Nhóm năng lực giúp sinh viên không bị bỏ lại trước tác động từ AI

Trong tọa đàm "AI vào việc học, làm sao để không lạc lối?" do trường Đại học FPT tổ chức ngày 30/5, các chuyên gia đã chia sẻ nhiều góc nhìn thiết thực về những kỹ năng nền tảng giúp sinh viên không bị "bỏ lại" trong thời đại AI. Chương trình nằm trong chuỗi sự kiện "Prompt your Future" của trường Đại học FPT, với sự tham gia của ông Nguyễn Tiến Huy - CEO Pencil Group, ông Bung Trần - Phó chủ tịch AI Education, và ThS. Lê Hồng Ngọc - Trưởng phòng Tư vấn hướng nghiệp, trường Đại học FPT.

Theo các chuyên gia, khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang tái định hình thị trường lao động toàn cầu, việc xác định kỹ năng cần thiết để sinh viên có thể thích ứng và nổi bật trở thành mối quan tâm lớn của phụ huynh, nhà trường và doanh nghiệp, để sinh viên có thể thích ứng và nổi bật trở thành mối quan tâm lớn của phụ huynh, nhà trường và doanh nghiệp.

"Nếu AI có thể thay thế một kỹ năng nào đó, nó sẽ làm rất nhanh. Còn những kỹ năng mang tính nhân bản, không thể đo lường hoặc chấm điểm cụ thể, như sáng tạo, giao tiếp, thấu cảm... thì AI sẽ khó thay thế được", ông Bung Trần nhận định. Dẫn chứng từ báo cáo của LinkedIn và Microsoft, ông cho biết kỹ năng được đánh giá quan trọng nhất hiện nay không phải là AI, mà là giao tiếp.

Bên cạnh giao tiếp, ông Bung Trần cho rằng sinh viên cần thành thạo thêm các nhóm kỹ năng cốt lõi khác bao gồm: tư duy phản biện, tính chuyên nghiệp, năng lực cộng tác, năng lực lãnh đạo, hiểu biết công nghệ, năng lực hòa nhập và học tập suốt đời. Một số kỹ năng thường bị xem nhẹ nhưng ngày càng quan trọng khi sinh viên bước vào môi trường làm việc toàn cầu. Theo ông, đây là những kỹ năng được tổng hợp từ khung năng lực do các trường đại học và doanh nghiệp hàng đầu tại Mỹ thống nhất xây dựng.

"Hầu như tất cả ngành nghề đều đang được AI tác động theo một cách nào đó", ThS. Lê Hồng Ngọc nói. "Nếu biết tận dụng, AI sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực để sinh viên học tập hiệu quả hơn, sáng tạo hơn và phát triển tốt hơn."

Theo bà Ngọc, việc phát triển nhóm năng lực trên không chỉ đến từ việc học lý thuyết, mà phải thông qua quá trình rèn luyện thực tiễn. Tại trường Đại học FPT, sinh viên được tham gia mô hình học tập dựa trên dự án (project-based learning) trong hầu hết các môn học. Mỗi sinh viên đều phải đảm nhiệm vai trò cụ thể trong nhóm, từ đó, phát triển khả năng lãnh đạo, phối hợp, phản biện và giải quyết vấn đề.

Hơn nữa, trường có kỳ thực tập doanh nghiệp (On Job Training- OJT) kéo dài từ 4 đến 8 tháng được triển khai ngay từ năm 3 giúp sinh viên trải nghiệm thực tế môi trường làm việc chuyên nghiệp. Trong thời gian này, các bạn làm việc, tham gia dự án với kết quả thực tế như một nhân viên chính thức. Qua đó, các bạn học cách giao tiếp, làm việc nhóm, thích nghi với văn hóa doanh nghiệp và hình thành tác phong chuyên nghiệp. Nhiều sinh viên nhờ thể hiện tốt trong OJT đã được doanh nghiệp giữ lại làm việc trước khi tốt nghiệp, thậm chí đảm nhận vị trí quản lý.

Trước khi xây dựng năng lực tự định hướng, sinh viên cần có khả năng phát triển sự nghiệp cá nhân một cách chủ động. Theo ông Bung Trần, đây là kỹ năng nền giúp mỗi người không chỉ ứng phó tốt với những biến động nghề nghiệp do AI mang lại, mà còn có thể dẫn dắt sự nghiệp theo cách riêng, từ đó nâng cao giá trị bản thân. Ông cho rằng sinh viên ngày nay cần được hỗ trợ để tự khám phá sở trường, đặt mục tiêu và xây dựng lộ trình phù hợp với thế mạnh cá nhân.

Theo đó, bà Lê Hồng Ngọc cũng nhấn mạnh vai trò của chương trình Phát triển cá nhân (Personal Development Program - PDP), một học phần bắt buộc tại trường Đại học FPT nhằm giúp sinh viên định hình lộ trình nghề nghiệp từ sớm. Trong học phần này, các bạn được hướng dẫn xác định giá trị cá nhân, khám phá điểm mạnh - điểm yếu và thiết lập mục tiêu phát triển dài hạn.

Qua các hoạt động như viết kế hoạch cá nhân, tham vấn hướng nghiệp, làm bài trắc nghiệm tính cách và năng lực, sinh viên từng bước hiểu rõ bản thân và lựa chọn con đường phù hợp với mình. Đây là bước nền quan trọng để sinh viên phát triển khả năng tự định hướng, một trong những năng lực thiết yếu trong thời đại AI.

Ngoài ra, trường còn khuyến khích sinh viên tự thành lập câu lạc bộ theo sở thích hoặc chuyên môn, từ đó rèn luyện năng lực tổ chức, giao tiếp và lãnh đạo. Sinh viên cũng được tạo điều kiện chủ động tổ chức các sự kiện trong và ngoài trường, như hội thảo chuyên ngành, cuộc thi học thuật hay hoạt động tình nguyện. Thông qua việc lên kế hoạch, phân công nhiệm vụ, làm việc nhóm và tương tác với nhiều bên liên quan, các bạn sẽ tích lũy kinh nghiệm thực tế và hoàn thiện nhiều năng lực mềm. Những dự án hướng đến cộng đồng không chỉ giúp sinh viên hiểu rõ hơn về trách nhiệm xã hội, mà còn góp phần hình thành tư duy phản biện và năng lực thích ứng trong môi trường biến động.

Bên cạnh đào tạo sinh viên với những năng lực trên, ông Bung Trần còn đánh giá cao trong chương trình đào tạo của trường Đại học FPT khi chú trọng bồi dưỡng tư duy nhân văn cho sinh viên công nghệ. Ông nhận định rằng việc giảng dạy đạo đức không chỉ giúp sinh viên ứng dụng AI một cách có trách nhiệm, mà còn định hình bản lĩnh nghề nghiệp lâu dài.

"Trong kỷ nguyên AI có thể tạo ra sản phẩm nhanh hơn, tốt hơn con người, nền tảng đạo đức sẽ giúp chúng ta lựa chọn cách sử dụng AI một cách có trách nhiệm", ông nói. "Chúng ta cần dạy sinh viên biết sống trọn vẹn, không ngại đặt câu hỏi: Tại sao tôi có mặt trên đời?".

Sau chia sẻ của hai chuyên gia, ông Nguyễn Tiến Huy cũng kết luận, thế giới có thể thay đổi từng ngày bởi AI, nhưng thứ không đổi là giá trị con người. Sinh viên cần học cách làm việc với AI, nhưng hơn hết là hiểu chính mình để không bị cuốn trôi bởi sự thay đổi quá nhanh của thời đại.

Nhật Lệ