Người lao động nghỉ không lương có tham gia BHXH tự nguyện được không?

Hiện nhiều người lao động khi tạm dừng công việc nhưng vẫn muốn duy trì quá trình đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) để không ảnh hưởng đến quyền lợi lâu dài. Có không ít thắc mắc rằng nếu người lao động nghỉ không lương thì có thể đóng BHXH tự nguyện được hay không.

Chị Kim Thúy (một nhân viên hành chính đang làm việc tại một chi nhánh ngân hàng ở Q.1, TP.HCM) đặt câu hỏi liên quan đến việc đóng BHXH trong thời gian nghỉ không hưởng lương như sau:

“Hiện có nhiều người lao động đang nghỉ không lương trong thời gian dài (ví dụ từ 1 đến 3 tháng) vì lý do cá nhân nhưng vẫn mong muốn được tiếp tục đóng BHXH và bảo hiểm y tế (BHYT) theo hình thức tự nguyện để không bị gián đoạn quá trình tham gia và đảm bảo quyền lợi về sau. Tuy nhiên, trường hợp này lại bị vướng thủ tục là chưa cắt giảm hẳn BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp.

Vậy, cần giải quyết cho người lao động xin nghỉ không lương nhưng muốn mua BHXH tự nguyện, BHYT như thế nào? Để không bị gián đoạn thời gian tham gia thì người lao động có thể đóng ngay trong tháng nghỉ hay không?”.

Cơ quan BHXH trả lời

Về câu hỏi này, BHXH TP.HCM cho hay căn cứ theo quy định tại luật BHYT sửa đổi năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2025), người lao động trong thời gian nghỉ không hưởng lương hoặc tạm hoãn hợp đồng lao động có thể tham gia BHYT theo nhóm đối tượng tự đóng (điểm c, khoản 5, điều 12).

Hiện doanh nghiệp có thể báo tăng đóng BHYT theo từng tháng (phương án TT) hoặc liên lạc cơ quan BHXH địa phương để rà soát, cập nhật dữ liệu và nhận hướng dẫn cụ thể về việc tham gia BHYT trong trường hợp này.

Về BHXH tự nguyện, theo khoản 4, điều 2 của luật BHXH năm 2024 (có hiệu lực thì ngày 1.7.2025), quy định đối tượng tham gia BHXH tự nguyện bao gồm:

Điều đó có nghĩa là người lao động nghỉ không lương mà vẫn giữ nguyên hiệu lực hợp đồng lao động với doanh nghiệp thì chưa đủ điều kiện để chuyển sang đóng BHXH tự nguyện, bởi họ vẫn thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.