Những nông dân 'dạn tay' thử kỹ thuật trồng lúa giảm phát thải - Báo VnExpress Đời sống

Tuy nhiên, khi gạo đang nuôi sống một nửa dân số thế giới, ngừng trồng lúa là bất khả thi. Các dự án, như EkoClimate, tìm kiếm phương thức canh tác mới ít phát thải hơn. Trong đó kỹ thuật tưới nước và để khô luân phiên (AWD) ước tính có thể giúp giảm 35-50% lượng phát thải methane so với làm ngập ruộng. Khi ruộng khô, những vi sinh vật vốn phát thải khí methane sẽ ngừng hoạt động, đây chính là chìa khóa để giảm phát thải. Đồng thời, rễ lúa buộc phải phát triển mạnh hơn để tìm nước, do đó khi có nước trở lại, cây tăng trưởng mạnh cho năng suất cao. Phương thức này còn giảm lượng nước ngọt cho trồng lúa (khoảng 20%).

Ông Nguyễn Huy Dũng, Giám đốc Rize tại Việt Nam cho biết, trong một chu kỳ của cây lúa, hai giai đoạn có thể để ruộng khô theo phương pháp AWD. Để đo mực nước cạn đảm bảo không ảnh hưởng đến cây lúa, ruộng nhà ông Tín đã cắm một ống nhựa với 6 lỗ đục thẳng hàng, sâu 15 cm dưới mặt ruộng. "Nếu giữ mực nước thấp hơn không quá 15 cm so với mặt ruộng thì cây lúa không ảnh hưởng", ông Dũng cho biết.

Theo quy trình chuẩn của tổ chức The Gold Standard, cứ một lần rút nước, trên 1 ha ruộng có thể giảm được lượng phát thải tương đương 2 tấn CO2 (2 tín chỉ carbon). Một vụ lúa thành công 2 lần rút nước có thể giảm 4 tín chỉ carbon.

Theo các chuyên gia của dự án, không phải nông dân nào cũng sẵn sàng áp dụng kỹ thuật AWD nếu không tìm thấy lợi ích gì. Ở khu vực triển khai EkoClimate cũng như các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, nông dân đang canh tác 3 vụ mỗi năm. Vụ đông xuân - mùa khô dễ áp dụng AWD nhưng vụ hè thu và thu đông diễn ra trong mùa mưa, nhiều nông dân sẽ ngại bơm nước ra khỏi ruộng, hoặc thời điểm mưa quá nhiều cũng không thể bơm nước ra ngoài. Các chuyên gia cũng chứng kiến nông dân ngại áp dụng những kỹ thuật mới vì sợ giảm năng suất. Họ chờ xem người khác làm trước.

Điều thôi thúc ông Tín - người sinh ra trong một gia đình nhiều đời trồng lúa nước và bản thân sống bằng nghề này đã 30 năm (từ 1995) - tham gia EkoClimate không chỉ là các kỹ thuật giảm phát thải, mà còn nhiều kỹ thuật canh tác bền vững khác.

"Nông dân chúng tôi trước đây trồng lúa theo thói quen, không hiểu gì khoa học. Tôi tham gia dự án để có thêm hiểu biết kỹ thuật, làm ra hạt lúa chất lượng có thể xuất khẩu và không ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Tôi cũng muốn góp phần vào ngành nông nghiệp hiện đại", ông Tín chia sẻ.

Bên cạnh AWD, khi tham gia EkoClimate, ông Tín được các kỹ sư hướng dẫn kỹ thuật quản lý dư lượng tối đa (MRL) trực tiếp tại đồng ruộng. Nhờ thế, ông đã giảm 10-15% lượng phân bón để đảm bảo dư lượng ở mức cho phép xuất khẩu, chi phí cho sản xuất cũng giảm. Ông Tín khoe, năm nay chuyển sang trồng giống lúa chất lượng cao ST24 và ST25, cây không mắc đạo ôn nên ông thậm chí không xịt ngừa. Theo ông, những hướng dẫn của chương trình đối với nông dân không khó, "nghe giải thích tôi có thể thực hiện được", ông Tín nói.