Luật sư chỉ cách thoát bẫy “bắt cóc online” nhắm vào người trẻ

(Dân trí) - Các đối tượng lừa đảo giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án để đe dọa, cô lập nạn nhân rồi chiếm đoạt tiền; luật sư khuyến cáo cách nhận diện và phòng tránh.

Thời gian gần đây, trên cả nước liên tiếp xuất hiện thủ đoạn lừa đảo được gọi là “bắt cóc online”, nhắm trực tiếp vào nhóm học sinh, sinh viên và những người trẻ mới đi làm. Với kịch bản tinh vi, sự phối hợp chặt chẽ và chiêu trò gây áp lực tâm lý, nhóm tội phạm đã khiến nhiều nạn nhân đã rơi vào hoảng loạn, mất số tiền từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp - cho biết, điểm chung của các vụ việc là đối tượng giả danh cơ quan chức năng như Công an, Viện kiểm sát, Tòa án. Chúng cáo buộc nạn nhân liên quan đến các vụ án nghiêm trọng như rửa tiền, buôn bán ma túy, sau đó dọa sẽ bắt giữ nếu không “hợp tác”. Trong tình thế hoang mang, nạn nhân bị buộc phải tách khỏi gia đình, thuê phòng khách sạn hoặc nhà nghỉ và cắt liên lạc với người thân.

Khi đã cô lập được nạn nhân, nhóm lừa đảo điều khiển từ xa, yêu cầu chuyển tiền với lý do “kiểm tra tài khoản” hoặc “giải quyết vụ việc”. Thậm chí, để tạo niềm tin, chúng còn yêu cầu người nhà chuyển tiền vào chính tài khoản đứng tên nạn nhân, từ đó đánh lạc hướng và tạo cảm giác yên tâm cho gia đình.

Đáng chú ý, kịch bản “bắt cóc online” còn có thể biến tướng thành bắt cóc thật. Luật sư Cường cho biết có trường hợp các đối tượng yêu cầu nạn nhân rời khỏi nơi cư trú, di chuyển đến khu vực cửa khẩu hoặc ra nước ngoài, từ đó nguy cơ bị khống chế trực tiếp là rất lớn. Một số thủ đoạn khác còn khiến dư luận rùng mình, như ép nạn nhân tự hành hạ bản thân, quay clip rồi gửi cho nhóm lừa đảo để làm “bằng chứng” uy hiếp gia đình, thậm chí dựng hình ảnh giả nạn nhân đã chết nhằm yêu cầu chuộc xác.

Điểm đáng lo ngại là trong các vụ việc, nạn nhân thường không chỉ một người. Luật sư Cường lý giải, có những tình huống “nạn nhân kép”, bao gồm người trực tiếp bị cô lập và cả gia đình của họ. Khi nhận hình ảnh, clip giả mạo hoặc tin nhắn đe dọa, người thân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn, mất khả năng kiểm soát, từ đó dễ dàng chuyển tiền theo yêu cầu. Như vậy, cả hai phía đều bị thiệt hại.

Lý giải việc nhóm đối tượng nhắm đến học sinh, sinh viên, luật sư cho rằng những người trẻ thường thiếu kiến thức pháp luật, thiếu kỹ năng sống và kinh nghiệm xã hội. Đây là nhóm dễ bị tác động tâm lý, dễ tin vào các kịch bản giả mạo cơ quan pháp luật, từ đó rơi vào bẫy. Trong khi đó, trẻ em nhỏ tuổi thường được cha mẹ giám sát chặt chẽ, người trung niên và cao tuổi lại ít khi bị lôi kéo vào các kịch bản này.

Thực tế, không ít nạn nhân đang là sinh viên đại học, cao đẳng - đối tượng vốn được kỳ vọng có trình độ nhất định nhưng lại thiếu rèn luyện kỹ năng sống. Theo luật sư Cường, điều này phản ánh một phần tình trạng cha mẹ nuông chiều, trong khi người trẻ lười học hỏi, chưa tích lũy kiến thức xã hội, dễ trở thành mục tiêu của tội phạm công nghệ.

Để tránh sập bẫy, luật sư khuyến cáo người trẻ cần tỉnh táo trước mọi cuộc gọi lạ, nhất là khi có nội dung đe dọa pháp lý hoặc yêu cầu chuyển tiền. Trong trường hợp này, việc đầu tiên cần làm là ngắt liên lạc, thông báo ngay cho gia đình, nhà trường hoặc cơ quan công an để được hỗ trợ. Tuyệt đối không tự ý tách khỏi cộng đồng, không nghe theo chỉ dẫn tự giam mình hay chuyển tiền cho người lạ.

Theo ông Cường, trong bối cảnh bùng nổ công nghệ số, mọi giao dịch, giao tiếp đều có thể diễn ra trực tuyến. Ưu điểm này cũng tiềm ẩn nhiều sơ hở để tội phạm lợi dụng. Đặc trưng của môi trường mạng là tính ẩn danh, dễ mạo danh, dễ xóa dấu vết, thậm chí phạm tội xuyên biên giới, khiến việc phát hiện và xử lý rất khó khăn. Chính vì vậy, mỗi cá nhân cần tự trang bị kiến thức pháp luật, hiểu biết xã hội và kỹ năng sống để tự bảo vệ mình.

Luật sư nhấn mạnh, tuổi trẻ thường gắn liền với sự khát khao khẳng định bản thân, nhưng cũng là giai đoạn dễ mắc sai lầm. Khi bước vào độ tuổi trưởng thành, cha mẹ giảm kiểm soát, người trẻ được tự quyết nhiều vấn đề. Nếu thiếu hiểu biết, họ rất dễ bị lợi dụng. Vì vậy, để sự tự do không biến thành rủi ro, thanh thiếu niên cần chủ động rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm, kỹ năng xử lý tình huống và khả năng phân biệt thông tin trên mạng.

“Người trẻ cần đủ hành trang bước vào đời, biết cách ứng xử trong không gian mạng, không bị dẫn dắt bởi những kịch bản dàn dựng. Càng cảnh giác, càng hiểu biết, các em càng an toàn trước những chiêu trò tinh vi”, luật sư Cường khuyến cáo.

Ông cũng lưu ý phụ huynh cần thường xuyên chia sẻ với con, nâng cao cảnh giác, không để con em tự xoay sở trong những tình huống bất thường. Sự quan tâm, đồng hành của gia đình sẽ là lá chắn quan trọng, giúp học sinh, sinh viên không trở thành nạn nhân của những vụ “bắt cóc online” gây chấn động dư luận thời gian qua.