Làng thắng cảnh 'đoàn viên' sau 121 năm

Sau 121 năm (1904-2025) chia tách, làng Thai Dương (P.Thuận An, TP.Huế) đã được "đoàn viên" khi cây cầu vượt cửa biển dài nhất miền Trung được xây dựng và sự kiện "sắp xếp lại giang sơn" kể từ ngày 1.7.2025.

Làng biển Thai Dương hình thành cách đây hơn 500 năm, nhưng từ cơn bão năm Giáp Thìn (1904) cửa biển Thuận An mới mở ra, chia tách làng thành hai. Phía xã Hải Dương (cũ) gồm 2 làng Thai Dương Thượng, Thai Dương Hạ. Còn phía bên kia cửa biển là ngôi làng Thai Dương Hạ Giáp.

Theo các bô lão trong làng, tên làng Thai Dương ra đời từ truyền thuyết Thai Dương phu nhân linh thiêng được người dân tôn kính phụng thờ. 

Truyền thuyết kể rằng, xưa kia trong làng có một người tên Danh Bố, lương thiện, nhưng không có cha mẹ, không nhà cửa, nghèo rớt mùng tơi, ngày ngày kiếm sống bằng nghề chài lưới.

Một ngày nọ, gió lớn mưa to, biển động dữ dội, sóng gió gào thét ầm ầm, trời tối đen như bưng, nhưng vì trong nhà không còn gì ăn nên Danh Bố bèn đánh liều ra biển cất rớ một phen. Rong ruổi cả một ngày sóng to gió lớn ngoài biển nhưng không bắt được con cá nào, Danh Bố buồn bã quay vào bờ. Nhìn thấy một tảng đá, chàng ta bèn đặt mình xuống, ngủ say sưa.

Trong cơn mộng mị, Danh Bố mơ thấy một nữ thần xinh đẹp, dung nghi cao quý tiến đến gần chàng và nói: "Ta là Thai Dương phu nhân, ngươi là người phàm tục sao dám dựa vào ta thế?". 

Danh Bố hoảng sợ tỉnh giấc, vội vàng khấn vái trước phiến đá mà nói rằng: "Con quê mùa ngu dốt, xin thần xá tội. Nếu thần giúp cho con đi nghề được may mắn thì công thần ấy con xin ghi lòng tạc dạ".

Quả thực, từ đó trở đi, Danh Bố ra khơi chuyến nào cũng cá tôm đầy lưới. Cảm kích sự linh hiển của vị nữ thần, Danh Bố bèn dựng một miếu tranh để thờ phiến đá. 

Dân làng thấy làm lạ, hỏi ra mới biết sự tình nên chung tiền của, xây dựng một cái miếu khang trang rồi rước phiến đá về phụng thờ. Từ đó, nữ thần giúp đỡ rất nhiều cho dân làng, đi biển hầu như chẳng bao giờ trở về tay không, ghe thuyền cũng không gặp nạn bão tố nữa. 

Trước khi dong buồm ra khơi xa, dân làng đến miếu nữ thần Thai Dương cầu khẩn, mong được phù hộ. Từ đó, ngôi làng chài ven biển này cũng lấy tên nữ thần Thai Dương đặt cho tên làng.

Làng Thai Dương do 3 họ Võ, Nguyễn, Trương khai canh, vốn gắn liền với thắng cảnh nổi tiếng di tích lịch sử Trấn Hải Thành dưới thời nhà Nguyễn, từng được vua Thiệu Trị bình chọn là cảnh đẹp thứ 10 trong 20 cảnh đẹp chốn Thần kinh (Thần kinh nhị thập cảnh). Đó là "Đệ thập cảnh Thuận hải quy phàm", tức cảnh đẹp thuyền về cửa biển Thuận An.

Cửa biển mà vua Thiệu Trị bình chọn là thắng cảnh thứ 10 xưa, theo sách Đại Việt sử ký toàn thư có tên là cửa Eo, được mở vào năm Giáp Thân (1404) đời nhà Hồ. Địa danh này trong sử sách còn được gọi bằng nhiều cái tên khác nhau như Yêu Hải môn, Noãn Hải môn và Nhuyễn Hải môn, từng tồn tại 500 năm (1404 - 1904), nay không còn.

Khi 3 làng "đoàn viên"

Như đã đề cập, sau trận bão năm Giáp Thìn (1904), cửa biển mở mới chia cắt làng Thai Dương thành 2 làng là Thai Dương Thượng và Thai Dương Hạ, nằm ở phía nam cửa biển mới thuộc xã Hải Dương, TX.Hương Trà cũ. Còn làng Thai Dương Hạ Giáp nằm phía bắc cửa biển Thuận An.

Năm 2022, dự án đường bộ ven biển qua tỉnh Thừa Thiên - Huế và cầu vượt qua cửa biển Thuận An được khởi công xây dựng. 

Dự án có tổng mức đầu tư gần 3.500 tỉ đồng, trong đó giai đoạn 1 là 2.400 tỉ đồng, đầu tư hơn 7,7 km, gồm đường từ cầu Tam Giang (xã Hải Dương cũ) đến cầu qua cửa biển Thuận An, kết thúc tại nút giao QL49A đến QL49B thuộc TT.Thuận An (cũ). Trong đó, riêng cầu qua cửa Thuận An dài 2,3 km, mặt cắt ngang tuyến 26 m, bề rộng cầu 20 m. 

Sau 3 năm thi công, tuyến đường dẫn và cầu vượt qua cửa biển Thuận An đến nay sắp hoàn thành, nối nhịp hai bờ cửa biển, tạo điều kiện cho người dân làng Thai Dương cũ "đoàn viên", không còn chia tách.

Ngày 1.7.2025, thêm một sự kiện lịch sử trọng đại: thực hiện chủ trương sáp nhập các đơn vị hành chính phường, xã trên phạm vi toàn quốc, P.Thuận An mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của xã Hải Dương và P.Thuận An. 

Như vậy, người dân của 3 làng Thai Dương sau đúng 121 năm chia tách đã về chung 1 phường và sắp đến còn được nối liền bởi cầu vượt Thuận An.

Ông Võ Xê (68 tuổi, trú tại thôn Thai Dương Thượng) vui mừng: "Từ khi khởi công cầu đến nay, ngày nào tôi cũng mong ngóng cây cầu được hoàn thành để người dân làng Thai Dương không còn chia cắt. Nay thì ước mong hơn cả trăm năm qua của người dân đã sắp thành hiện thực. Còn gì sung sướng hơn khi làng trên xóm dưới được đoàn tụ, nối nhịp bờ vui".

Làng Thai Dương bây giờ không chỉ được biết đến với bãi biển Thuận An, một kiệt tác của thiên nhiên thu hút đông đảo du khách. 

Thai Dương còn là điểm đến gắn với kỳ quan mới, một công trình cầu vượt biển dài nhất miền Trung đánh dấu mốc lịch sử trên hành trình phát triển của TP.Huế trong kỷ nguyên mới.