Lập danh mục bệnh, bệnh nhân mạn tính sẽ được cấp thuốc tối đa 3 tháng/lần

Sau thời gian dài người bệnh "kêu trời" vì xếp hàng dài lấy thuốc khổ cực, Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) đang xây dựng quy định cho phép kê đơn thuốc ngoại trú tối đa 2-3 tháng/lần với một số bệnh mạn tính đã điều trị ổn định.

Tuổi Trẻ đã có cuộc trao đổi với ông Vương Ánh Dương, phó cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, về việc xây dựng danh mục bệnh mạn tính được cấp thuốc dài ngày và những lo ngại, giải pháp để thực hiện chính sách này.

200 bệnh trong danh mục

* Vì sao Bộ Y tế lại quyết định thay đổi quy định về thời gian kê đơn thuốc từ tối đa 30 ngày lên đến 90 ngày?

- Trước đây thông tư 52/2017 quy định kê đơn ngoại trú tối đa 30 ngày, nhưng trong thực tiễn điều trị, đặc biệt các bệnh mạn tính đã ổn định, nhu cầu kéo dài thời gian dùng thuốc là chính đáng.

Bộ Y tế đã từng cho phép cấp thuốc 3 tháng trong giai đoạn COVID-19, khi bệnh nhân không thể đến bệnh viện thường xuyên. Kết quả cho thấy việc này đem lại nhiều thuận lợi như giảm gánh nặng cho cơ sở y tế, giảm thời gian và chi phí đi lại của người bệnh, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị.

Việc ban hành danh mục các bệnh cho phép kê đơn từ 30 ngày đến 90 ngày là chủ trương được ngành y tế quan tâm. Trong đó các bệnh mạn tính không chỉ là những bệnh tăng huyết áp, tiểu đường quen thuộc với nhiều người, mà danh mục bệnh mạn tính thực tế rất đa dạng.

Vì vậy chúng tôi đã rất cân nhắc khi xây dựng danh mục bệnh mạn tính có thể kê đơn dài ngày, kéo dài thời gian kê đơn tối đa đến bao lâu. Ưu tiên trên hết không chỉ là thuận tiện cho người bệnh, giảm chi phí đi lại, giảm tải cho bệnh viện mà phải là an toàn cho người bệnh.

* Danh mục bệnh được kê thuốc 90 ngày được lựa chọn ra sao, đã hoàn tất chưa, thưa ông?

- Để xây dựng danh mục này, chúng tôi đã lấy ý kiến của 20 bệnh viện tuyến cuối, thuộc nhiều chuyên khoa khác nhau như lão khoa, bệnh viện nhi, nội tiết... Sau khi các bệnh viện đề xuất, chúng tôi tổ chức thẩm định qua các hội đồng chuyên môn.

Bộ Y tế yêu cầu các bệnh viện tuyến cuối của từng chuyên khoa lập danh sách đề xuất, đồng thời phải đưa ra tiêu chí đánh giá nghiêm ngặt. Các bệnh viện phân tích cụ thể các nguy cơ: chi phí cho mỗi lượt kê đơn thuốc tăng; người bệnh không có điều kiện bảo đảm chất lượng thuốc; không được theo dõi sát các tác dụng không mong muốn trong thời gian sử dụng; hoặc trong trường hợp bệnh tiến triển cần thay đổi phác đồ; bệnh nhân tử vong khi chưa sử dụng hết thuốc gây lãng phí...

Đến nay chúng tôi đã có khoảng 200 bệnh trong danh mục đề xuất, không chỉ gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, COPD, rối loạn tâm thần... mà còn hàng loạt các nhóm bệnh nội tiết, tim mạch, thần kinh. Như nhóm bệnh nhiễm trùng và ký sinh trùng gồm viêm gan vi rút B mạn tính, HIV/AIDS, được xem là những bệnh cần theo dõi sát nhưng điều trị ổn định, có thể kéo dài chu kỳ lấy thuốc.

Ở nhóm bệnh máu và miễn dịch, danh sách mở rộng bao gồm Thalassemia, hồng cầu hình liềm, các thể thiếu máu tan máu di truyền và mắc phải, suy tủy xương, mang lại thuận lợi lớn cho bệnh nhân, nhất là trẻ em điều trị hỗ trợ lâu dài.

Các bệnh lý nội tiết như suy tuyến giáp, nhiễm độc giáp, suy tuyến cận giáp cũng được cập nhật trong diện được kéo dài đơn thuốc, giúp người bệnh giảm bớt gánh nặng đi lại, tái khám hằng tháng.

Đáng chú ý nhiều bệnh tâm thần và thần kinh thoái hóa mạn tính như sa sút trí tuệ, Alzheimer, Parkinson, xơ cứng cột bên teo cơ cũng nằm trong diện được kéo dài thời gian cấp thuốc. Đặc biệt nhóm bệnh phụ khoa ở tuổi vị thành niên như rong kinh tuổi dậy thì cũng được quan tâm trong lần điều chỉnh này.

Việc mở rộng danh sách này không chỉ giúp người bệnh mắc bệnh mạn tính thuận tiện hơn trong điều trị, mà còn góp phần giảm tải cho các cơ sở y tế tuyến đầu, đồng thời bảo đảm kiểm soát tốt các bệnh mạn tính và bệnh hiếm trong cộng đồng.

Căn cứ tình trạng cụ thể của bệnh nhân

* Vậy có phải bệnh nhân nào mắc bệnh mạn tính trong danh mục đều được cấp thuốc tối đa 90 ngày không?

- Ngay khi lập danh mục này, chúng tôi xác định việc kéo dài thời gian kê đơn là vấn đề rất cẩn trọng, vì mục tiêu cao nhất là đảm bảo sức khỏe, an toàn cho người bệnh.

Vì vậy không phải cứ bệnh nào trong danh mục là được mặc định kê đơn 90 ngày. Bác sĩ sẽ phải căn cứ vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân để quyết định kê đơn bao nhiêu ngày.

Thông tư mới cũng quy định người kê đơn căn cứ vào chẩn đoán bệnh và tình trạng người bệnh để quyết định số lượng thuốc được kê, số ngày sử dụng của mỗi loại thuốc trong đơn, và chịu trách nhiệm về quyết định của mình.

Số ngày cấp thuốc tùy từng mã bệnh sẽ dao động từ 30 đến 90 ngày. Trường hợp chưa sử dụng hết thuốc, bệnh có diễn biến bất thường hoặc không thể đến tái khám đúng hẹn, người bệnh cần đến cơ sở khám chữa bệnh để được khám lại và điều chỉnh điều trị.

Chúng tôi mong người dân không hiểu lầm rằng nằm trong danh mục là được mặc định cấp thuốc dài ngày. Mỗi bác sĩ chịu trách nhiệm cho từng đơn thuốc và phải lường trước các rủi ro có thể xảy ra trong thời gian bệnh nhân điều trị tại nhà.

* Theo ông, để cấp thuốc dài ngày vẫn đảm bảo an toàn, cần làm gì?

- Để đảm bảo an toàn cho người bệnh, y bác sĩ vẫn cần đảm bảo nguyên tắc an toàn điều trị, tránh lạm dụng thuốc hoặc để người bệnh gặp biến chứng mà không được phát hiện kịp thời. Người dân cũng cần được bác sĩ hướng dẫn để tự theo dõi và phát hiện sớm những tác dụng phụ của thuốc (nếu có) và cần theo dõi sức khỏe, uống thuốc theo hướng dẫn để bệnh không chuyển nặng.

Ngoài ra cấp thuốc 3 tháng cũng có thể làm tăng chi phí thuốc khám chữa bệnh BHYT. Về vấn đề này, cục sẽ trao đổi thêm với Bảo hiểm xã hội Việt Nam để khi triển khai có hướng dẫn phù hợp cho các bệnh viện.