Người mua nhà ở thực loay hoay giữa 'làn sóng' tăng giá

Sau 5 năm lao động, tích lũy được 1 tỷ đồng, chị Hằng (36 tuổi) nhân viên văn phòng đang trọ tại TP Thủ Đức, dự kiến vay thêm tối đa 700 triệu đồng, mua căn hộ 52 m2 tại dự án sắp mở bán ở Bình Dương. Đầu năm, dự án này được giới thiệu giá khoảng 33 triệu đồng mỗi m2 (đã gồm VAT). Nhưng đến đầu tháng 6 khi dự án chính thức mở đặt chỗ, giá chưa thuế đã tăng lên 40 triệu đồng mỗi m2, đẩy tổng giá căn hộ lên hơn 2,1 tỷ đồng.

Với khoản chênh lên đến 400 triệu đồng một căn, gia đình chị Hằng không đủ khả năng vay thêm vì thu nhập hạn chế và ngại rủi ro lãi suất. "Chúng tôi đã tính toán rất kỹ, nhưng giá nhà cứ tăng liên tục, trong khi mức thu nhập gần như không đổi, khiến cơ hội mua nhà ngày càng xa vời", chị Hằng nói.

Tương tự, anh Văn Nghị (41 tuổi, quận 12) đang tìm nhà tại khu vực rìa TP Thủ Đức. Dù vị trí bất tiện, di chuyển hơn 90 phút vào trung tâm, anh vẫn cân nhắc vì giá chào ban đầu khoảng 46 triệu đồng mỗi m2. Nhưng khi hỏi thực tế, giá các căn đều trên 55 triệu, chỉ vài căn vị trí xấu giữ mức 50 triệu đồng mỗi m2. "Giá nhà quá cao, nguồn tài chính eo hẹp, tôi không biết nên tiếp tục tìm căn vừa túi tiền hay dừng kế hoạch mua nhà lại", anh nói.

Trường hợp anh Nguyễn Văn Tùng (39 tuổi), kỹ thuật viên điện lạnh đến TP HCM làm việc từ 2014, sau hơn 10 năm thuê trọ vẫn chưa mua được nhà. Với thu nhập 18-22 triệu đồng mỗi tháng, anh dành dụm được 850 triệu đồng, dự tính vay thêm 700-800 triệu để tìm mua căn hộ nhỏ ở vùng ven TP HCM hoặc giáp Bình Dương.

Thế nhưng, sau gần một năm tìm kiếm, anh chưa tìm được căn phù hợp. Những dự án giá dưới 35 triệu đồng mỗi m2 đã hết hàng, còn lại đa phần báo giá 40-50 triệu đồng, đẩy tổng giá lên quá 2 tỷ đồng.

"Làm nghề tự do nên tôi khó vay ngân hàng. Do đó, tôi cứ chần chừ mãi và giá nhà lại tăng cao liên tục, vượt khỏi tầm với", anh chia sẻ.

Theo Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS), trong quý I, cả nước có khoảng 14.500 căn hộ chào bán mới, trong đó hơn 80% thuộc phân khúc cao cấp và hạng sang. Ngược lại, phân khúc bình dân, vốn đáp ứng nhu cầu ở thực, chỉ chiếm gần 13%, tương đương khoảng 2.000 căn, quá ít so với nhu cầu hàng triệu căn của người lao động.

Xu hướng này cũng được ghi nhận bởi các đơn vị nghiên cứu quốc tế. Báo cáo của Cushman & Wakefield cho thấy tại TP HCM, hơn 75% nguồn cung là căn hộ cao cấp, trong khi nhà giá rẻ gần như không xuất hiện. Giá sơ cấp trung bình tại thành phố đã vượt 120 triệu đồng mỗi m2, tăng 47% so với năm 2024.

Số liệu từ Batdongsan cũng chỉ ra, trong 5 năm qua, giá chung cư TP HCM tăng trung bình 46-60%, hiện đạt khoảng 60 triệu đồng mỗi m2. Các tỉnh phía Nam ghi nhận đà tăng mạnh, như Long An tăng 30%, Cần Thơ 46%, Bình Dương 12% trong năm qua. Khoảng 90% nguồn cung tại TP HCM có giá trên 55 triệu đồng mỗi m2, còn ở các tỉnh, khoảng 40% dao động 35-55 triệu đồng mỗi m2.

Trái với tốc độ tăng giá nhà, thu nhập người lao động tăng không tương xứng. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2024, thu nhập bình quân đầu người mỗi tháng đạt 7,7 triệu đồng, thành thị là 9,3 triệu đồng, nông thôn 6,7 triệu đồng. Con số này chỉ tăng 8,6% so với năm trước, mức lương tối thiểu cũng chỉ tăng 6%.

Giá nhà tăng quá nhanh trong 2-3 năm gần đây đang trở thành rào cản lớn với người mua nhà. Theo báo cáo của Savills, Knight Frank và DKRA, thanh khoản căn hộ những tháng đầu năm giảm sâu, tỷ lệ hấp thụ chỉ đạt 15-16% trên tổng lượng hàng mở bán, dù nguồn cung không nhiều và cạnh tranh thấp.

Đánh giá về thực trạng chênh lệch giữa giá nhà và thu nhập, ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt, Giám đốc Bộ phận Tiếp thị nhà ở tại CBRE Việt Nam, cho rằng giá nhà đang bỏ xa thu nhập người dân. Thị trường hiện nay gần như không có nhiều sản phẩm phù hợp với người mua ở thực. Giá nhà tăng quá nhanh khiến không chỉ người có thu nhập trung bình mà cả nhóm thu nhập khá cũng khó tiếp cận. Điều này làm gia tăng rào cản sở hữu nhà, đặc biệt sau giai đoạn kinh tế suy giảm kéo dài.

Theo ông Kiệt, không thể đổ hoàn toàn trách nhiệm cho chủ đầu tư, bởi doanh nghiệp buộc phải đảm bảo lợi nhuận. Giá bán tăng không chỉ do định giá kỳ vọng, mà còn chi phí đầu vào đội lên như bảng giá đất mới, chi phí bồi thường, xây dựng, và lãi vay tích lũy từ giai đoạn thị trường trầm lắng 2020-2023.

Dù vậy, ông Kiệt thừa nhận một số dự án vẫn định giá cao hơn giá trị thực mà người mua có thể cảm nhận, chẳng hạn bán ngang hoặc cao hơn các dự án nổi bật trong khu vực, dù chưa tương xứng về vị trí, tiện ích hay chất lượng xây dựng.

Chuyên gia Lê Quốc Kiên bổ sung, thị trường đang lệch pha nghiêm trọng về cung - cầu. Các dự án mở bán trong 3-4 năm qua đều có giá từ 45 triệu đồng mỗi m2 trở lên; hiện nay, giao dịch thứ cấp phổ biến ở mức 55 triệu đồng mỗi m2. Một căn hộ nhỏ 50 m2 hiện tiệm cận 3 tỷ đồng, vượt xa khả năng chi trả của số đông người mua ở thực, vốn chỉ xoay quanh ngưỡng 2 tỷ đồng.

Người mua để ở ngày càng khó tiếp cận nhà khi thu nhập không theo kịp giá bất động sản. Trong khi đó, nhóm khách này lại có xu hướng tìm kiếm căn hộ mới để được hỗ trợ thanh toán trả góp. Tuy nhiên, giá sơ cấp tăng nhanh kéo theo mặt bằng giá thứ cấp biến động mạnh, khiến cơ hội an cư gần như khép lại với lao động thu nhập trung bình.

Theo các chuyên gia, để hạ nhiệt giá nhà và gia tăng cơ hội sở hữu cho người mua ở thực, cần có sự phối hợp đồng bộ từ Chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng. Trong đó, yếu tố then chốt là quỹ đất. Không chỉ dừng ở đất trống, quỹ đất phát triển nhà ở cần đi kèm hạ tầng hoàn chỉnh, từ giao thông, tiện ích, an ninh đến hệ thống an sinh xã hội... mới có thể hình thành các dự án nhà ở giá hợp lý một cách bền vững.

Thị trường hiện cũng ghi nhận những tín hiệu tích cực khi Chính phủ yêu cầu xây dựng Quỹ nhà ở quốc gia, khuyến khích doanh nghiệp lớn tham gia phát triển nhà ở phù hợp khả năng chi trả. Tuy vậy, để chính sách đi vào thực tế, các chuyên gia cho rằng cần có thêm cơ chế hỗ trợ cụ thể dành cho doanh nghiệp phát triển nhà giá thấp, tạo điều kiện để tăng nguồn cung và đưa giá nhà tiệm cận với thu nhập của người dân. Bên cạnh đó, cần có cơ chế phân phối minh bạch, đảm bảo sản phẩm đến đúng tay người có nhu cầu thật.

Phương Uyên