Sử dụng xylitol ngừa sâu răng ở trẻ em

Xylitol là một loại đường rượu (sugar alcohol), được tìm thấy tự nhiên trong một số loại trái cây và rau củ, hoặc được chiết xuất từ cây gỗ cứng, chất xơ thực vật. Xylitol được phát hiện từ cuối thế kỷ XIX và đã được chứng minh trên toàn cầu về khả năng phòng ngừa sâu răng.

Một thử nghiệm lâm sàng trên trẻ 11-12 tuổi tại Ylivieska, Phần Lan, năm 1986 cho thấy việc nhai kẹo cao su xylitol giúp giảm tỷ lệ sâu răng 30-80%. Một nghiên cứu năm 1996 tiếp tục chứng minh những chiếc răng mọc trong hoặc sau giai đoạn sử dụng xylitol giảm nguy cơ sâu răng. Nghiên cứu thực địa tại Estonia trên học sinh tiểu học năm 2000 chỉ ra hiệu quả của xylitol không thay đổi dù được sử dụng dưới dạng kẹo cao su hay kẹo ngọt. Kết quả nghiên cứu năm 2013 của Marja-Liisa Laitala (Phần Lan) và cộng sự (củng cố cho các nghiên cứu trước đó, bao gồm nghiên cứu Söderling và cộng sự năm 2000 và nghiên cứu Isokangas và cộng sự năm 2001) ghi nhận việc các bà mẹ sử dụng kẹo cao su xylitol cũng góp phần phòng ngừa sâu răng ở con cái.

Xylitol phòng ngừa sâu răng ở trẻ em bằng cách kích thích tiết nước bọt, tạo điều kiện để các yếu tố miễn dịch trong nước bọt ức chế sự phát triển hoặc làm chậm quá trình lây truyền mutans streptococci - loại vi khuẩn chủ yếu gây sâu răng. Đồng thời, xylitol còn thúc đẩy sự hình thành hệ vi sinh khoang miệng ít gây sâu răng hơn, làm giảm khối lượng và độ bám dính của mảng bám, ngăn chặn quá trình mất khoáng và thúc đẩy tái khoáng men răng, từ đó góp phần giảm tỷ lệ sâu răng.

Mới đây, tại Hội nghị Răng Hàm Mặt Quốc tế Việt Nam (VIDEC) 2025 diễn ra từ ngày 21 đến 23/8 tại Hà Nội, tiến sĩ, bác sĩ nha khoa Akira Hamura - Giáo sư danh dự Đại học Nha khoa Nippon (Nhật Bản), đã đưa ra những khuyến nghị chi tiết về cách sử dụng xylitol dành cho phụ huynh và người chăm sóc trẻ.

Theo giáo sư, xylitol hiệu quả nhất khi được kết hợp cùng các giải pháp phòng ngừa sâu răng khác. Trước hết, cần thúc đẩy các hướng dẫn về tự chăm sóc răng miệng cho tất cả trẻ em. Ngoài việc chải răng với kem đánh răng có fluor hai lần mỗi ngày, trẻ cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý, hạn chế ăn vặt cũng như tiêu thụ nhiều bánh kẹo hay nước ngọt chứa đường sucrose. Trẻ nên sử dụng sản phẩm xylitol sau bữa ăn và bắt đầu vệ sinh kẽ răng khi bước vào tuổi thiếu niên.

Với những trẻ có nguy cơ sâu răng cao, cần đặc biệt chú ý trong giai đoạn mọc răng. Trẻ nên được tư vấn chế độ ăn uống cá nhân hóa, bổ sung fluor phù hợp theo kế hoạch điều trị, đồng thời sử dụng xylitol đều đặn ít nhất ba lần mỗi ngày (tối thiểu 5 gram mỗi ngày) để tối ưu hóa hiệu quả phòng ngừa.

Một lưu ý quan trọng khác là cần tránh nhiễm khuẩn mutans streptococci sớm ở trẻ sơ sinh. Vi khuẩn gây sâu răng có thể truyền qua nước bọt từ người chăm sóc, chẳng hạn khi dùng chung muỗng hoặc nhai trước thức ăn cho trẻ. Vì vậy, cha mẹ và người chăm sóc nên duy trì vệ sinh răng miệng tốt, trong đó có việc sử dụng sản phẩm chứa xylitol hằng ngày (5-6 gram mỗi ngày).

Theo các chuyên gia, xylitol không chỉ đơn thuần là chất tạo ngọt thay thế đường, mà còn là một biện pháp phòng ngừa có lợi ích lâu dài đối với sức khỏe răng miệng của trẻ. Để phát huy tối đa tác dụng của chất này, cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần sử dụng đúng cách và thường xuyên, bên cạnh kết hợp các thói quen lành mạnh khác. Khi những thói quen này được hình thành từ sớm, các gia đình có thể cùng nhau xây dựng một xã hội không sâu răng, sẵn sàng cho một tương lai khỏe mạnh hơn cho trẻ nhỏ.

Kim Anh