Người Việt đón ngày dài nhất 2025: 178 năm nữa mới có hạ chí ngày 22.6?

Việt Nam sắp đón hạ chí, ngày dài nhất năm 2025. Theo nhiều trang tin tức, sẽ không có ngày hạ chí 22.6 nào cho tới năm 2203, tức 178 năm nữa. Sự thật thế nào?

Điều thú vị là lần hạ chí gần đây nhất vào năm 2024 được xem là hạ chí sớm nhất trong 228 năm, kể từ năm 1796.

Hạ chí là gì?

Theo EarthSky, hạ chí không phải là một ngày mà là một điểm. Đó là khoảnh khắc khi mặt trời ở xa nhất về phía bắc trên bầu trời của chúng ta. Vào ngày có điểm hạ chí, mặt trời mọc và lặn xa nhất về phía bắc trên đường chân trời nơi bạn sống và gần với đỉnh điểm nhất vào buổi trưa.

Ở Bắc bán cầu, ngày có điểm hạ chí đánh dấu đêm ngắn nhất và ngày dài nhất trong năm. Đối với Nam bán cầu, nó đánh dấu đêm dài nhất và ngày ngắn nhất. Sau ngày này, mặt trời sẽ lại bắt đầu di chuyển về phía nam trên bầu trời của chúng ta.

Theo Hội Thiên văn Hà Nội (HAS), thời điểm hạ chí, cực bắc của trái đất sẽ nghiêng về phía mặt trời. Lúc này, mặt trời đạt tới vị trí tối đa về phía bắc của bầu trời. Mặt trời sẽ chiếu sáng thẳng lên đường chí tuyến bắc tại 23,44 vĩ độ bắc.

"Đây sẽ là ngày đầu tiên của mùa hè ở Bắc bán cầu và là ngày đầu tiên của mùa đông ở Nam bán cầu. Đây cũng là ngày có thời gian ban ngày dài nhất và đêm ngắn nhất trong năm", HAS thông tin.

Theo NASA, "hạ chí" (solstice) có nghĩa là "mặt trời đứng yên" trong tiếng Latinh. Đó là bởi vì mặt trời mọc vào ngày hạ chí ở xa nhất về phía đông bắc và hoàng hôn ở xa nhất về phía tây bắc trong năm. Trong một vài ngày trước và sau ngày hạ chí, mặt trời cũng xuất hiện gần những điểm xa nhất này trước khi từ từ quay trở lại để mọc và lặn về phía đông vào điểm phân tiếp theo.

Theo Timeanddate.com, người Việt Nam sắp đón hạ chí trong năm 2025 diễn ra vào lúc 9 giờ 42 phút ngày 21.6 (xét tại vị trí TP.HCM). 

Hạ chí ngày 22.6 hiếm đến mức nào?

Theo chuyên gia, hạ chí hằng năm có thể rơi vào 3 ngày là 20.6, 21.6 hoặc 22.6. Trong đó, hạ chí rơi vào ngày 22.6 tính theo giờ phối hợp quốc tế (UTC) là khá hiếm. Theo đó, lần cuối hạ chí rơi vào ngày này là năm 1975 (giờ UTC) và sẽ không có ngày hạ chí 22.6 nào cho tới năm 2203, tức 178 năm nữa.

Tuy nhiên theo giờ Việt Nam, hạ chí vào ngày 22.6 không hiếm đến vậy. Cụ thể, hạ chí ở Việt Nam thường diễn ra vào ngày 21.6, trong khi ngày 20.6 và 22.6 ít hơn. Theo Timeanddate.com, xét tại vị trí TP.HCM hạ chí gần nhất diễn ra vào ngày 22.6 là năm 2011 và 78 năm sau vào năm 2103, hạ chí ngày 22.6 mới lặp lại.

Theo trang tin Yahoo News (Mỹ) năm ngoái 2024, hạ chí diễn ra lúc 16 giờ 50 phút chiều (theo giờ EDT) vào ngày 20.6. Đây được xem là hạ chí sớm nhất kể từ năm 1796. Vào năm đó, chỉ có 16 tiểu bang ở Mỹ, còn sao Hải Vương và sao Diêm Vương vẫn chưa được khám phá.

Vậy, tại sao hạ chí không diễn ra cố định trong cùng một ngày? Theo NASA mỗi năm, ngày hạ chí ở Bắc bán cầu thường rơi vào 20 - 22.6. Ở Nam bán cầu, ngày hạ chí diễn ra vào ngày 21.12 hoặc 22.12.

Ngày thay đổi vì lịch Gregory có 365 ngày, cứ 4 năm lại có thêm một ngày nhuận vào tháng 2. Trên thực tế, quỹ đạo trái đất quay quanh mặt trời mất 365,25 ngày. Do sự khác biệt này, ngày hạ chí không phải lúc nào cũng diễn ra trong cùng một ngày.