Sông Tô Lịch 'lột xác', nước trong xanh sau mưa lớn

"Khung cảnh thơ mộng đến khó tin", Thu Hà, 25 tuổi, ở phường Tứ Liên nói.

Sáng 26/8, trên đường đi làm, cô ngạc nhiên khi thấy một "phiên bản" khác của dòng sông. Nước dâng cao gần sát bờ kè, màu xanh trong. Rác thải trôi nổi thường ngày biến mất, thay vào đó là những bụi cỏ dại ven bờ xanh non. Thu Hà dừng xe, chụp vài bức ảnh để chia sẻ với bạn bè về sự khác thường này.

Cùng chung cảm xúc, anh Đức Dũng, người dân sống cạnh sông Tô Lịch, khu vực đường Kim Giang, cũng đội mưa ra gần bờ sông để ghi lại cảnh này. Anh cho biết mực nước hiện tại xấp xỉ trận lũ lịch sử năm 2008, cách lan can ven bờ chừng một mét. Dòng nước chảy xiết về phía hạ nguồn Yên Xá, cuốn đi màu đen và rác thải.

Theo anh Dũng, từ đầu năm 2024, sau những trận mưa lớn, sông Tô Lịch đã có vài lần "thay áo" dù không rõ rệt như hôm nay. Anh cho rằng nguyên nhân không chỉ do lượng mưa lớn giúp pha loãng, cuốn trôi ô nhiễm mà còn nhờ các giải pháp của thành phố. Thời gian qua, nhiều đoạn sông được nạo vét, một số cống xả thải lớn đã bịt lại và đặc biệt là Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá bắt đầu vận hành.

"Vài ngày tới khi nước rút, có thể màu đen sẽ quay trở lại nhưng đỡ hơn trước", anh Dũng nói.

Lý giải hiện tượng nước sông Tô Lịch chuyển màu xanh trong, đại diện Công ty Thoát nước Hà Nội cho biết đây là hiện tượng thường xảy ra trong mùa mưa (từ tháng 5 đến tháng 10) ở miền Bắc. Mưa lớn liên tục giúp pha loãng và cải thiện chất lượng nước sông. Cùng với đó, nước từ Hồ Tây cũng được xả vào sông Tô Lịch.

"Lịch xả không cố định, phụ thuộc vào lượng mưa và mực nước thực tế của sông và hồ để đảm bảo an toàn, tránh gây ngập úng cho khu vực xung quanh", vị đại diện nói.

Tuy nhiên sông Tô Lịch trong xanh trở lại sau mỗi trận mưa lớn chỉ là giải pháp tình thế. Về lâu dài, thành phố Hà Nội đang triển khai đồng bộ nhiều phương án để "hồi sinh" dòng sông.

Đầu năm 2025, thành phố đã giao Sở Xây dựng nghiên cứu phương án bổ cập nước thường xuyên từ Hồ Tây. Xa hơn, một dự án lấy nước từ sông Hồng qua trục đường Võ Chí Công cũng đang được nghiên cứu, nhằm đảm bảo nguồn nước ổn định cho cả sông Tô Lịch và Hồ Tây.

Nút thắt lớn nhất của việc làm sạch sông Tô Lịch là xử lý nước thải. Theo báo cáo của Sở Xây dựng hồi tháng 2, vẫn còn hơn 80 cống xả thải trực tiếp ra sông. Sau 8 năm xây dựng, Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá với công suất thiết kế 100.000 m3 mỗi ngày, đã vận hành thử nghiệm từ tháng 12/2024, góp phần thu gom một lượng lớn nước thải. Tuy nhiên, nước sau xử lý lại đổ ra sông Nhuệ ở cuối nguồn, khiến sông Tô Lịch vẫn bị hụt nước.

Song song đó, việc nạo vét tổng thể lòng sông cũng được đẩy mạnh. Công ty Thoát nước Hà Nội đã cơ bản hoàn thành nạo vét gần 60.000 m3 bùn trong tháng 8.

Chuyển về trọ ở phố Nguyễn Khang phường Yên Hòa hơn nửa năm, Thùy Phương, 21 tuổi, lần đầu chứng kiến cảnh tượng này. Trước đây, mỗi khi ra đường, cô gái quê Hà Tĩnh phải đeo hai lớp khẩu trang. Nhà ở sát sông nhưng cô không dám mở cửa sổ vì sợ mùi hôi thối xộc vào phòng.

Nhưng từ sáng 26/8, Phương đã mở toang tất cả cửa sổ để đón không khí mát mẻ, trong lành. Từ ban công tầng hai, cô có thể ngắm nhìn dòng sông xanh mát, khác hẳn vẻ đen kịt ám ảnh thường ngày. Cô gái trẻ dự định chiều tạnh mưa sẽ đi bộ dọc bờ sông, điều chưa từng có trong suy nghĩ trước đây.

"Tôi hy vọng dòng sông sớm được 'hồi sinh' thực sự, để màu xanh này không chỉ là vẻ đẹp tạm thời sau những cơn mưa", Phương bày tỏ.

Quỳnh Nguyễn