Mỹ không biết kho uranium của Iran đang ở đâu

Trong chương trình This Week được ABC công bố ngày 22/6 Phó Tổng thống Mỹ JD Vance thừa nhận lượng lớn uranium đã làm giàu của Iran không bị tổn hại sau chiến dịch không kích của Mỹ và chúng vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Tehran.

"Trong những tuần tới, chúng tôi sẽ tìm cách làm gì đó với số nhiên liệu hạt nhân này, đây cũng là một trong những điều mà chúng tôi sẽ thảo luận với Iran", ông Vance nói, khi được hỏi liệu kho uranium của Iran đã bị phá hủy hoàn toàn hay chưa. Bình luận của ông Vance cho thấy Mỹ không biết Iran đang cất trữ số uranium này ở đâu.

Tuy nhiên, ông khẳng định Iran không còn các thiết bị cần thiết làm giàu số uranium nói trên lên cấp độ vũ khí và đây là mục tiêu thực sự của chiến dịch. "Tổng thống Trump đêm qua ra lệnh ngăn Iran làm giàu uranium tới mức chế tạo được vũ khí", ông Vance nói.

Theo hai quan chức Israel có liên hệ với giới tình báo, Iran những ngày qua đã chuyển thiết bị và uranium khỏi nhà máy làm giàu Fordow trước khi cơ sở bị Mỹ oanh tạc ngày 22/6. Đánh giá sơ bộ của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết nhà máy Fordow chịu thiệt hại nghiêm trọng, song chưa bị phá hủy hoàn toàn.

Một số bằng chứng cho thấy Iran tuần qua đã chuyển khoảng 400 kg uranium làm giàu tới cấp độ 60% đi nơi khác trong lúc Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục cảnh báo về hành động quân sự. Để chế tạo được vũ khí hạt nhân, số uranium này cần được làm giàu lên mức 90%, cùng một số công nghệ phức tạp khác.

Trước chiến dịch không kích của Mỹ, uranium làm giàu được Iran cất giữ tại Fordow và tổ hợp hạt nhân Isfahan. Rafael Mariano Grossi, tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cho biết lần cuối cùng nhóm thanh sát viên IAEA nhìn thấy số uranium này là khoảng một tuần trước khi Israel mở chiến dịch không kích ngày 13/6.

"Iran không che giấu việc bảo vệ số nhiên liệu hạt nhân này", ông Grossi nói. Khi được hỏi liệu ông có ý nói rằng số uranium trên đã được Iran chuyển đi nơi khác hay không, Grossi trả lời: "Ý tôi là vậy".

Một quan chức Mỹ cho biết Iran không thể chuyển toàn bộ thiết bị khỏi Fordow sau khi xung đột với Israel nổ ra, trong đó có các máy ly tâm khổng lồ dùng để tinh chế uranium. Các tài liệu về chương trình hạt nhân có thể bị chôn vùi trong lòng cơ sở này, làm phức tạp thêm nỗ lực tái thiết nhà máy.

Chưa biết Iran sẽ mất bao lâu để thay thế và sửa chữa các thiết bị hạt nhân phức tạp. Iran dường như đã xây dựng cơ sở thay thế mới nằm sâu trong lòng đất để thay cho tổ hợp Natanz, vốn chịu thiệt hại nặng sau các đòn không kích của Israel. Các quan chức Iran cho biết cơ sở mới chưa mở cửa và không có gì để thanh tra IAEA tới thị sát.

Iran nhiều lần phủ nhận phát triển vũ khí hạt nhân. Các bình luận của ông Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu những ngày qua cho thấy họ tin rằng Iran tiếp tục phát triển vũ khí hạt nhân, song chưa đưa ra bằng chứng. Loạt vụ tập kích trong những ngày qua được đánh giá có thể chỉ củng cố quan điểm của lãnh đạo Iran rằng nước này cần vũ khí hạt nhân để tồn tại.

Giới chức Iran cho biết tất cả hoạt động thanh tra quốc tế bị đình chỉ trong thời gian diễn ra xung đột. Ngay cả khi hoạt động này tiếp tục, chưa rõ các thanh tra viên IAEA có được tiếp cận trực tiếp nhà máy Fordow và cơ sở Natanz hay không.

Nguyễn Tiến (Theo CNN, WSJ, AP)