diện mạo đô thị Việt Nam.’

Triết lý ấy được hiện thực hóa qua cách Masterise Homes - trụ cột thương hiệu của Masterise Group - phát triển các dự án đô thị quy mô lớn. Thay vì để không gian sống biến thành những khối bê tông lặp lại, đội ngũ thiết kế tổ chức đô thị theo nhịp sống cư dân. Mỗi quảng trường, mái hiên, hàng cây hay mảng xanh đều được tính toán để khơi gợi cảm xúc, để tạo ra những điểm chạm ký ức. Người ta có thể quên vị trí của một trung tâm thương mại, nhưng sẽ nhớ góc phố nơi họ từng gặp gỡ, hàng cây từng tỏa bóng mát, hay những trải nghiệm gắn kết gia đình. Chính những chi tiết tưởng chừng nhỏ bé này mới làm nên sự khác biệt bền lâu.

Ở tầm nhìn chiến lược, Masterise Homes tin rằng phát triển đô thị bản sắc không chỉ là câu chuyện kiến trúc, mà là kiến tạo cộng đồng. Bản sắc ấy được bồi đắp từ sự an toàn trong đời sống, sự tiện lợi trong dịch vụ, sự gắn kết trong cộng đồng, và cao hơn nữa là niềm tự hào khi được sống trong một không gian mang đậm dấu ấn văn hóa Việt. Đó là khi cư dân cảm thấy mình thuộc về một nơi chốn, không chỉ vì tiện nghi vật chất, mà vì sự đồng điệu về tinh thần.

Ở tầng sâu hơn, bản sắc đô thị theo Masterise Homes còn đến từ chính cư dân - những người gìn giữ và nuôi dưỡng nó qua từng thói quen, nếp sống. Khi cư dân tôn trọng quy hoạch, xây dựng cộng đồng văn minh, gìn giữ truyền thống - từ tà áo dài ngày Tết đến bữa cơm nhiều thế hệ - thì bản sắc ấy sẽ lan tỏa tự nhiên, trở thành dòng chảy bền vững của đô thị. Đây cũng là điểm giao nhau giữa góc nhìn quy hoạch quốc gia và triết lý phát triển doanh nghiệp: bản sắc đô thị không phải lớp trang trí bên ngoài, mà là giá trị sống được cảm nhận và duy trì mỗi ngày, bên cạnh không gian sống hiện đại, cùng hạ tầng thương mại - an sinh - kết nối toàn diện, tạo nên nền tảng sống lâu dài cho cư dân.

Có thể nói, phát triển đô thị bản sắc không chỉ là một định hướng thiết kế, mà là tầm nhìn dài hạn cần sự chung tay của các doanh nghiệp - trong đó Masterise Group đóng vai trò tiên phong: kiến tạo nên những đô thị hiện đại để hội nhập, và giàu bản sắc để khác biệt. Đó là con đường để đô thị Việt không chỉ đáp ứng nhu cầu ở, mà còn trở thành niềm tự hào dân tộc, là thương hiệu quốc gia vững bền trên bản đồ toàn cầu. Và khi đô thị Việt Nam nuôi dưỡng được bản sắc ấy, không gian sống sẽ không chỉ là những nơi để ở, mà còn là biểu tượng văn hóa, là ‘thương hiệu Việt Nam’ trên bản đồ thế giới.