"Tôi biết một số nhà máy đã cho nửa nhân viên nghỉ vài tuần và ngừng hầu hết hoạt động sản xuất. Dù chưa xảy ra trên quy mô lớn, điều này đang diễn ra ở các trung tâm xuất khẩu chủ chốt như Nghĩa Ô và Đông Quản. Có lo ngại rằng tình hình sẽ lan rộng", Cameron Johnson tại hãng tư vấn Tidalwave Solutions (Thượng Hải) cho biết. Chịu ảnh hưởng mạnh nhất là các nhà máy sản xuất đồ chơi, đồ thể thao và sản phẩm giá rẻ.
Các doanh nghiệp này kỳ vọng thuế nhập khẩu sau này sẽ giảm, giúp các đơn hàng phục hồi. Theo ước tính của Goldman Sachs, khoảng 10-20 triệu lao động Trung Quốc hiện tham gia vào hoạt động xuất khẩu sang Mỹ.
Sau nhiều vòng áp thuế, Mỹ hiện áp dụng thuế bổ sung 145% lên toàn bộ sản phẩm từ Trung Quốc. Bắc Kinh vì thế cũng trả đũa bằng thuế 125% với hàng Mỹ. Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần khẳng định các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh đang diễn ra. Trong khi đó, Trung Quốc phủ nhận điều này.
Ash Monga, Nhà sáng lập kiêm Giám đốc công ty quản lý chuỗi cung ứng Imex Sourcing Services ở Quảng Châu, cho biết tác động từ thuế nhập khẩu lần này lớn hơn rất nhiều so với đại dịch. Với các doanh nghiệp nhỏ vốn vài triệu USD, mức tăng đột ngột như vậy là quá sức chịu đựng, có thể buộc họ phải đóng cửa.
Monga cho biết nhu cầu từ khách hàng và doanh nghiệp nhập khẩu hàng Trung Quốc hiện rất lớn. Vì thế, ông sẽ ra mắt một trang web "Hỗ trợ thuế" nhằm giúp các doanh nghiệp nhỏ tìm nhà cung cấp ngoài Trung Quốc.
Việc gián đoạn kinh doanh đang buộc các nhà xuất khẩu Trung Quốc phải thử các chiến lược bán hàng mới. Woodswool, một nhà sản xuất đồ thể thao có trụ sở tại Ninh Ba gần đây nhanh chóng chuyển sang bán hàng trong nước qua livestream (phát sóng trực tiếp).
"Chúng tôi đã nhận được hơn 30 đơn hàng với tổng giá trị hơn 5.000 nhân dân tệ (690 USD) chỉ sau một tuần livestream. Tất cả đơn hàng từ Mỹ đã bị hủy", Li Yan quản lý nhà máy kiêm giám đốc thương hiệu của Woodswool, cho biết trên CNBC.
Hơn 20 năm qua, công ty bán hàng cho khách ở châu Âu, Australia và Mỹ. Trước đây, hơn một nửa sản lượng của họ xuất khẩu sang Mỹ. Vì thế, họ phải cắt bỏ một phần công suất trong 2-3 tháng tới, cho đến khi xây dựng được thị trường mới, Li Yan cho biết.
Việc livestream bán hàng được các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc thúc đẩy, theo lời kêu gọi của giới chức, nhằm giúp các nhà xuất khẩu chuyển hướng sang thị trường nội địa. Với Woodswool, họ đang bán trực tuyến thông qua đại gia tìm kiếm Baidu.
"Tôi chọn livestream bằng nhân vật ảo của Baidu, vì có thể triển khai trong vòng hai tuần mà không cần tốn chi phí xây studio và thuê nhân sự", Li giải thích.
Baidu cho biết họ đã hỗ trợ ít nhất vài trăm doanh nghiệp ra mắt kênh thương mại điện tử nội địa. Trước đó, Baidu hồi đầu tháng thông báo sẽ cung cấp miễn phí công cụ trí tuệ nhân tạo, như nhân vật ảo "Huiboxing" cho 1 triệu doanh nghiệp. Các nhân vật ảo này mô phỏng con người, sử dụng AI để bán hàng và giao tiếp với khách. Baidu khẳng định tỷ suất lợi nhuận đầu tư khi dùng nhân vật ảo cao hơn so với người thật.
Sàn thương mại điện tử JD.com cũng có chương trình hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu. Công ty cam kết chi 200 tỷ nhân dân tệ (27,22 tỷ USD) mua hàng hóa Trung Quốc vốn để xuất khẩu và tìm cách tiêu thụ chúng trong nước. Công ty giao đồ ăn Meituan cũng thông báo sẽ hỗ trợ các nhà xuất khẩu phân phối trong nước, nhưng không nêu rõ số tiền cụ thể.
Dù vậy, 27,22 tỷ USD chỉ chiếm khoảng 5% trong số 524,66 tỷ USD hàng hóa mà Trung Quốc xuất sang Mỹ năm 2024.
Tuy nhiên, việc chuyển hướng bán hàng trong nước cũng vấp phải nhiều thách thức. Michael Hart, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc, cho biết: "Một vài doanh nghiệp nói với chúng tôi rằng với mức thuế 125%, mô hình kinh doanh của họ không còn khả thi. Sự cạnh tranh giữa các công ty Trung Quốc cũng tăng lên trong tuần qua".
Ông dự báo thuế nhập khẩu của cả Mỹ và Trung Quốc vẫn duy trì ở một mức độ nhất định. Tuy nhiên, một số sản phẩm sẽ có ngoại lệ. "Đó chính xác là những gì họ đang hướng tới", ông nhận định.
Dù vậy, những sản phẩm được thiết kế cho người tiêu dùng vùng ngoại ô Mỹ có thể không phù hợp với người sống trong căn hộ ở Trung Quốc. Nhiều hãng sản xuất đã lên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc như Rednote và Douyin (phiên bản nội địa của TikTok) để kêu gọi người tiêu dùng trong nước ủng hộ. Tuy nhiên, đây cũng không phải là chiến lược lâu dài, Ashley Dudarenok - Nhà sáng lập công ty tư vấn marketing ChoZan cho biết.
Ngày càng ít công ty Trung Quốc có ý định bán sang Mỹ thông qua nước thứ ba, do lo ngại nước này tăng giám sát hoạt động tái xuất hàng hóa. Vì thế, họ đang chuyển sản xuất sang Ấn Độ hoặc Đông Nam Á, trong khi số khác tìm kiếm khách hàng ở châu Âu và Mỹ Latin.
Liu Xu điều hành công ty Beijing Mingyuchu chuyên bán sản phẩm nhà tắm sang Brazil. Gần đây, anh gặp khó khăn do tỷ giá biến động và chi phí vận chuyển container cao. Tuy nhiên, Liu kỳ vọng thương mại với Brazil sẽ ít bị ảnh hưởng bởi căng thẳng Mỹ - Trung.
Trong giai đoạn 2018-2024, xuất khẩu của Trung Quốc sang Brazil đã tăng gấp đôi. Xuất khẩu sang Ghana cũng vậy.
Trong đại dịch, Cotrie Logistics - một công ty có trụ sở tại Ghana - đã được thành lập để hỗ trợ doanh nghiệp tìm nguồn cung, điều phối hàng hóa khi cảng biển tắc nghẽn và xây dựng tuyến logistics ổn định. Công ty này chủ yếu giao thương với Trung Quốc, hiện có doanh thu từ 300.000 đến 1 triệu USD mỗi năm.
CEO Cotrie Bright Tordzroh cho biết căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh đã khiến nhiều công ty tìm kiếm nguồn cung và địa điểm sản xuất ngoài Mỹ. Ông kỳ vọng điều này sẽ mở ra nhiều cơ hội cho Cotrie.
Hà Thu (theo CNBC, Reuters)
Tin liên quan
