Những sai lầm khiến trẻ hay ốm bệnh mùa tựu trường

(Dân trí) - Mùa tựu trường, thời tiết và môi trường sinh hoạt thay đổi, trẻ có thể mắc các bệnh hô hấp. Việc điều trị sai cách cũng có thể dẫn đến tình trạng bệnh của trẻ nặng hơn.

Tại sao trẻ cứ đi học là dễ mắc bệnh?

Mùa tựu trường đang đến gần, cũng là thời điểm thời tiết nhiều vùng trên cả  chuyển mùa, sáng nắng chiều mưa. Theo BSCK2 Dư Minh Trí, Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TPHCM), đây là giai đoạn trẻ em rất dễ mắc các bệnh hô hấp do nhiều yếu tố kết hợp.

Đầu tháng 9, thời tiết nhiều nơi trên cả nước bắt đầu chuyển mùa. Tại khu vực phía nam, tình trạng sáng nắng chiều mưa tạo điều kiện lý tưởng cho siêu vi và vi khuẩn phát triển mạnh mẽ và lây lan qua đường không khí, giọt bắn, dịch tiết, đặc biệt khi trẻ bắt đầu đi học, tiếp xúc đông đúc với bạn bè.

Trẻ em là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Đặc biệt, nhiều bé còn rất nhỏ, chưa từng tiếp xúc với tác nhân gây bệnh trước đó. Điều này dẫn đến trẻ dễ mắc bệnh khi đi học lần đầu. 

Các bệnh hô hấp thường gặp được chia thành 2 nhóm dựa trên vị trí tổn thương.

Nhiễm trùng hô hấp trên bao gồm viêm mũi họng, viêm mũi xoang, viêm mũi dị ứng và viêm tai giữa - những bệnh lý từ vùng cổ trở lên. Chúng gây triệu chứng như ho, sổ mũi, nghẹt mũi, khiến trẻ mệt mỏi nhưng thường vẫn thở bình thường.

Ngược lại, nhiễm trùng hô hấp dưới nguy hiểm hơn, bao gồm viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi. 

"Giữa 2 nhóm này, nhiễm trùng hô hấp dưới nguy hiểm hơn vì có thể tổn thương ở các túi phế nang nằm ở vùng sâu nhất của hệ hô hấp, chứa nhiều mạch máu và có chức năng trao đổi khí trong cơ thể.

Khi tổn thương xảy ra, các bé rất dễ rơi vào tình trạng thiếu oxy, suy hô hấp, thở mệt, thở co lõm. Thậm chí, khi nhiễm trùng xảy ra ở vị trí này, vi trùng có thể theo mạch máu lan khắp cơ thể, dẫn đến những biến chứng ngoài phổi, như nhiễm trùng huyết hoặc viêm màng não", bác sĩ Trí cảnh báo. 

Ngoài ra, trẻ cũng dễ mắc các bệnh không nhiễm trùng như viêm mũi dị ứng hay hen suyễn. 

Những hiểu lầm tai hại về bệnh hô hấp

Bác sĩ Trí cũng chia sẻ một dẫn chứng, ở Việt Nam, 50% trẻ có triệu chứng bệnh hô hấp nhưng không đi khám mà được tự điều trị tại nhà. Đôi khi, các bé được dùng những loại thuốc chưa phù hợp, dẫn đến khi khám thì đã bị kháng thuốc hoặc biến chứng rất nhiều.

Do đó, bác sĩ nhấn mạnh, phụ huynh cần đưa con đi khám ngay khi thấy con có vấn đề bất thường về sức khỏe.

"Nếu đã biết bệnh lý của con, phụ huynh cần theo dõi các dấu hiệu diễn tiến nặng để đi khám ngay. Còn nếu chưa biết con bị bệnh gì, gia đình cũng nên đi khám ngay để có chẩn đoán chính xác, từ đó chăm sóc và điều trị tốt hơn", bác sĩ nhấn mạnh.

Ngoài ra, nhiều phụ huynh hiểu lầm rằng hô hấp trên chỉ là "cảm thông thường", không nguy hiểm, trong khi hô hấp dưới mới nghiêm trọng. Bác sĩ Trí cũng lưu ý, bệnh thường bắt đầu từ hô hấp trên và diễn tiến xuống dưới nếu không chăm sóc kịp thời. Do đó, phòng ngừa sớm là chìa khóa giúp trẻ hạn chế mắc bệnh nặng.

Đặc biệt, khi có con mắc bệnh hô hấp, phụ huynh cần theo dõi nhịp thở của con để đưa vào bệnh viện kịp thời, tránh các tình trạng suy hô hấp (trẻ thở nhanh, thở gắng sức với biểu hiện co lõm ngực, phập phồng cánh mũi (độ 2) hoặc tím môi, giảm SpO2. Những dấu hiệu này cho thấy bệnh đang lan xuống hô hấp dưới, bé cần được can thiệp y tế kịp thời để tránh ngừng thở.

Đối với tình trạng nhiều phụ huynh lạm dụng thuốc xịt mũi hiện nay, bác sĩ Trí lưu ý bố mẹ cần phân biệt rõ 2 nhóm: rửa mũi và thuốc thực thụ.

Nhóm rửa mũi (nước muối sinh lý, nước biển sâu) an toàn, dùng theo nhu cầu để vệ sinh, không giới hạn lần, đặc biệt cho trẻ chưa biết xì mũi. Rửa giúp tránh nghẹt mũi, ngăn chất nhầy vào phổi gây khò khè, hoặc "thò lò mũi" làm bé khó chịu. 

Ngược lại, nhóm thuốc có thể gây nguy hiểm nếu tự dùng đối với trẻ nhỏ.

"Người lớn thích dùng vì xịt vào có thể làm thông mũi thông ngay lập tức. Tuy nhiên, ở trẻ, thuốc co mạch có thể gây co mạch toàn thân, tăng huyết áp, thậm chí dẫn đến cấp cứu", bác sĩ Trí cho biết. 

Chia sẻ thêm, bác sĩ cho hay, mỗi tháng, khoa Khám bệnh tiếp nhận vài ca tăng huyết áp do thuốc co mạch. Nhiều phụ huynh nghe người quen giới thiệu, thấy trẻ lớn dùng ổn nên áp dụng cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, cân nặng và thể trạng khác nhau có thể dẫn tới phản ứng cơ thể khác nhau.

Bác sĩ Trí cảnh báo, cha mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc cho con trẻ sử dụng vì có thể không may xảy ra biến chứng. Trẻ cần được khám trực tiếp để đánh giá mức độ bệnh và có phương án điều trị hợp lý.