Lỗ hổng phòng không giúp UAV Bayraktar tái xuất ở Ukraine

Hải quân Ukraine hôm 2/9 thông báo đánh chìm xuồng cao tốc chở lính Nga đổ bộ lên đảo Tendrovskaya ở tỉnh Kherson, khiến 7 người thiệt mạng và 4 binh sĩ bị thương. Giới quan sát nhận định đòn tấn công được thực hiện bởi máy bay không người lái (UAV) vũ trang Bayraktar TB2 mà Thổ Nhĩ Kỳ chuyển giao cho Ukraine, do hình ảnh thu được có biểu tượng đặc trưng của dòng phi cơ này.

Tổng cục Tình báo Quốc phòng Ukraine (GUR) và hải quân Ukraine trước đó cũng công bố hình ảnh phi cơ Bayraktar TB2 tập kích hai xuồng Nga ở khu vực Kherson.

Loạt động thái đánh dấu sự tái xuất của dòng Bayraktar TB2, sau hai năm biến mất hoàn toàn khỏi chiến trường Ukraine. Sự tái xuất của Bayraktar TB2 với vai trò vũ khí tấn công, dù vẫn rất hạn chế, được cho là nhờ các cuộc tập kích liên tiếp của Ukraine nhằm vào lưới phòng không Nga ở tỉnh Kherson và bán đảo Crimea.

GUR đầu tháng 8 đăng video triển khai drone tự sát nhằm vào loạt đài radar của Nga tại Crimea, đánh trúng ít nhất 3 thiết bị. Hồi tháng 3, cơ quan này cũng công bố video sử dụng drone tấn công 13 radar ở Crimea cùng một số khí tài khác.

"Bayraktar TB2 đã hoạt động tại khu vực Tendrovskaya từ trước, song chỉ làm nhiệm vụ trinh sát từ xa, không dám mạo hiểm đến gần vì sẽ trở thành miếng mồi ngon của phòng không. Các đòn tập kích thường xuyên của Ukraine nhằm vào mạng lưới phòng thủ ở tỉnh Kherson cùng bán đảo Crimea đã giúp chúng có nhiều không gian hoạt động hơn", tài khoản Milinfolive trên X, có quan điểm ủng hộ Nga, nhận xét.

Biên tập viên Howard Altman của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone cho rằng địa hình hẹp và vị trí địa lý của đảo Tendrovskaya cũng khiến Nga khó triển khai hệ thống phòng không tầm ngắn và tầm trung, tạo điều kiện để những chiếc TB2 Ukraine vận hành tự do hơn.

Điều này không đồng nghĩa những chiếc TB2 Ukraine không đối mặt với rủi ro khi hoạt động. Chỉ ba lần tập kích thành công trong gần 3 tháng cho thấy vai trò của chúng vẫn rất hạn chế trên chiến trường.

"Bayraktar TB2 có thể được triển khai ở những nơi mà phương tiện có người lái không thể mạo hiểm xuất hiện. Điều này càng quan trọng hơn khi dòng UAV này sở hữu khả năng tấn công mục tiêu di động tương đồng với máy bay có người lái, điều mà phần lớn vũ khí tầm xa của Ukraine không thể đáp ứng", Altman cho hay.

Thổ Nhĩ Kỳ dường như đã chuyển giao cho Ukraine khoảng 60 máy bay TB2, trong đó có gần 20 chiếc vào thời điểm trước khi xung đột bùng phát đầu năm 2022.

Trong những tuần đầu chiến sự, Bayraktar TB2 liên tiếp tập kích xe tăng, thiết giáp và pháo binh Nga. Nó được ca ngợi là "cứu tinh của quân đội Ukraine" và là vũ khí giúp nước này thay đổi cục diện chiến sự, đẩy lùi lực lượng Nga ở khu vực miền bắc. Một số người thậm chí coi Bayraktar TB2 là "vũ khí của chiến trường tương lai".

Quân đội Nga sau đó điều chỉnh chiến thuật và tăng cường chế áp điện tử, hạ hàng chục máy bay TB2 trong năm 2022-2023.

"Nga đã cải tiến năng lực tác chiến điện tử và xây dựng lưới phòng không nhiều lớp, khiến UAV bay chậm khó hoạt động một cách an toàn. Bayraktar TB2 ngày càng dễ bị tổn thương trước các tổ hợp phòng không Nga như Buk, Pantsir-S1 và Tor", nền tảng gây quỹ United24 của chính phủ Ukraine thừa nhận.

Đại tá Volodymyr Valiush, một chỉ huy thuộc GUR, cho biết ông "không muốn dùng từ vô dụng để chỉ UAV Bayraktar TB2, song rất khó tìm ra tình huống để dùng chúng". Ông cho hay Ukraine vẫn tiếp tục sử dụng Bayraktar TB2, song tần suất triển khai và vai trò của nó đã thay đổi.

Một số phi cơ sống sót vẫn tiếp tục hoạt động vào cuối năm 2023. Đại tá Valiush tiết lộ UAV Bayraktar TB2 khi đó chỉ sống sót được khoảng 30 phút sau khi cất cánh. Chúng cũng nhanh chóng biến mất khỏi chiến trường khi Ukraine chuyển sang dùng thiết bị bay không người lái góc nhìn thứ nhất (drone FPV).

Ngoài nhiệm vụ tấn công, mẫu UAV này cũng bắt đầu được sử dụng cho nhiều vai trò khác nhau, vì Ukraine đã bắt đầu vận hành dây chuyền lắp ráp trong nước và phần nào tự chủ được nguồn cung, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào Thổ Nhĩ Kỳ.

Nga dường như nhận biết được điều này và đã 4 lần tấn công nhà máy sản xuất UAV Bayraktar gần thủ đô Kiev trong vòng 6 tháng qua. Lần gần nhất là đòn tập kích bằng hai tên lửa đạn đạo Iskander-M hôm 27/8, khiến cơ sở này bốc cháy dữ dội.

"Ukraine thỉnh thoảng sử dụng Bayraktar TB2 như vũ khí tấn công, nhưng không đồng nghĩa nó sẽ thường xuyên triển khai cho nhiệm vụ trên. Dù vậy, điều đó cho thấy Kiev đang cố tận dụng lỗ hổng trong lưới phòng không đối phương trước khi Nga tìm ra biện pháp khắc chế", Altman nêu quan điểm.

Phạm Giang (Theo War Zone)