Siêu đô thị hơn 14 triệu dân đối diện thách thức già hóa dân số

Mức sinh thấp kéo dài tác động mạnh mẽ đến cơ cấu dân số của TP.HCM, tỷ lệ người trẻ và người trong độ tuổi lao động ngày càng giảm, trong khi tỷ lệ người cao tuổi ngày càng tăng.

Sáng 25.9, Sở Y tế TP.HCM tổ chức lễ phát động chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ nâng cao chất lượng dân số tại vùng mức sinh thấp năm 2025.

Thách thức già hóa dân số

Tại lễ phát động, ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình (Sở Y tế TP.HCM), cho biết TP.HCM sau sáp nhập trở thành một siêu đô thị có số đơn vị hành chính nhiều nhất cả nước với 168 phường, xã, đặc khu và dân số đông nhất cả nước là 14.002.598 người.

TP.HCM hiện được xếp vào nhóm 13 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp nhất trong cả nước. Năm 2024, số con trung bình của một người phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ là 1,43 con, thấp nhất trong cả nước.

TP.HCM đang trong thời kỳ "cơ cấu dân số vàng" với tỷ trọng dân số trong độ tuổi lao động cao chiếm 70,7%. Tuy nhiên, TP.HCM cũng đang trong giai đoạn "Già hóa dân số" với số người cao tuổi nhiều nhất cả nước là 1.469.372 người, chiếm 10,49% trên tổng dân số.

Chỉ số già hóa dân số của TP.HCM là 57,05 (nghĩa là cứ 100 người trẻ dưới 15 tuổi thì có 57,05 người cao tuổi tương ứng). Năm 2024, tuổi thọ bình quân của người dân TP.HCM là 76,2 tuổi; so với cả nước là 74,7 tuổi.

Ông Trung cho biết, mức sinh thấp kéo dài tác động mạnh mẽ đến cơ cấu dân số của thành phố, tỷ lệ người trẻ và người trong độ tuổi lao động ngày càng giảm, trong khi tỷ lệ người cao tuổi ngày càng tăng. Điều này càng làm gia tăng tốc độ già hóa dân số.

“Bài toán nâng cao chất lượng dân số đặt ra yêu cầu TP.HCM cần nỗ lực hơn trong công tác tuyên truyền, vận động và hỗ trợ các cặp vợ chồng chủ động thực hiện tham gia khám sức khỏe trước khi kết hôn, tham gia tầm soát, chẩn đoán, điều trị các bệnh tật trước sinh, sơ sinh và tiếp tục hoàn thiện hệ thống chăm sóc người cao tuổi”, ông Trung nói.

Tập trung chính sách khuyến sinh

Ông Bùi Chí Tình, Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM, cho biết trong thời gian qua, công tác dân số đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Cụ thể, TP.HCM đã thực hiện tốt mục tiêu nâng cao chất lượng dân số giai đoạn đầu đời thông qua việc triển khai hiệu quả chương trình tầm soát, chẩn đoán, điều trị bệnh tật trước sinh, sơ sinh, tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn.

TP.HCM kiểm soát hiệu quả tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, tỷ số giới tính khi sinh. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỷ số giới tính khi sinh được ghi nhận ở mức 106,8 trẻ nam/100 trẻ nữ. Đồng thời, các hoạt động chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại TP.HCM cũng được tăng cường.

Phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM đề nghị UBND các phường, xã, đặc khu tại TP.HCM khẩn trương triển khai Nghị quyết số 40/2024/NQ-HĐND ngày 11.12.2024 và Nghị quyết số 32/2025/NQ-HĐND ngày 28.8.2025 của HĐND TP.HCM về quy định chính sách khen thưởng, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số trên địa bàn TP.HCM.

Trong đó, tập trung chính sách hỗ trợ phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi và phụ nữ thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội, người dân xã đảo, đảm bảo kịp thời, đúng đối tượng thụ hưởng theo đúng quy định, công khai, minh bạch.