Sức mạnh tên lửa đạn đạo Scud/R-17 Elbrus của Liên Xô

Với thiết kế mang đầu đạn hạt nhân, tên lửa đạn đạo chiến thuật Scud/R-17 Elbrus từng khiến nhiều quốc gia phải nể sợ.

Quá trình phát triển

Vào đầu thập niên 1950, chính quyền Liên Xô nêu yêu cầu về một loại tên lửa đạn đạo “có tính năng tác chiến tương tự khí tài V-2 của Đức trong Thế chiến II, nhưng kích cỡ chỉ bằng một nửa”. Nhiệm vụ chế tạo vũ khí đạn đạo khi đó được giao cho kỹ sư Viktor Petrovich Makeyev và nhà khoa học Sergey Korolyov. Vào năm 1953, mẫu tên lửa do kỹ sư Makeyev thiết kế đã bay thử nghiệm lần đầu. Sau quá trình thử nghiệm kéo dài vài năm, mẫu tên lửa mới với tên gọi R-11 được đưa vào biên chế phục vụ quân đội Liên Xô.

Sang thập niên 1960, kỹ sư Makeyev tiếp tục cho ra mắt mẫu tên lửa R-17 Elbrus hay còn được Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đặt cho tên hiệu là Scud-B. Đến năm 1962, quân đội Liên Xô chính thức đưa R-17 Elbrus vào sử dụng.

Số liệu kỹ thuật

Theo trang Army Recognition, R-17 Elbrus gồm 2 thành phần chính là xe phóng và tên lửa. Ban đầu, phương tiện được sử dụng làm xe phóng R-17 Elbrus là xe tải 9P117. 

Về sau, quân đội Liên Xô đã sử dụng xe 9P117M, hay còn có tên khác là MAZ 543, để chở tên lửa. MAZ 543 được trang bị một động cơ diesel D-12 có công suất 525 mã lực cùng một máy phát điện riêng biệt với công suất 10 Kilowatt phục vụ công tác phóng tên lửa. Tầm hoạt động tối đa của xe MAZ 543 có thể lên tới 650km.

Theo số liệu do trang quân sự Janes công bố, chiều dài tên lửa R-17 Elbrus là 11,25m; đường kính thân 0,88m và trọng lượng 5,9 tấn. Phần đầu đạn tên lửa nặng 985kg, với thiết kế phù hợp cho nhiều loại khác nhau từ đầu đạn thông thường, đầu đạn hóa học, đầu đạn mang thuốc nổ mạnh hay thậm chí đầu đạn hạt nhân. Tầm bắn tối đa của R-17 Elbrus đạt 300km, với độ lệch mục tiêu đồng tâm (CEP) là 450m.

Lịch sử tác chiến của R-17 Elbrus

Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Liên Xô từng xuất khẩu R-17 Elbrus sang hàng chục quốc gia đồng minh và đối tác chiến lược. Do đó, khí tài này đã góp mặt trong nhiều cuộc xung đột khắp thế giới.

Trong cuộc chiến Yom Kippur nổ ra năm 1973, Lữ đoàn pháo binh số 65 của Ai Cập đã sử dụng tên lửa đạn đạo R-17 Elbrus để tấn công một số mục tiêu quân sự của Israel, khiến ít nhất 7 binh sĩ thuộc Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) thiệt mạng. Tại cuộc xung đột ở Syria vào thập niên 2010, chính quyền Damascus từng sử dụng R-17 Elbrus để tập kích vào vị trí của một số lực lượng đối lập. 

Trong xung đột Nagorno-Karabakh năm 2020, một số báo cáo ghi nhận, quân đội Armenia đã phóng các tên lửa đạn đạo R-17 và Tochka vào thành phố Ganja của Azerbaijan.