Quan sát cha mẹ đón con tan học, thầy giáo Hà Nội phát hiện 1 "bất thường": Không sửa nhanh, ảnh hưởng tương lai rất lớn!

Điều này có thể khiến người đối diện hiểu sai tính cách, hoặc mất điểm trong những tình huống quan trọng về sau khi lớn lên như phỏng vấn, thuyết trình, xin học bổng...

Mới đây, thầy Trần Nhật Minh, một giáo viên Toán nổi tiếng ở Hà Nội chia sẻ câu chuyện tưởng như rất nhỏ nhưng lại khiến nhiều phụ huynh phải suy nghĩ. Thầy viết: "Hiện nay, mình thấy có một tình trạng khá phổ biến là học sinh hay nói thiếu chủ ngữ khi giao tiếp với người lớn. Chưa đến mức nói trống không, nhưng đây là thói quen mà phụ huynh và thầy cô cần rèn nghiêm khắc".

Thầy kể, không ít lần chứng kiến bố mẹ đến đón con sau giờ học, ân cần hỏi: "Con làm được bài không?", "Con được mấy điểm?" và các em đáp ngay: "Cũng bình thường ạ" hay "Được mỗi 8 điểm thôi". Nghe qua thì chẳng có gì sai, nhưng nếu thay bằng "Con làm bài bình thường ạ" hay "Con được 8 điểm ạ" thì người nghe sẽ cảm thấy khác hẳn, đầy đủ hơn, rõ ràng hơn và lễ phép hơn.

Theo thầy Minh, bản thân các em không hề cố ý vô lễ, mà chỉ là do quen cách nói rút gọn. Nhưng chính vì thế, nếu cha mẹ và thầy cô không nhắc nhở, lâu dần trẻ sẽ mặc định đây là cách giao tiếp "bình thường" và không nhận ra nó chưa chuẩn mực.

"Vì thế, phụ huynh cần chú ý rèn và nhắc nhở con về việc nói đầy đủ câu, đủ chủ - vị không chỉ với người lớn mà ngay cả với anh chị em, bạn bè đồng trang lứa. Nếu chủ quan với việc rèn giũa lời ăn tiếng nói, học sinh dễ hình thành cách nói cụt lủn, thiếu sự tôn trọng trong giao tiếp. Lâu dần, điều này có thể khiến người đối diện hiểu sai tính cách, đánh giá thấp sự lễ phép, hoặc mất điểm trong những tình huống quan trọng về sau khi lớn lên như phỏng vấn, thuyết trình, xin học bổng...", thầy giáo nói.

Thói quen nhỏ, hệ quả lớn

Nhiều phụ huynh sau khi đọc chia sẻ của thầy Minh đã bày tỏ sự đồng tình. Một phụ huynh nói: "Mình để ý lâu rồi. Nhiều khi hỏi con 'Hôm nay ở trường thế nào?' thì bé trả lời 'Bình thường'. Thậm chí với ông bà cũng vậy. Ban đầu nghĩ trẻ con nói thế cho nhanh, nhưng đúng là nếu cứ để thế sẽ tạo thói quen xấu"; "Không biết có phải do ảnh hưởng của việc học ta không nhưng đúng là có tình trạng này thầy ạ! Ở nhà mẹ nhắc mỏi miệng nhưng lơ là cái là lại thành thói quen nói trống không ngay! Rất nhiều lần bị mẹ lơ không trả lời vì hỏi/ nói trống không nhưng các bạn ý thậm chí còn không nhận ra vì sao mẹ không trả lời"...

Thói quen nói cụt, thiếu chủ ngữ vị ngữ, tưởng chỉ ảnh hưởng trong gia đình, nhưng thực tế có thể gây ra nhiều hệ quả: Mất sự trang trọng và tôn trọng trong giao tiếp. Người đối diện, nhất là người lớn tuổi hoặc trong môi trường trang nghiêm, có thể cảm thấy bị thiếu tôn trọng.

Câu nói thiếu thành phần dễ khiến người nghe không rõ chủ thể, hoặc hiểu lệch thông điệp. Ngoài ra, khi quen nói lược bớt, trẻ sẽ khó trình bày mạch lạc trong các tình huống quan trọng như thuyết trình, phỏng vấn xin việc hay xin học bổng.

Ngôn ngữ không chỉ là phương tiện truyền đạt thông tin, mà còn là tấm gương phản chiếu nhân cách và văn hóa của người nói. Một câu trả lời đầy đủ cho thấy người nói ý thức được mình đang giao tiếp với ai và tôn trọng người đó.

Vì sao trẻ hay nói thiếu?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thói quen này:

Ảnh hưởng từ môi trường giao tiếp hàng ngày: Nếu ở nhà, cha mẹ, anh chị hoặc bạn bè cũng hay nói cụt lủn, trẻ sẽ tự nhiên bắt chước.

Sự tiện lợi và thói quen tiết kiệm lời: Trẻ em thường muốn trả lời nhanh để tiếp tục việc đang làm (ăn, chơi game, xem phim…).

Ảnh hưởng từ mạng xã hội: Nhiều bạn nhỏ quen dùng các câu rút gọn, từ viết tắt khi chat, dẫn đến mang cả thói quen này vào giao tiếp trực tiếp.

Thiếu rèn luyện từ sớm: Nếu cha mẹ không chú ý chỉnh sửa ngay khi trẻ mới hình thành thói quen, việc thay đổi sau này sẽ khó hơn.

Nhiều phụ huynh không chỉ đồng ý với ý kiến của thầy Minh, mà còn chia sẻ cách họ đã áp dụng để rèn con. Một người chia sẻ: "Nhà mình quy ước, bất cứ khi nào con nói thiếu chủ ngữ, bố mẹ sẽ giả vờ 'không nghe thấy' để con phải nói lại đầy đủ. Ban đầu con hơi khó chịu, nhưng sau vài tuần thì quen dần".

Hay một phụ huynh khác lại áp dụng cách "khen đúng lúc": "Khi con trả lời đầy đủ, mình khen ngay: 'Con nói thế mẹ nghe rất rõ, rất lễ phép'. Trẻ con thích được khen nên tự khắc nhớ lâu".

Để hình thành thói quen nói trọn vẹn, cha mẹ có thể áp dụng những phương pháp sau:

Làm gương: Người lớn nên nói đầy đủ câu khi giao tiếp, kể cả trong những tình huống ngắn gọn. Ví dụ thay vì "Ngon đấy!" thì nói "Món này ngon đấy con ạ".

Nhắc ngay khi trẻ nói thiếu: Đừng bỏ qua vì nghĩ đó là chuyện nhỏ. Hãy nhẹ nhàng nhắc: "Con thêm chủ ngữ vào nhé" hoặc "Con nói lại cho rõ ràng nào".

Tạo trò chơi luyện nói: Biến việc luyện câu thành trò chơi "nối câu", "kể chuyện tiếp sức" để trẻ vừa học vừa vui.

Giải thích lý do: Trẻ sẽ hợp tác hơn nếu hiểu rằng nói đầy đủ là cách thể hiện sự tôn trọng và giúp người khác dễ hiểu hơn.

Khen thưởng khi trẻ làm tốt: Có thể bằng lời khen, một ngôi sao dán thưởng, hay quyền lợi nhỏ mà trẻ thích.

Việc dạy trẻ nói đủ câu không chỉ là câu chuyện về ngôn ngữ. Đó còn là cách rèn luyện sự tôn trọng, tính cẩn thận và kỹ năng diễn đạt, những yếu tố đóng vai trò quan trọng trong học tập và công việc sau này.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi giao tiếp nhanh, rút gọn ngày càng phổ biến, việc giữ được thói quen nói đầy đủ, trọn vẹn càng trở nên đáng quý. Nó giúp trẻ nổi bật trong những tình huống cần thể hiện sự chuyên nghiệp và xây dựng hình ảnh cá nhân chỉn chu.

Như câu kết luận của thầy Minh: "Dạy con nói đủ, không chỉ là dạy con cách tôn trọng người khác, mà còn là nâng cao giá trị của chính mình".