Phong cách học tập sở hữu

Cuốn sách là lời cảnh tỉnh đầy sức nặng về sự lệ thuộc ngày càng sâu vào vật chất, đồng thời là lời mời gọi mạnh mẽ để mỗi người quay trở về với đời sống tinh thần đích thực.

Những người theo kiểu “sở hữu” khi học sẽ nghe bài giảng, hiểu nội dung, rồi cố gắng ghi chép từng từ vào sổ tay, để sau này có thể nhớ và do đó, thi đỗ. Nhưng điều quan trọng là, nội dung không thực sự trở thành một phần trong suy nghĩ riêng của họ, cũng không giúp suy nghĩ của họ mở rộng hay phong phú hơn. Thay vào đó, họ biến những gì họ nghe thành những cụm suy nghĩ cố định, hoặc toàn phần lý thuyết và lưu giữ chúng.

Sinh viên và nội dung bài giảng vẫn xa lạ với nhau, chỉ là mỗi sinh viên trở thành chủ sở hữu của những gì người khác nói ra (người này tạo ra hoặc lấy thông tin từ nguồn khác). Người học theo kiểu “sở hữu” chỉ có một mục tiêu: nhớ những gì họ “học” bằng cách ghi nhớ hoặc ghi chép lại. Họ hoàn toàn không tạo ra hoặc sản sinh điều gì mới mẻ.

Phong cách tiếp thu kiến thức của mỗi người tạo ra sự khác biệt. Ảnh: IStock.

Thực tế, những người thuộc kiểu “sở hữu” này cảm thấy khó chịu khi đối mặt với các ý tưởng hay suy nghĩ mới, vì những điều mới mẻ này đặt nghi vấn lên toàn bộ khối thông tin cố định mà họ nắm giữ.

Thực vậy, với những người mà phương thức “sở hữu” là hình thức chính để kết nối với thế giới, các ý tưởng không dễ dàng được định hình hoặc ghi lại chép thật là đáng sợ - giống như mọi thứ khác có thể phát triển, thay đổi và do đó nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.

Những người theo phương thức hiện hữu có thái độ học tập hoàn toàn khác biệt. Họ không đến lớp học với tư duy như một bảng trống, kể cả khi đó là tiết đầu tiên trong khóa học. Họ suy nghĩ trước về các vấn đề mà bài giảng đề cập và đặt ra những câu hỏi của riêng mình. Họ tập trung vào đề tài và thấy nó thú vị.

Thay vì chỉ đơn thuần tiếp nhận từ ngữ và ý tưởng, họ lắng nghe và quan trọng hơn, họ tiếp nhận và phản ứng một cách chủ động, hiệu quả. Những gì họ nghe kích thích suy nghĩ của họ. Câu hỏi mới, ý tưởng mới và góc nhìn mới nảy sinh trong đầu họ. Việc lắng nghe là một quá trình sống động. Họ lắng nghe với sự quan tâm, họ nghe những gì giảng viên nói và đáp lại một cách nhiệt thành. Họ không chỉ đơn thuần học kiến thức để mang về nhà và ghi nhớ.

Các sinh viên đã bị tác động và đã thay đổi: Sau mỗi bài giảng, họ đều trở thành một phiên bản khác của chính mình so với trước đó. Tất nhiên, cách thức học này chỉ có thể tồn tại nếu bài giảng thật sự hấp dẫn. Những bài giảng rỗng tuếch không thể được đáp lại theo phương thức “hiện hữu”, và trong những hoàn cảnh như vậy, sinh viên theo phương thức “hiện hữu” thấy rằng tốt nhất là không lắng nghe mà tập trung vào quá trình suy nghĩ của họ.

Ít nhất phải đề cập thoáng qua đến từ “interest” (quan tâm), thuật ngữ đã trở thành một cụm từ nhạt nhẽo trong ngôn ngữ hiện đại. Tuy nhiên, ý nghĩa cốt yếu của nó được chứa đựng trong nguồn gốc: từ La-tinh, inter-esse, có nghĩa là “được ở trong [hoặc] giữa”. Sự chú tâm tích cực và nỗ lực đạt được này được thể hiện trong tiếng Anh Trung Cổ bằng thuật ngữ “to list” (tính từ, listy; trạng từ, listily).

Trong tiếng Anh hiện đại, “to list” chỉ được sử dụng với một ý nghĩa về không gian: “một con tàu bị nghiêng”; ý nghĩa ban đầu chỉ còn lại trong từ phủ định “listless” (“mất hứng thú”). “To list” trước đây có nghĩa là “hoạt động tích cực để đạt được”, “thực sự quan tâm đến”. Nguồn gốc của từ này giống như từ “lust” (“ham muốn mãnh liệt”), nhưng “to list” không phải là một ham muốn mang tính cưỡng ép mà là sự chú tâm tự do, tích cực, hoặc nỗ lực đạt được.

“To list” là một trong những thuật ngữ chủ chốt được tác giả vô danh (giữa thế kỷ XIV) dùng trong tác phẩm The Cloud of Unknowing (Đám mây vô thức) (Evelyn Underhill, biên tập). Việc ngôn ngữ giữ lại từ này chỉ trong ý nghĩa tiêu cực là đặc trưng của sự thay đổi tinh thần trong xã hội từ thế kỷ XIII đến thế kỷ XX.