NASA phát hiện băng Nam Cực tăng mạnh trở lại dù nhiệt độ toàn cầu liên tục lập kỷ lục: Chuyện gì đang xảy ra?

Sự gia tăng băng này chủ yếu đến từ hiện tượng lượng mưa và tuyết tăng bất thường trong khu vực, đặc biệt tại Đông Nam Cực.

Một nghiên cứu mới sử dụng dữ liệu từ vệ tinh NASA cho thấy Nam Cực đã tăng lượng băng trong giai đoạn 2021–2023, đi ngược lại xu hướng tan băng kéo dài suốt gần hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, các nhà khoa học khẳng định đây chỉ là một hiện tượng bất thường, mang tính tạm thời, không phải dấu hiệu cho thấy biến đổi khí hậu toàn cầu đã dừng lại hay đảo chiều.

Nghiên cứu do nhóm chuyên gia từ Đại học Đồng Tế (Tongji University, Thượng Hải) thực hiện, công bố ngày 19/3 trên tạp chí Science China Earth Sciences. Dựa trên dữ liệu từ các vệ tinh GRACE và GRACE-FO của NASA, nhóm nghiên cứu đã theo dõi sự thay đổi khối lượng băng trên lục địa Nam Cực từ năm 2002 đến đầu 2024.

Trong phần lớn thời gian này, Nam Cực mất băng nhanh – trung bình mất khoảng 81 tỷ tấn băng mỗi năm từ 2002 đến 2010, tăng lên 157 tỷ tấn mỗi năm trong giai đoạn 2011–2020. Nhưng từ năm 2021 đến 2023, xu hướng bất ngờ đảo chiều: Nam Cực tăng trung bình khoảng 119 tỷ tấn băng mỗi năm.

Sự gia tăng băng này chủ yếu đến từ hiện tượng lượng mưa và tuyết tăng bất thường trong khu vực, đặc biệt tại Đông Nam Cực. Bốn dòng sông băng tại khu vực này từng mất băng nhanh chóng trong giai đoạn trước, thì nay lại ghi nhận tăng khối lượng đáng kể. Theo các chuyên gia, đây không phải là điều quá lạ. "Trong khí hậu ấm hơn, không khí chứa được nhiều hơi nước hơn, làm tăng khả năng xảy ra hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa tuyết lớn," Tom Slater – nhà nghiên cứu tại Đại học Northumbria (Anh) – cho biết.

Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc xu hướng tan băng đã dừng lại. Slater nhấn mạnh rằng phần lớn lượng băng mất đi ở Nam Cực đến từ các sông băng ở những vùng khác vẫn đang tiếp tục trượt nhanh ra đại dương ấm. Việc tuyết rơi nhiều trong thời gian ngắn chỉ tạm thời bù đắp, nhưng không đảo ngược được xu hướng tổng thể.

Trên thực tế, kể từ đầu năm 2024, tốc độ tăng băng đã có dấu hiệu chững lại. Mức băng hiện tại quay về gần tương đương với giai đoạn 2020 – trước khi hiện tượng tăng đột biến xảy ra. Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng không nên đánh giá sai tình hình chỉ vì một giai đoạn ngắn mang tính bất thường.

Nam Cực là nơi có khối băng lớn nhất Trái đất, chiếm 90% lượng nước ngọt toàn cầu. Ngoài tảng băng lục địa, khu vực này còn có vành đai băng biển (sea ice) – là phần nước biển bị đóng băng theo mùa. Dù từng ổn định hơn Bắc Cực, băng biển Nam Cực trong năm 2023 đã chạm mức thấp kỷ lục, điều mà các nhà khoa học nhận định là "gần như không thể xảy ra nếu không có biến đổi khí hậu".

Hiện tượng Nam Cực tăng băng trong thời gian ngắn không làm thay đổi bức tranh toàn cầu. Nhiệt độ toàn cầu vẫn đang chạm mốc cao nhất lịch sử, với tháng 4/2025 là tháng thứ 21 trong 22 tháng gần nhất vượt mức giới hạn 1,5°C theo Thỏa thuận Paris – vốn được ký để giữ cho Trái đất không nóng lên quá mức nguy hiểm.

Tóm lại, lượng băng tại Nam Cực có thể dao động từng năm, nhưng xu hướng tổng thể vẫn là tan băng – dâng mực nước biển – và khí hậu toàn cầu tiếp tục nóng lên. Như lời các nhà khoa học cảnh báo: "Một cú nhảy nhỏ không thay đổi được hướng lao dốc của cả đường trượt."