Sáp nhập tỉnh, đề xuất người có nhà riêng cách nơi làm việc hơn 30km được mua nhà ở xã hội

Người được hưởng chính sách đã có nhà ở (đứng tên riêng) nhưng nhà đó cách nơi làm việc hơn 30km vẫn được mua, thuê mua nhà ở xã hội.

Dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội (trình Quốc hội ngày 20-5) có chính sách này.

Sáp nhập tỉnh, nhiều người đủ điều kiện mua nhà ở xã hội nay lại không đủ

Trình bày dự thảo này, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nói dù đạt được một số kết quả quan trọng, nhưng việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.

Đến nay các địa phương mới thực hiện được chưa đến 16% mục tiêu đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030.

Một trong những chính sách được quan tâm là điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính.

Theo ông Minh, luật hiện hành quy định để mua/thuê nhà ở xã hội, người mua phải chưa sở hữu nhà tại tỉnh/thành phố có dự án, chưa được mua/thuê nhà ở xã hội hoặc hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở khác tại đó; hoặc nếu đã sở hữu nhà nhưng diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu.

Quy định này gây bất cập ở các địa phương có diện tích rộng lớn. Nhiều người ở nông thôn, làm việc ở đô thị xa nhà, cần mua/thuê mua nhà ở xã hội nhưng không đáp ứng điều kiện hiện hành.

Mặt khác, việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh sắp tới cũng ảnh hưởng đến người được hưởng chính sách này; sáp nhập tỉnh dẫn đến nhiều người trước đây đủ điều kiện nay lại không đủ, dù nhu cầu thực tế không thay đổi. Vì vậy quy định hiện hành về điều kiện “chưa có nhà ở” chưa phù hợp.

Dự thảo đề xuất đối với tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được sắp xếp lại, căn cứ vào phạm vi đơn vị hành chính của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có dự án (trước thời điểm sắp xếp lại) để xác định điều kiện về nhà ở đối với đối tượng được mua, thuê mua nhà ở xã hội theo quy định của Luật Nhà ở.

Nếu người được hưởng chính sách có địa điểm làm việc cách xa nơi có nhà ở thuộc sở hữu của mình, điều kiện về nhà ở để được mua, thuê mua nhà ở xã hội gần địa điểm làm việc là chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở, chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình.

Trường hợp có nhà ở thuộc sở hữu của mình, khoảng cách ngắn nhất từ nơi có nhà ở thuộc sở hữu của mình đến địa điểm làm việc phải từ 30km trở lên.

Chủ đầu tư tự quyết giá bán/thuê nhà ở xã hội

Chính sách về giá bán/thuê nhà ở xã hội trong dự thảo nghị quyết cũng đáng chú ý. Theo quy định hiện hành, chủ đầu tư xây dựng phương án giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội bảo đảm nguyên tắc quy định (đáp ứng tỉ lệ lợi nhuận cứng theo quy định) và trình cơ quan chuyên môn của UBND cấp tỉnh thẩm định tại thời điểm nhà ở đủ điều kiện được bán, cho thuê mua.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết việc thẩm định giá nhà ở xã hội gặp khó khăn do chưa xác định chính xác các chi phí: đầu tư xây dựng nhà ở và hạ tầng (nếu có); tổ chức bán hàng; quản lý doanh nghiệp.

Các chi phí này chỉ rõ ràng sau khi hoàn thành dự án, nên khi thẩm định (thời điểm nhà đủ điều kiện bán), chỉ là dự toán, gây khó khăn cho việc xác định giá chính xác và lợi nhuận nhà đầu tư (10% tổng vốn).

Thực tế hiện nay, địa phương thẩm định giá nhà ở xã hội hai lần: lần 1 tạm tính khi chủ đầu tư gửi hồ sơ; lần 2 sau khi dự án hoàn thành, căn cứ kết quả kiểm toán quyết toán. Giá bán/thuê mua nhà ở xã hội không được vượt quá giá thẩm định lần 1; nếu thấp hơn, chủ đầu tư phải hoàn trả chênh lệch hoặc điều chỉnh hợp đồng.

Việc này dẫn đến kéo dài thời gian thẩm định; gây khó khăn cho chủ đầu tư do phải thực hiện thẩm định giá 2 lần, chủ đầu tư không chủ động được phương án kinh doanh, dòng tiền của dự án và gây áp lực lên cơ quan chịu trách nhiệm thẩm định giá nhà ở xã hội của địa phương.

Từ đó dự thảo nghị quyết đề xuất căn cứ phương pháp xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội và lợi nhuận định mức theo quy định của pháp luật về nhà ở, chủ đầu tư tự xây dựng, thuê tư vấn có đủ điều kiện năng lực về hoạt động xây dựng để thẩm tra trước khi chủ đầu tư phê duyệt giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội.

Việc xác định giá bán, giá thuê mua được thực hiện đối với một hoặc một số công trình của dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội theo giai đoạn thực hiện hoặc theo phân kỳ đầu tư, từng dự án thành phần hoặc toàn bộ dự án đảm bảo tiến độ thực hiện tổng thể dự án.