Miễn học phí cho học sinh: Ngăn bỏ học, nâng chất lượng giáo dục

Theo chương trình, chiều nay 26-6 Quốc hội sẽ xem xét thông qua hai nghị quyết quan trọng liên quan đến lĩnh vực giáo dục.

Cụ thể gồm nghị quyết về miễn học phí, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân và nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.

Khoảng 30.000 tỉ đồng/năm

Theo Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ GD-ĐT) khi miễn học phí cho trẻ mầm non, học sinh phổ thông các cấp, người học chương trình giáo dục phổ thông, kinh phí bù đắp số tiền thu học phí ước tính khoảng 30.000 tỉ đồng/năm.

Hiện cả nước có trên 23 triệu học sinh (chưa bao gồm người học tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên). Trong các năm qua có 10 tỉnh, TP đã áp dụng chính sách miễn học phí cho học sinh mầm non, phổ thông gồm Quảng Ninh, Hải Phòng, Yên Bái, Quảng Nam, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương và Long An. 

Các tỉnh thành khác mới chỉ áp dụng miễn học phí học sinh tiểu học. Trong số này có nhiều địa phương khó khăn, tỉ lệ hộ nghèo, cận nghèo có con đang học mầm non, phổ thông cao.

Ông Trần Thanh Đạm, vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ GD-ĐT), cho biết hiện Nhà nước đã chi trả cho các đối tượng chính sách thuộc diện miễn học phí khoảng 14.000 tỉ đồng/năm. Bởi vậy việc bố trí thêm kinh phí để miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến trung học có thể lo được. Ý nghĩa của chính sách miễn học phí rất lớn.

Người dân mong đợi 

Việc Quốc hội thông qua chính sách miễn học phí cho học sinh mầm non, phổ thông, người học chương trình phổ thông là điều được đông đảo người dân mong đợi.

"Việc miễn học phí rất có ý nghĩa với những học sinh ở vùng nông thôn mới nhưng có đời sống khó khăn. Đặc biệt là học sinh THCS, THPT - đối tượng phải tham gia lao động trong các gia đình và là đối tượng có nguy cơ bỏ học rất lớn - sẽ có thêm động lực để tiếp tục học tập. Chính sách cũng là động lực để nâng chất lượng giáo dục" - thầy giáo Nguyễn Văn Tầng, hiệu trưởng Trường tiểu học Thẩm Dương (Văn Bàn, Lào Cai), nói.

Cô Dương Thị Minh Tươi, giáo viên Trường THCS Ba Vì (Hà Nội), cũng chia sẻ: "Học sinh trường tôi hiện đóng mức học phí theo địa bàn miền núi nên thấp hơn khá nhiều so với học phí ở địa bàn thành thị của Hà Nội nhưng vẫn rất nhiều học sinh có hoàn cảnh khó khăn, gia đình không dễ dàng thu xếp được đủ học phí đúng hạn. 

Việc miễn học phí không chỉ là điều phụ huynh mong đợi mà thầy, cô chúng tôi cũng vui mừng. Kể cả các trường hợp phụ huynh vẫn có tiền đóng học cho con thì việc được miễn học phí cũng là sự động viên rất lớn để họ quan tâm, chăm lo cho con hơn".

Chị Nguyễn Minh Nguyệt, phụ huynh ở quận Hoàng Mai (Hà Nội), đang có hai con học THCS và mầm non chia sẻ: "Tôi làm trong ban đại diện cha mẹ học sinh của cả hai con nên thấu hiểu cái khó của những gia đình khó khăn. 

Ở lớp của con tôi có trường hợp học sinh không có tiền đóng học phí nhưng bản thân con không phải diện được miễn giảm. Khi biết bố của học sinh phải nằm viện, mẹ làm công nhân môi trường, ban đại diện cha mẹ học sinh đã quyết định trích quỹ hỗ trợ học phí cho con. 

Nhìn vào những trường hợp như thế thì mới thấy chính sách miễn học phí rất nhân văn. Điều đó cũng góp phần mang lại niềm tin cho người dân".

Làm rõ thêm cách phân bổ ngân sách

Thầy Nguyễn Tùng Lâm - phó chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Việt Nam - bày tỏ niềm vui với một chính sách mà ông cũng đánh giá là "nhân văn và có ý nghĩa" khi ngành giáo dục đang thực hiện cuộc đổi mới với nhiều khó khăn, thiếu thốn. Nhưng ông cũng băn khoăn vì chưa rõ cách phân bổ ngân sách bù đắp cho học phí giữa các địa phương như thế nào.

"Hiện nay học phí mầm non, phổ thông của mỗi tỉnh thành do hội đồng nhân dân quyết định và có mức khác nhau giữa các địa phương. Việc bù đắp học phí cần cân đối để đảm bảo phù hợp với thực tiễn nhưng cũng công bằng giữa người học ở các địa phương, các loại hình trường hợp (trường công, trường tư)".

Thầy Nguyễn Tùng Lâm bày tỏ mong muốn khi Nhà nước cân đối kinh phí cấp bù cho việc miễn học phí thì cần ưu tiên cho các vùng khó khăn, đối tượng học sinh khó khăn nhưng chưa được hưởng chính sách hỗ trợ từ các quy định khác. Riêng với đối tượng học sinh trường dân lập, tư thục, thầy Lâm ủng hộ chính sách miễn học phí áp dụng đảm bảo công bằng giữa học sinh trường công và tư. 

Ông cho rằng đây là quan điểm tiến bộ, phù hợp với cách nhiều quốc gia đã làm. "Người học ở trường công hay tư thì cần được đối xử công bằng như nhau. Dĩ nhiên nếu họ được hưởng dịch vụ giáo dục chất lượng hơn thì phải đóng thêm tiền", thầy Lâm bày tỏ.

Có quan điểm khác, một số nhà giáo lo lắng chính sách miễn học phí có thể gây áp lực lớn hơn cho trường công. Và ít nhiều có thể gây nên những cản trở cho mục tiêu phân luồng giáo dục sau THCS. 

Thầy Nguyễn Quốc Bình, hiệu trưởng Trường THCS&THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội), cho rằng hiện nay áp lực trong mỗi kỳ tuyển sinh đầu cấp vào trường công lập ở các TP rất lớn do trường công lập không đủ đáp ứng chỗ học, nhất là ở cấp THPT.

"Khi thực hiện miễn học phí có thể áp lực này sẽ lớn hơn. Vì mặc dù học sinh trường tư có thể cũng được hưởng chính sách nhưng không thể được miễn học phí hoàn toàn. 

Bên cạnh đó, việc phân luồng học sinh sau THCS để một bộ phận chuyển sang học nghề cũng có thể chịu ảnh hưởng khi số đông phụ huynh sẽ chỉ muốn cho con học lên hết THPT thay vì có thể xem xét lựa chọn học nghề" - thầy Bình nói.