Quốc hội thống nhất dữ liệu cá nhân không phải tài sản, phạt nặng việc mua bán

433/435 đại biểu Quốc hội có mặt sáng nay đã biểu quyết tán thành thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, trong đó xác định dữ liệu cá nhân không phải tài sản và cấm các hành vi mua bán liên quan.

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân được thông qua có 5 chương và 39 điều, quy định thống nhất về khái niệm dữ liệu cá nhân (DLCN) phù hợp với Luật Dữ liệu và pháp luật chuyên ngành khác.

Trong đó đã quy định rõ ràng, cụ thể hơn trách nhiệm của từng đối tượng trong hoạt động bảo vệ DLCN như trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, bên kiểm soát DLCN, bên kiểm soát và xử lý DLCN, bên xử lý DLCN, bên thứ ba, lực lượng bảo vệ DLCN, các tổ chức, cá nhân có liên quan. 

Bổ sung trách nhiệm thiết lập cơ chế giám sát khi xử lý DLCN của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong trường hợp xử lý DLCN không cần sự đồng ý của chủ thể DLCN.

Dự thảo luật có phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng là toàn bộ cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đến xử lý DLCN.

Ngoài ra, Mục 2 Chương II dự thảo Luật có quy định bảo vệ DLCN trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, y tế, thương mại điện tử, truyền thông, mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo, mạng internet… tại các điều từ Điều 26 đến Điều 31.

Trong khi đó, Chính phủ được giao quy định chi tiết liên quan phát triển một số công nghệ mới như xử lý dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, chuỗi khối, vũ trụ ảo, mạng xã hội…

Luật cũng đã triệt để cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư sản xuất, kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân và doanh nghiệp.

So với dự thảo Chính phủ trình, dự thảo luật tiếp thu, chỉnh lý bước đầu đã cắt giảm 4/5 dịch vụ là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, còn 1 dịch vụ là dịch vụ xử lý DLCN (đã bổ sung vào nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư đang trình Quốc hội thông qua).

Lý giải việc cấm mua, bán dữ liệu cá nhân

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết quy định cấm mua, bán DLCN nhằm kịp thời ngăn chặn hành vi thu thập trái phép và rao bán các gói DLCN trên không gian mạng hay người trong nội bộ các tổ chức bán DLCN cho đối tượng bên ngoài lợi dụng lừa đảo, chiếm đoạt tài sản quy mô lớn, gây bức xúc trong xã hội thời gian qua.

DLCN không thể được giao dịch như hàng hóa thông thường vì gắn với quyền nhân thân, quyền riêng tư của mỗi người. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy, DLCN không được công nhận là tài sản, một số quốc gia (như Mỹ, Thái Lan, Singapore, Malaysia...) chỉ công nhận về quyền kiểm soát của chủ thể đối với việc sử dụng DLCN của mình như thế nào.

Quyền kiểm soát này không phải chỉ thực hiện qua quyền đồng ý tiết lộ, chia sẻ, chuyển giao DLCN cho bên khác và nhận lại lợi ích, mà còn có các quy định hết sức chặt chẽ để vận hành một cơ chế đồng bộ, kiểm soát để DLCN của chủ thể không bị xâm phạm, sử dụng sai mục đích.

Thực tế tại Việt Nam, nhiều DLCN đã bị các đối tượng phạm tội sử dụng để giao dịch, mua, bán, cho thuê như hàng hóa mà chưa có quy định của luật để điều chỉnh; các cơ chế đảm bảo quyền của chủ thể DLCN; khả năng kiểm soát sự đồng ý, mục đích xử lý DLCN chưa đảm bảo chặt chẽ, nên cần thống nhất nhận thức về việc DLCN không phải tài sản và cần cấm mua, bán DLCN, trừ trường hợp luật có quy định khác.

Về quy định xử phạt, Luật Dữ liệu cá nhân nêu rõ hành vi mua, bán DLCN, có thể phạt đến 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm. Đối với hành vi vi phạm quy định chuyển DLCN xuyên biên giới, mức phạt tiền tối đa 5% doanh thu năm liền trước; đối với các hành vi vi phạm khác mức phạt tiền tối đa là 3 tỷ đồng; cá nhân vi phạm thì mức xử phạt bằng một nửa đối với tổ chức.