Những loại thuốc gì nguy cơ hại thận?

Trả lời:

Thận dễ bị tổn thương không chỉ bởi bệnh lý nền mà còn do việc lạm dụng thuốc, đặc biệt các nhóm kháng sinh, thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid, lợi tiểu hay các chế phẩm mang danh giảm cân, tăng cơ, làm trắng da trôi nổi trên thị trường.

Một số loại thuốc kháng sinh có thể tạo ra các tinh thể rắn, kết tủa và làm gián đoạn dòng nước tiểu. Một số khác chứa các chất có thể ảnh hưởng tới tế bào mà thận cố gắng đào thải ra khỏi cơ thể. Hay các thuốc lợi tiểu giúp cơ thể loại bỏ các chất lỏng, bác sĩ thường chỉ định điều trị cho người bệnh huyết áp cao và một số bệnh có thể gây sưng, tấy. Tuy nhiên, tác dụng phụ đôi khi có thể gây ra tình trạng mất nước, gây hại cho thận, đặc biệt nguy cơ mắc bệnh sỏi thận cao, nhất là khi người bệnh tự ý dùng không theo chỉ định.

Thuốc giảm cân tràn lan, làm tình trạng suy thận diễn tiến nhanh, người sử thuốc thường đi tiểu nhiều hơn bình thường, mất khoảng 10% trọng lượng trong khoảng 1-2 tuần và rơi vào tình trạng suy đa cơ quan như suy thận cấp, suy gan cấp, cơ thể mệt mỏi, phù toàn thân. Nhiều bệnh nhân còn uống trà hoặc bột giảm cân không rõ nguồn gốc khiến tình trạng suy thận diễn tiến rất nhanh chỉ sau khoảng hơn một tháng sử dụng. Ngoài ra, các nhóm viên uống làm trắng da thường chứa glutathione, một chất chống oxy hóa giúp làm sáng da bằng cách ức chế sản xuất melanin. Nếu sử dụng với liều cao, không có kiểm soát của bác sĩ có thể gây suy thận cấp, đặc biệt trên người bệnh đã có nền suy thận mạn.

Thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) tăng 50% nguy cơ tổn thương thận cấp nếu sử dụng kéo dài. Tương tự, thuốc nhuận tràng và ức chế bơm proton như omeprazol - vốn phổ biến với người trẻ, có thể gây suy thận mạn tính nếu dùng bừa bãi.

Đáng báo động hơn là nhiều thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân trên thị trường chứa các hợp chất bị cấm như sibutramine, phenolphthalein, nguy cơ gây rối loạn tim mạch, gan, thận và thần kinh. Cơ chế "giảm mỡ nhanh" thường là lợi tiểu mạnh, gây mất nước, rối loạn chuyển hóa, giảm hấp thu dưỡng chất, dẫn đến hệ quả cấp tính như suy thận, nhiễm độc acid chuyển hóa, thậm chí tử vong.

Người bệnh không tự ý mua thuốc điều trị tại nhà mà chưa tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ có chuyên môn, đặc biệt đối với người đã và đang mắc bệnh lý về thận. Trẻ nhỏ, người cao tuổi cũng là những nhóm cần hết sức thận trọng khi sử dụng thuốc.

Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh
Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam