Núi lửa Ethiopia bất ngờ phun 'như bom nổ' sau 12.000 năm ngủ yên

Một núi lửa ở đông bắc Ethiopia bất ngờ phun trào sau gần 12.000 năm, tạo ra những cột khói dày cao tới 14km cuộn về phía Yemen, Oman qua Biển Đỏ.

Theo Hãng tin AFP ngày 24-11, Trung tâm Tư vấn tro núi lửa Toulouse (VAAC) cho biết núi lửa Hayli Gubbi ở vùng Afar (Ethiopia) đã phun trào lần đầu tiên trong gần 12.000 năm, tạo cột khói tro cao tới 14km và trôi xa qua Biển Đỏ đến Yemen, Oman, Ấn Độ và Pakistan.

Núi lửa Ethiopia phun trào ‘như bom nổ’ sau 12.000 năm

Theo VAAC, núi lửa cao khoảng 500m này nằm trong thung lũng Rift, một vùng hoạt động địa chất mạnh mẽ, nơi hai mảng kiến tạo gặp nhau. Vụ phun trào được ghi nhận kéo dài nhiều giờ trong ngày 23-11.

Quan chức địa phương Mohammed Seid cho biết hiện chưa ghi nhận thương vong, nhưng đợt phun trào có thể gây ảnh hưởng kinh tế đối với cộng đồng chăn nuôi gia súc quanh khu vực.

“Dù chưa có thiệt hại về người và gia súc, nhiều ngôi làng đã bị tro bụi bao phủ, khiến vật nuôi không còn gì để ăn”, ông cho hay.

Ông Seid nói rằng trước đây không có bất kỳ ghi chép nào về việc núi lửa Hayli Gubbi từng phun trào, đồng thời lo ngại sinh kế của cư dân sẽ bị đe dọa.

Người dân sống quanh khu vực cho biết họ nghe tiếng nổ lớn kèm rung chấn giống “một quả bom bất ngờ phát nổ”. Dữ liệu vệ tinh cho thấy cột khói trắng dày đặc bốc cao và lan rộng.

Đồng thời theo Hãng tin Reuters ngày 25-11, hai hãng hàng không Ấn Độ - Air India và Akasa Air - đã hủy một số chuyến bay do mây tro từ vụ phun trào núi lửa Hayli Gubbi ở Ethiopia ảnh hưởng đến hoạt động bay. Trong đó Air India hủy 11 chuyến để kiểm tra an toàn máy bay, còn Akasa ngừng các chuyến đến Trung Đông như Jeddah, Kuwait và Abu Dhabi.

Theo Chương trình núi lửa toàn cầu của Viện Smithsonian, núi Hayli Gubbi không có ghi nhận phun trào trong toàn bộ thời kỳ Holocene, bắt đầu khoảng 12.000 năm trước vào cuối kỳ Kỷ băng hà cuối cùng.

Simon Carn, chuyên gia núi lửa tại Đại học Công nghệ Michigan, cũng xác nhận trên Bluesky rằng Hayli Gubbi “không có hồ sơ phun trào trong Holocene”, cho thấy đây là sự kiện chưa từng có trong hơn một thiên niên kỷ.

Núi lửa Indonesia phun, hơn 500 người sơ tán

Theo Hãng thông tấn Antara News (Indonesia), tính đến ngày 24-11, vụ phun trào núi lửa Semeru ở Lumajang, Đông Java hôm 19-11 đã khiến ba người bị thương nặng và ít nhất 528 cư dân phải sơ tán khẩn cấp, theo Cơ quan giảm nhẹ thiên tai quốc gia Indonesia (BNPB).

Chính quyền địa phương hiện duy trì mức cảnh báo núi lửa ở cấp IV - mức cao nhất - và đã ban bố tình trạng khẩn cấp đến ngày 26-11.

Theo BNPB, ba người bị thương hiện đang được điều trị tại Bệnh viện Đa khoa huyện Dr. Haryoto. Đợt phun trào cũng gây thiệt hại lớn với hơn 204ha đất nông nghiệp bị hủy hoại, 21 ngôi nhà bị phá hủy nặng, cùng một cơ sở giáo dục, một cơ sở y tế và một trạm điện bị hư hại.

Ngoài ra khoảng 178 người gồm người leo núi, hướng dẫn viên và nhân viên du lịch đã bị kẹt tại trạm Ranu Kumbolo vào thời điểm phun trào, nhưng hiện đã an toàn do khu vực này nằm ngoài hướng dòng khí nóng.

Theo Cơ quan địa chất Indonesia, vụ phun trào xảy ra lúc 16h ngày 19-11 (giờ địa phương), tạo cột khói bụi cao khoảng 2km và dòng khí - tro pyroclastic cực nóng dài tới 7km từ miệng núi.

Chính quyền đã phân phát nhiều vật dụng thiết yếu như nệm, bạt, chăn, khẩu trang y tế, túi rác, bộ vệ sinh cá nhân, cùng 1.000 suất ăn sẵn và 200 gói nhu yếu phẩm.

Giới chức cảnh báo nguy cơ tiếp diễn hoạt động núi lửa và khuyến cáo người dân tránh xa khu vực nguy hiểm quanh núi Semeru. Khu vực nguy hiểm được mở rộng ra bán kính 8km quanh miệng núi lửa.

Núi Semeru - còn gọi là Mahameru (có nghĩa là "núi vĩ đại"), ngọn núi cao nhất trên đảo Java - là một trong 129 núi lửa đang hoạt động của Indonesia. Ngọn núi này từng phun trào lớn vào năm 2021, khiến 51 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. 

Indonesia nằm trên “vành đai lửa” Thái Bình Dương nên thường xuyên xảy ra động đất và núi lửa phun.