Ngăn tiêu cực xét duyệt, mua bán nhà ở xã hội

Dự án nhà ở xã hội lớn nhất tỉnh Bắc Ninh với tổng vốn đầu tư hơn 1,7 nghìn tỷ đồng ở huyện Yên Phong dự kiến cuối tháng 6 sẽ bàn giao nhà cho khách hàng đầu tiên.

Thông điệp mạnh mẽ

Tại phiên họp thứ 3 của Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản vừa diễn ra, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, một số địa phương còn chưa thực sự quan tâm việc xét duyệt đối tượng mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, còn có tình trạng tiêu cực, gây bức xúc dư luận.

Nhấn mạnh yêu cầu phải công khai, minh bạch, Thủ tướng yêu cầu các bộ, các ngành có liên quan, đặc biệt là các địa phương phải kiểm soát chặt chẽ vấn đề này. 

Bộ Công an chỉ đạo các lực lượng nắm thêm tình hình, vào cuộc xử lý ngay các đối tượng vi phạm pháp luật, phòng chống tiêu cực, không để làm méo mó một chính sách rất nhân văn của Đảng, Nhà nước.

Trao đổi với Báo Xây dựng, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Trưởng đoàn ĐBQH TP Hải Phòng cho rằng, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ rất kịp thời, thể hiện rõ quyết tâm của Chính phủ trong việc chấn chỉnh những bất cập, tiêu cực trong chính sách nhà ở xã hội.

Theo bà Nga, nhà ở xã hội là chính sách nhân văn, hướng tới các nhóm yếu thế, người lao động thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp… 

Nếu để nảy sinh tiêu cực, "chạy suất", mua bán chênh lệch, không chỉ làm méo mó thị trường mà còn làm xói mòn niềm tin của người dân.

"Việc Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an vào cuộc có ý nghĩa rất quan trọng. Đây không chỉ là hành động tăng cường kỷ luật, kỷ cương, mà còn là thông điệp mạnh mẽ: 

Mọi hành vi trục lợi chính sách, tiếp tay cho sai phạm, bao che cho các đối tượng hưởng lợi không đúng đối tượng… đều phải bị phát hiện và xử lý nghiêm minh", bà Nga nói.

Đồng bộ nhiều giải pháp

Nhìn nhận về tình trạng bán chênh, nhận tiền "chạy suất", mua bán "suất" nhà ở xã hội diễn ra ở một số địa phương thời gian qua, đại biểu Việt Nga cho rằng, hành vi này gây hệ lụy nghiêm trọng: Làm sai lệch thị trường bất động sản, tạo ra mặt bằng giá "ảo", khiến phân khúc nhà ở xã hội bị thương mại hóa một cách biến tướng.

"Việc này tạo ra tâm lý bất bình, bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng đến uy tín của chính quyền địa phương trong công tác quản lý, xét duyệt đối tượng", bà Nga nói.

Đề cập về nguyên nhân, bà Nga cho rằng, trước hết, nhu cầu nhà ở xã hội quá lớn trong khi nguồn cung còn hạn chế. Chính sự mất cân đối này tạo điều kiện cho môi giới, "cò" đất và một số cán bộ thiếu trách nhiệm lợi dụng.

Quy trình xét duyệt ở một số nơi chưa thật sự công khai, minh bạch; có nơi còn tình trạng nể nang, thiếu kiểm tra chéo, thiếu giám sát cộng đồng. 

Hơn nữa, công tác hậu kiểm còn yếu. Sau khi được mua nhà ở xã hội, nhiều trường hợp không cư trú, không sử dụng đúng mục đích nhưng không được xử lý kịp thời.

Từ thực tế trên, đại biểu cho rằng cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, cả trước mắt và lâu dài, đồng thời làm tốt ba khâu: Công khai - minh bạch - giám sát.

Nên số hóa toàn bộ quy trình

Cùng góp ý về giải pháp, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân cho rằng nên số hóa và công khai toàn bộ quy trình từ tiếp nhận hồ sơ, xét duyệt, bốc thăm, đến công bố danh sách người được mua, thuê, thuê mua, tất cả phải được đăng tải công khai. Khi người dân được tiếp cận toàn bộ thông tin, tiêu cực sẽ được hạn chế.

Cùng đó, bà Trân cho rằng cần tách bạch vai trò giữa chủ đầu tư và cơ quan quản lý. Chủ đầu tư chỉ nên làm nhiệm vụ xây dựng và quản lý kỹ thuật; còn việc xác định đối tượng, phê duyệt hồ sơ phải do cơ quan Nhà nước hoặc hội đồng độc lập đảm trách.

Giải pháp thứ ba là tăng cường giám sát cộng đồng và xử lý nghiêm minh vi phạm. Người dân, báo chí và các tổ chức xã hội cần được khuyến khích tham gia phản ánh, giám sát.

Cùng quan điểm, theo đại biểu Việt Nga, trước mắt cần siết chặt khâu xét duyệt, bảo đảm công khai, minh bạch tuyệt đối. 

Các cơ quan như Sở Xây dựng, Công an, cơ quan thuế, Bảo hiểm xã hội, chính quyền địa phương... cần tăng cường kiểm tra chéo để xác minh thu nhập, nơi cư trú, hoàn cảnh gia đình. Mặt trận Tổ quốc và người dân cần được tham gia giám sát quy trình xét duyệt.

Cùng đó, nên kiểm soát chặt giao dịch sau khi mua tránh chuyển nhượng trá hình như số hóa toàn bộ thông tin nhà ở xã hội; căn hộ chỉ được chuyển nhượng qua sàn giao dịch do Nhà nước chỉ định.

Việc tự ý bán lại, sang tên qua giấy viết tay cần xử lý cả bên bán, bên mua và tổ chức môi giới. Công an địa phương cần phối hợp thường xuyên để phát hiện việc cho thuê lại trái phép, mua bán chênh lệch ẩn dưới hình thức "ủy quyền".

"Đặc biệt, cần xử lý nghiêm cán bộ tiếp tay cho sai phạm. Các trường hợp nhận tiền "chạy suất", cố tình lập hồ sơ sai đối tượng cần bị xử lý hình sự nếu đủ dấu hiệu. 

Đặc biệt, cần có cơ chế bảo vệ người tố giác để khuyến khích người dân phản ánh tiêu cực", bà Nga góp ý.