Nhàn đàm: Lá còn xanh

Khi năm học mới bắt đầu, ngôi trường tiểu học ấy cũng vừa khánh thành thêm hai dãy phòng học mới khang trang.

Đầu hè, tấm bảng vẽ dự án dựng lên sừng sững ngay những gốc cây chò nâu bị cưa ngang mặt đất. Năm học này, tụi nhỏ sẽ có thêm phòng học nhưng lại mất đi một đám lá mát lành và một sân chơi rộng rãi. Những đôi mắt tròn xoe ngơ ngác tìm kiếm đám "cây chuồn chuồn" thương sao là thương.

Con tôi cũng không còn cơ hội khum tay đón mớ "chuồn chuồn" từ bông chò nâu trút xuống như mưa sau những trận gió hào sảng buổi chiều hè. Bây giờ, con chỉ còn mớ "chuồn chuồn" khô cất trên kệ sách, lâu lâu đem ra ngắm nghía, rồi hỏi mẹ liệu "con chuồn chuồn" này có hóa thân thành một "cây chuồn chuồn" cao lớn nào nữa không?

Sài Gòn có rất nhiều "cây chuồn chuồn", nhất là khúc đường Phạm Ngọc Thạch. Tôi từng xót lòng khi thấy đám "chuồn chuồn" bị vùi dập tả tơi trong cơn giông lớn quét qua thành phố năm nào. Bây giờ thỉnh thoảng tôi vẫn rong ruổi ngang qua đoạn đường đó, liếc lên vòm cây, thấy lá vẫn biếc xanh mà lòng bình an đến lạ!

Những cái cây luôn trở đi trở lại trong giấc mơ của tôi. Có khi là cây khuynh diệp già với những chùm lá dài, bông hình chóp nón rơi tao tác trong cơn gió chướng. Tôi và đám bạn hàng xóm từng đứng im tiễn biệt cây khuynh diệp già khi ba kêu thợ cưa hạ cây để làm cột nhà. Đó là cây khuynh diệp đầu tiên và cũng là cuối cùng hiện hữu trong đời tôi. Sau này, cái nồi lá xông má nấu cho tôi giải cảm cũng thiếu đi mùi the nồng của lá khuynh diệp. Thiếu một thứ mùi "già nua" trong tuổi thơ tưởng chỉ là một điều nhỏ nhặt, nhưng lại là thứ tôi mãi đi tìm mà không còn gặp lại nữa. Bởi có hít đầy cuống phổi cái mùi dầu khuynh diệp công nghiệp cũng không ra một chút mùi của đám lá khuynh diệp xanh tươi năm nào.

Thỉnh thoảng tôi nhớ rừng cây giá tỵ trên Đồng Nai. Năm 4 tuổi, tôi được đi giữa rừng giá tỵ khi cùng người thân tìm đường đến nhà ông thầy trị ban khỉ. Giữa một rừng cây mênh mông, ngước lên thấy lá đan nhau che hết nắng trời, tôi thấy mình như con sóc nhỏ nhoi được chở che, bao bọc. Mùa thu này, rừng cây giá tỵ đang mùa thay lá, bạc cả một khoảng trời nhưng tôi chưa có dịp quay về nơi đó.

Tôi cũng từng nặng lòng vì ba cây bần ngay chân cầu Sài Gòn (hướng Thủ Đức) biến mất khi một công trình lớn khởi công. Chỉ dấu cuối cùng của vùng rìa ngoại thành không còn nữa. Mấy ai biết, chỗ đó, hướng đó đã từng có những cái cây của đồng bưng xanh mướt.

Rồi thỉnh thoảng sẽ có những đợt tỉa cành cây để đảm bảo an toàn. Tôi nhớ, cứ độ gần tết, giữa cái nắng tháng chạp đanh giòn, những tán cây xanh um lại rũ xuống sau tiếng máy cưa gãy gọn. Mùi nhựa cây hăng hắc bay lên. Đi dưới lòng đường, ngước nhìn lên những thân cây trơ trọi, lòng tôi hẫng đi một nhịp, nghe như tiếng thở dài.

Đôi lúc tôi thấy mình khờ dại như một đứa trẻ, lúc nào cũng ước những cái cây luôn còn xanh lá, dù thành phố phát triển hiện đại, mở rộng đến đâu…