Làm rõ cáo buộc phóng viên 'dàn dựng' hình ảnh đói khát ở Gaza

Một bức ảnh chụp người dân Gaza giơ cao chiếc nồi rỗng xuất hiện trên trang bìa tạp chí Time nhanh chóng trở thành tâm điểm tranh cãi khi một số ý kiến cho rằng đây là hình ảnh "dàn dựng" để phục vụ mục đích tuyên truyền.

Tình trạng đói khát tại Gaza hiện đang leo thang đến mức báo động. Hình ảnh người dân chen chúc tại các điểm phát thực phẩm xuất hiện ngày càng dày đặc trên truyền thông quốc tế.

Trong số đó, một bức ảnh gây chấn động được chọn làm trang bìa của tạp chí Time, ghi lại cảnh những đứa trẻ giơ cao chiếc nồi rỗng, ánh mắt khẩn cầu, phía dưới là dòng tiêu đề nổi bật: "Bi kịch tại Gaza".

Tấm ảnh này ngay lập tức thu hút sự chú ý của dư luận và làm dấy lên nhiều luồng tranh cãi.

Cáo buộc dàn dựng

Dưới bài đăng trên Instagram của Time, nhiều bình luận cho rằng bức ảnh là "dàn dựng". Họ cho rằng hình ảnh người Palestine "giả vờ đau khổ" hoặc "dàn dựng cảnh chết chóc" để tạo hiệu ứng truyền thông không phải là mới.

Chẳng hạn, trong một bài viết ngày 3-8 của tờ báo Đức Süddeutsche Zeitung (SZ), chuyên gia Gerhard Paul cho rằng một số hình ảnh từ Gaza đang được "đặt trong bối cảnh sai lệch hoặc gây hiểu nhầm".

Trong bài báo, ông Paul nhận định: "Tôi cho rằng nhiều hình ảnh về trẻ em đói khát và bệnh tật đơn giản là được dàn dựng hoặc lấy từ bối cảnh khác". 

Dù ông không khẳng định những hình ảnh đó là giả, nhưng cho rằng chúng có thể đã được "trình bày theo cách gây nhầm lẫn để đánh vào ký ức hình ảnh và cảm xúc của chúng ta".

Chưa dừng lại ở đó, ngày 5-8, nhật báo Bild của Đức cũng đăng tải bài viết với tiêu đề gây sốc: "Phóng viên Gaza dàn dựng ảnh để tuyên truyền cho Hamas".

Bài báo cáo buộc phóng viên ảnh người Palestine Anas Zayed Fteiha đã dàn dựng các bức hình chụp người dân tranh giành đồ ăn để phục vụ cho mục đích tuyên truyền.

Bằng chứng được hai trang báo Bild và SZ sử dụng là một bức ảnh cho thấy phóng viên Fteiha đang cúi người chụp ảnh một nhóm người cầm nồi chảo đứng sau hàng rào kim loại. 

Bức ảnh này được lưu trữ trên Getty Images với chú thích: "Các phóng viên ghi lại cuộc sống hằng ngày giữa khủng hoảng nhân đạo tại Gaza do các cuộc tấn công của Israel".

Đến ngày 7-8, tài khoản X chính thức của Chính phủ Israel cũng chia sẻ lại cáo buộc này, gọi đó là một phần của "Pallywood" - thuật ngữ miệt thị ám chỉ người Palestine giả tạo cảnh khổ đau.

Tiến hành kiểm chứng

Qua đối chiếu với những hình ảnh từ một góc khác tại cùng địa điểm, trang kiểm chứng thông tin Snopes tìm thấy tấm ảnh phóng viên Fteiha đang đứng trên cao, chụp ảnh người dân nhận đồ ăn từ các nhân viên cứu trợ. 

Cảnh tượng này cho thấy người dân đang thực sự chờ nhận thực phẩm, không phải tụ tập để chụp ảnh "tạo dáng".

Thêm vào đó, các nhân viên phát thực phẩm mặc áo có logo của tổ chức từ thiện Mercy Mission - một tổ chức có thật hoạt động tại Gaza, điều này càng củng cố rằng đây là điểm phát thực phẩm thực sự.

Bức ảnh từ góc rộng khác cũng cho thấy anh Fteiha đang đứng giữa đám đông và một khu vực có treo biểu ngữ ghi rõ là "nhà bếp từ thiện" hoặc điểm phát thức ăn (được khoanh đỏ).

Phóng viên lên tiếng

Trên Instagram, phóng viên ảnh Anas Zayed Fteiha đã thẳng thắn bác bỏ các cáo buộc dàn dựng ảnh:

"Đừng để truyền thông thiên vị đánh lừa bạn. Hãy nhìn kỹ những bức ảnh, những chi tiết, những giọt máu đổ, những đứa trẻ đói khát. Tôi là nhà báo làm việc cho hãng thông tấn Anadolu của Thổ Nhĩ Kỳ. Tôi không phục vụ bất kỳ đảng phái nào, tôi chỉ làm việc cho sự thật".

Anh cũng cho biết mình đang thực hiện một bộ phim tài liệu về nạn đói tại Gaza, với mục tiêu ghi lại hiện thực khắc nghiệt mà người dân nơi đây đang trải qua - hoàn toàn trung thực, không có bất kỳ sự dàn dựng hay chỉ đạo nào.

Bên cạnh đó, mạng xã hội xuất hiện nhiều thông tin sai lệch cho rằng Fteiha là tác giả của bức ảnh xuất hiện trên trang bìa Time. Tuy nhiên, thông tin này hoàn toàn không chính xác.

Trên thực tế, bức ảnh đó do tay máy Ali Jadallah chụp vào ngày 22-7 và hiện đã được lưu trữ trên Getty Images. 

Trang kiểm chứng Snopes đã trực tiếp liên hệ với cô bé xuất hiện trong ảnh. Trong đoạn video phản hồi, cô xác nhận mình chính là nhân vật được chụp, đồng thời kể lại hoàn cảnh:

"Em là bé gái xuất hiện trên tạp chí Time. Hôm đó em đến lấy đồ ăn cho các em nhỏ trong gia đình. Em đã đợi từ sáng đến chiều mới lấy được một đĩa thức ăn. Hôm đó còn có một bé gái ngất xỉu vì đói, và một bé khác thì lỡ làm đổ nồi thức ăn. Trước chiến tranh, gia đình em có nhà ở. Giờ thì mất hết, phải sống trong lều với bảy người thân. Em rất cần sự giúp đỡ".

Dù không thể phủ nhận rằng từng có những trường hợp hình ảnh bị dàn dựng để gây hiệu ứng truyền thông, nhưng trong hai trường hợp cụ thể được đề cập - ảnh của Anas Zayed Fteiha và bức ảnh trên bìa Time - không có bằng chứng xác thực nào cho thấy đây là ảnh giả hoặc bị dàn dựng.

Các góc máy khác, đoạn video ghi hình thực tế và lời kể trực tiếp từ người trong cuộc đều cho thấy: những người trong ảnh đang thực sự chờ nhận thực phẩm từ các tổ chức cứu trợ, chứ không phải đang "diễn". 

Theo Snopes, đây là hiện thực mà người dân Gaza đang sống từng ngày, không phải sản phẩm của bất kỳ đạo diễn nào.