Nước ngầm suy kiệt, Lý Sơn tính chuyện 'gom nước mưa' giải khát

Nước ngầm ở đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) suy kiệt, hơn 22.000 dân và hàng trăm héc ta hành, tỏi lao đao. Trước tình trạng 'đảo khát', Sở NN&MT đề xuất dự án 250 tỉ đồng xây dựng hệ thống gom, trữ và cấp nước mưa, phục vụ sinh hoạt, sản xuất...

Cùng với phát triển kinh tế, du lịch và sản xuất nông nghiệp, nguồn nước ngầm trên đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) ngày càng suy kiệt, nhiều nơi bị nhiễm mặn. Trước thực trạng này, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi đề xuất đầu tư hệ thống thu gom, trữ và cấp nước mưa với kinh phí 250 tỉ đồng.

Đặc khu Lý Sơn: "cơn khát" ngày càng trầm trọng

Lý Sơn rộng khoảng 10km², hình thành từ núi lửa, địa hình phần lớn là đồi núi. Người dân trên đảo từ lâu đã dựa vào giếng để có nước sinh hoạt và sản xuất. Nếu năm 2014 toàn đảo chỉ có hơn 500 giếng thì nay con số đã vượt 2.100, mật độ dày đặc hơn 210 giếng/km².

Số giếng tăng nhanh nhưng lượng nước ngầm ngày càng ít, nhiều khu vực bị xâm nhập mặn. Đảo hiện có một hồ chứa nước Thới Lới, hai công trình cấp nước tập trung và hàng nghìn giếng khoan, giếng đào. Tuy nhiên các nguồn này đều không đủ đáp ứng nhu cầu.

Từ năm 2016, tỉnh Quảng Ngãi đã cấm đào, khoan giếng mới, song tình trạng thiếu nước vẫn kéo dài, ảnh hưởng đến hơn 22.000 dân và hơn 300ha đất nông nghiệp - chủ yếu trồng hành, tỏi.

"Vào mùa nắng, nông dân phải chắt chiu từng gàu nước tưới cho hành tỏi, thậm chí phải mua nước ngọt để ăn uống", bà Lê Thị Dược, nông dân thôn Tây An Hải, chia sẻ.

Không chỉ sản xuất nông nghiệp, du lịch cũng chịu áp lực lớn. Mỗi năm Lý Sơn đón 150.000 - 250.000 khách, có ngày vài ngàn lượt khách, khiến nhu cầu nước sinh hoạt tăng vọt.

Hiện mỗi ngày đảo khai thác khoảng 21.700m³ nước ngầm, gấp 7 lần so với trữ lượng cho phép (3.200m³). Hệ quả là tầng chứa nước ngày càng mặn, đe dọa trực tiếp đến nguồn nước sinh hoạt. Hồ Thới Lới dung tích hơn 271.000m³ cũng chỉ đáp ứng một phần nhỏ.

Trong khi đó lượng mưa hằng năm tại đảo Lý Sơn khá dồi dào nhưng phần lớn thoát ra biển, chưa được tận dụng tốt phục vụ sản xuất, sinh hoạt.

Giải pháp "giải khát" bằng cách đầu tư 250 tỉ đồng gom nước mưa

Để tháo gỡ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi đề xuất đầu tư hệ thống thu gom và xử lý nước mưa, dự kiến triển khai từ năm 2026 - 2029. Công trình gồm bể chứa ngầm theo địa hình, nhà máy xử lý nước công suất 1.150m³/ngày đêm, hệ thống đường ống cấp nước sinh hoạt cho khoảng 11.000 người, đồng thời tưới tiết kiệm cho 32ha nông nghiệp.

Ông Trần Phước Hiền - Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi - cho biết địa phương sẽ song song tuyên truyền để người dân lắp đặt bể chứa nước mưa, tiết kiệm nước và phát triển điện mặt trời áp mái. Chính quyền cũng được giao rà soát nhu cầu sử dụng nước đến năm 2030, 2045 để có giải pháp lâu dài, kêu gọi doanh nghiệp tham gia.

"Trước mắt, cần tăng cường trồng cây xanh để hạn chế bốc hơi nước, đồng thời nghiên cứu giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế và nguồn lực của địa phương", ông Hiền nói.

Giới chuyên gia cho rằng nếu tận dụng tốt nguồn nước mưa, kết hợp quản lý khai thác hợp lý, Lý Sơn hoàn toàn có thể thoát khỏi cảnh "khát nước" đã kéo dài nhiều năm qua.